Thom Aussems, oud baas van de woningbouw corporatie Trudo in Eindhoven heeft zijn persoonlijke stempel gedrukt op het ontwerp van Strijp-S. Hier hebben we het in ons eerste podcast gesprek over gehad. Maar er is meer. Op welke basis ontwikkelen steden zich eigenlijk? Hoe heeft dat plaatsgevonden in Eindhoven? Hoe manifesteert een stad en haar functies zich in een veranderende werkelijkheid? Wie zijn daarin de kartrekkers. Daar gaat dit tweede gesprek over.
Thom heeft Eindhoven geanalyseerd en twee dikke boeken uitgebracht hierover. Met zijn betrokken kennis van zaken praten we over context, leiderschap, initiatiefnemers, de onderstroom van lokale mensen, de herontwikkeling van bepaalde wijken, samen met inwoners, enz. Luister mee met dit inspirerende en verrijkende gesprek.
Toen Thom Aussems eind jaren 90 de leiding overnam van vastgoed organisatie Trudo stond hij aan de basis van een ingrijpende transformatie van een deel dat lange tijd “de Verboden Stad” werd genoemd. Strijp-S had zich in Eindhoven sinds begin 1900 ontwikkeld als industriële zone van Philips. Deze was alleen toegankelijk met bepaalde pasjes. Toen Philips besloot haar productie over te hevelen naar lageloongebieden zoals China, ontstond een identiteitscrisis voor de stad en een uitdaging voor deze wijk. Trudo nam een deel van de gebiedsontwikkeling en transformatie voor haar rekening in een periode die gekenmerkt werd door crisis na crisis. Thom Aussems staat bekend als eigengereide persoon die een eigen stempel heeft gedrukt op deze ontwikkeling.
Luister hier naar zijn verhaal. Hij heeft ook grotendeels zelf de muziekkeuze gemaakt.
Wat een leuk gesprek is dat geworden weer via Rara radio op de kortste dag van het jaar. Klimaatburgemeester Judith Lammers vertelt over haar persoonlijke keuzes en hoe ze geprikkeld werd door haar dochter. Allerlei leuke tips komen aan de orde waar we zelf en samen onze verantwoordelijkheid kunnen nemen in de stad met alle initiatieven die er zijn.
Toe de GGD Amsterdam, samen met de Gemeente Amsterdam een lespakket liet ontwerpen over lucht, luchtvervuiling en gezondheid waren we er snel bij om het ook toe te passen met jongeren in de regio Eindhoven. Lotti Erkelens is zelfstandig ondernemer die projecten doet met het basisonderwijs. Zij heeft met het lespakket gepionierd en vertelt erover tijdens het Stad van Morgen radioprogramma.
Vanaf woensdag 21 september 14.00 tot 15.00 is de Stad van Morgen samen gaan werken met Rara Radio. Een uur lang praten we thematisch over onze samenleving waarin de mens en de essentiële waarden voor ons duurzame (voort)bestaan centraal staan. Luister hier naar de eerste opnamen waarin Jean-Paul vertelt wat we van plan zijn te gaan doen.
Maandelijks verdelen de weken in 4 hoofdstukken, 3 in het Nederlands en 1 in het Engels. De sessies worden doorspekt met muziek dat passend gemaakt per onderwerp. Het onderwerp en het karakter van de module communiceren we via Social Media en deze website:
Waar gaat het over?
Sociale ontmoetingen
Concrete projecten
Sessie in het Engels
Waar gaat het over?
We behandelen thematisch en inhoudelijk de vijf kernwaarden van Sustainocratie. We kijken wat het doet met de verschillende pilaren van onze maatschappij, zoals de inwoners, bedrijfsleven, overheid, wetenschap en het onderwijs. We laten partners aan het woord om de veranderingen bespreekbaar te maken vanuit hun eigen perspectief. Ook hoe lastig het vaak is om vanuit een geldafhankelijke belangen wereld zaken voor elkaar te krijgen terwijl dat in Sustainocratie wel of beter lukt.
Sociale ontmoetingen
We leven in een wereld vol culturen, overlappingen en ontmoetingen. Dit komt door migraties via werk, oorlogsvluchtelingen, honger of andere dreigingen of kansen. Maar ook door samenwerking, studies, projecten, enz.
Belangrijk is het onderlinge respect voor elkaar door kennis te maken met elkaars cultuur. Tijdens deze uitzending een keer per maand gaan we in gesprek met iemand uit een andere cultuur of van onze eigen cultuur die praat over de kansen en mogelijkheden die de kernwaarden scheppen voor hem of haar.
Concrete projecten
In dit blok gaan we in de keuken kijken van concrete project voorbeelden die we in de Stad van Morgen tot uiting brengen. Denk aan AiREAS voor een gezonde lucht, FRE2SH voor stadslandbouw en de voedseltransitie, COS3i voor onze sociale banden onderling en zorg voor elkaar of de School of Talents en Wellness met betrokkenheid van jongeren uit binnen en buitenland.
Engelstalig
Een keer per maand doen we opname blok in het Engels, nodigen we Engelstalige sprekers uit en doen we Engelstalige gesprekken. Ook hier passen we de verschillende vormen toe en laten dat weten via de Engelstalige blogs: www.sustainocracy.blog en www.wordhappinessbird.com .
Mocht je het leuk vinden om mee te werken aan dit radioprogramma neem dan contact op met Jean-Paul via jp@stadvanmorgen.com
Als mens zijn we allemaal verantwoordelijk voor ons voortbestaan. Dat vertaalt zich in een vijftal essentiële voorwaarden. In onze huidige maatschappij hebben we die verantwoordelijkheden versnippert en ondergeschikt gemaakt aan gefragmenteerde politieke en economische belangen, met alle gevolgen van dien.
Onze gezamenlijke verantwoordelijkheden (mens en instanties samen)
Om die gezamenlijke verantwoordelijkheid te dragen hebben we een nieuwe laag toegevoegd aan onze maatschappij: De participatie laag, niveau 4. Hierin participeren zowel de overheid als de inwoners, de kennisinstellingen, het onderwijs en het bedrijfsleven in die gemeenschappelijk verantwoordelijkheid voor het herstellen en handhaven van onze essentiële waarden. Stad van Morgen organiseert en verbindt op niveau 4. Stad van Morgen is een stichting (Stichting STIR) en houdt zich bezig met alles wat je maar kunt bedenken in een samenleving en altijd vanuit die gemeenschappelijke waarden.
Voorbeelden van initiatieven die op dit niveau zich ontwikkelen kunt u in dit plaatje zien. Er kunnen er steeds meer bijkomen afhankelijk van de prioriteiten die we met elkaar vorm willen geven. Water bijvoorbeeld is nog een knelpunt waar we graag een niveau 4 samenwerking zouden creëren. Maar die is er nog niet. Andere zijn er al wel, zoals AiREAS (luchtkwaliteit en gezondheid), FRE2SH (regionale voedselzekerheden), COS3i (sociale inclusie en gezonde levensstijl)…..
De verbinder op niveau 4 is een onafhankelijk Sustainocraat. Iedereen kan meedoen op dit niveau dat zich sterk projectmatig ontwikkelt, gebruik makend van de bestaande instellingen en betrokken mensen.
De mensheid heeft geleerd om vrijuit van de natuur te nemen voor haar eigen voordeel. Dat is oké als dit binnen de grenzen van het redelijke gebeurt. Het is niet oké als we dit onbeperkt benutten voor ons financial gewin. Dit is wat er is gebeurd sinds het industriële tijdperk. De culturele mentaliteit van een economie van groei heeft onze planetaire hulpbronnen gekannibaliseerd. Het heeft een punt van parasitair misbruik bereikt dat maar één toekomst heeft: totale ineenstorting.
Toch valt geen van de individuele instellingen iets te verwijten. Hun bestaan is gebaseerd op deze gangbare praktijk die gevoed wordt door onze consumptiedrang. Als we de catastrofale perspectieven willen ombuigen, moeten we de instellingen een middel geven om te groeien zonder het materiële misbruik. 4 x WIN is de oplossing. In plaats van het onbeperkt nemen van de natuur te vertalen in geld, baseren we onze economie op de multidimensionale waardecreatie voor de mens (kernwaarden), de samenleving en onze omgeving. Dit is een divers veld van onbeperkte innovatieve ontwikkeling en groei in een nieuwe financiële wereld waar de afhankelijkheid van materiële hulpbronnen kan worden geminimaliseerd, circulair en zelfs regeneratief kan worden gemaakt. We worden veel afhankelijker van onze creativiteit als waarde dan van onze blinde consumptie.
Dit heeft ook een zeer belangrijk effect op de overheids- en semi-overheidsstructuren. Deze groeiden uit tot kostbare saneringsinstellingen, die de gevolgen van deze destructieve 1 x WIN-houding opvangen. Zodra 4 x WIN is aangenomen, wordt de overheid een waardevolle partner in het verbinden van het regionale 4 x WIN-ecosysteem naar optimaal lokaal welzijn en duurzame ontwikkeling. De kosten van de overheid als faciliterende dienst zullen sterk verminderen, terwijl de effectiviteit ervan toeneemt. Een integrale WIN-situatie voor alle betrokkenen.
Onze planeet zal zich regeneratief herstellen. Onze menselijke soort wordt gezonder, productiever en veerkrachtiger, terwijl onze innovatie ons welzijn zal verzekeren. We zullen allemaal betrokken zijn bij de gedeelde distributie van onze waarden en zekerheden. De stap naar 4 x WIN is een keuze, een bewustzijn evolutie. Het waarderen van onze voordelen zoals gezondheid of veiligheid, en zelfs onze proactieve samenwerkingsrelatie met onze natuurlijke omgeving, is een nieuw gebied van financiële ontwikkeling dat kan worden vergeleken met de manier waarop blockchain en de cryptowereld werken. Waarde geven aan vertrouwen, identiteit, authenticiteit, verantwoordelijkheid, welzijn, enz. heeft een veel grotere en duurzamere impact. Het levert een onbeperkte financiële groei vanuit een veel solidere basis dan de materiële vernietiging voor massaal geproduceerde en gedistribueerde producten die niemand nodig heeft en alleen verdere vervuiling en bergen en zeeën van onproductief afval veroorzaakt.
Ooit zal 4 x WIN de norm zijn voor alle instellingen.
Met de komst van studenten uit verschillende Europese landen (Portugal, Tsjechië, Frankrijk, India, Italië, Denemarken, Nederland) naar Fontys IT is AiREAS betrokken geraakt om ze een week lang uit te dagen. Via onze eigen School of Talents doen we dit al jaren maar dit is de eerste keer dat we uitgenodigd werden door de educatieve wereld zelf. De insteek van AiREAS was om hen te betrekken bij onze visie van het samen nemen van verantwoordelijkheid voor onze gezondheid en een gezonde samenleving. Fontys had al contact gelegd met TNO wegens het regionale meetnetwerk en met de gemeente Eindhoven over de toepassing van technologie in het stedelijk domein. De studenten kwamen uit twee omgevingen: IT/ICT en Bedrijfskunde/Marketing.
Naast de uitdaging van gezondheid gedreven verstedelijking bracht ik ook het 4 x WIN ondernemen onder de aandacht. De week bestond voor AiREAS uit drie onderdelen: de introductie, inspireren en verbinden, eindresultaat bejubelen.
De studenten waren positief verrast over de werkwijze, de vrijheid die ze kregen om te werken aan een complexe uitdaging uit het dagelijkse leven. Dit leren we niet in onze academy, stelden ze. Het was een werkelijk oogopener en een bron van inspiratie om hiermee door te gaan in onze professionele ontwikkeling.
Ze hebben allemaal een geweldige prestatie neergezet. Ze waren betrokken, creatief, communicatief en enthousiast.
Om 11 uur zou de cameraploeg uit Luxemburg via Maastricht in Eindhoven zijn. Vroeg omdat dit gevraagd was door een van de wethouders die graag de vergroening en autoluwte van de Vestdijk wilde laten zien. Want dat is wat men uiteindelijk voor de hele binnenring in gedachten heeft. Helaas had de wethouder op het laatste moment andere belangrijke dingen te doen. Niet getreurd. De CreatiVelos waren toch al iets vertraagd en werden uiteindelijk met een vrachtwagen naar Eindhoven gebracht. Een andere wethouder, Rik Thijs, had zijn agenda aangepast en wilde graag het Clausplein laten zien. Dat bleek een pareltje van inventieve vergroening in de binnenstad. Het groene plein als alternatief voor de oude verstening heeft vele voordelen. Zo is het een heerlijke sociale plek voor de omwonenden en alle bezoekers. Tevens draagt het groen bij aan het verminderen van de stedelijke, ongezonde hittestress. Wat minder zichtbaar is op het eerste gezicht licht de wethouder toe. Onder de grond is er een parkeergarage, dan een water opvang systeem en daarna de groenvoorziening. Deze multifunctionaliteit is een ingenieus kunstje moderne stadsopbouw. Dit wil men nu op 10 verschillende plekken in de binnenstad uitvoeren. Wow. 5 voetbalvelden groen in de binnenstad van Eindhoven? Wie had dat durven denken?
Wethouder Thijs is op zijn gemak in het Engels en trots op de zichtbare resultaten in de stad. En ambitieus om daarin door te pakken.
Een documentaire is wat anders dan een interview
Daar sta je als wethouder en krijg je ineens pittige vragen op je afgevuurd. Met verschillende camera’s worden de gesprekken, ook de voorbereidingen, opgenomen. Men is niet tevreden met het standaard verhaaltje. Er wordt doorgevraagd. Wie heeft dit bedacht? Hoe lang heeft het geduurd? Wie heeft er allemaal meegeholpen? Hoe kunnen we toegepaste technieken zichtbaar maken? Waarom is dit zo belangrijk? Na ruim 45 minuten vraag en antwoord, onder het oog van de camera’s lieten we de wethouder weer los. Uiteindelijk gaat het niet alleen om de resultaten maar ook “het verhaal” er achter. Dat alles samen is inspirerend voor andere gebieden die misschien met soortgelijke plannen rondlopen. Karakteristiek voor Eindhoven is de openheid waarmee hierover gesproken wordt. De complexiteit wordt niet uit de weg gegaan, ook niet de moeite die het heeft gekost om iets fundamenteel van de grond te krijgen. Het eindresultaat, hoe inspirerend en nuttig ook voor de gezondheid en kwaliteit van de leefomgeving, is een topje van een grote ijsberg van inzet, samenwerking en doorzettingsvermogen. Daar staan om dit te vertegenwoordigen is een hele eer maar het is juist ónze taak om niet alleen het topje zichtbaar te maken, maar het geheel.
Tsja, en dan lopen spontaan Mieke en Joop van Bree voorbij. Beide zijn ze al jaren bestuurlijk actief in Waterschap de Dommel. Het verhaal van de wethouder en het Clausplein is koren op hun molen. Jarenlang hebben zijn “gevochten” (de woorden van Mieke) om het waterbeleid in de gemeente de juiste aandacht te geven, inclusief de vergroening. De waterschappen zorgen voor voldoende en schoon oppervlakte water in de regio. Maar dat is niet eenvoudig als het structureel verspilt en vervuild wordt. Vol enthousiasme nemen ze ons mee naar het Lichtplein, vlakbij. Daar is nog geen vergroening zoals op het Clausplein. Het is nog een en al steen. Maar de plannen liegen er niet om.
Mieke bereidt zich voor met de microfoon op het Clausplein. Maar uiteindelijk wil ze toch naar het Lichtplein
Al met al ben je dan al snel langer bezig dan de gereserveerde twee uur. De volgende afspraak staat te wachten, op ongeveer 1 km afstand. Dus thema’s zoals de autoluwe stad, de historische indrukken in de fietsenstalling, de verdichting, de elektrische bussen, de sociale cohesie initiatieven in de wijken en tussen de enorme culturele diversiteit in Eindhoven, de vergroening van Brainport, de stadspoorten, enz moeten we derhalve laten liggen. We gaan naar het onderwijs.
Onderwijzen en leren is niet hetzelfde
We gaan naar Fontys. Daar worden we opgewacht door coördinator Elke van der Valk samen met één student en enkele docenten. Het eerste wat mij opviel was dat ik Fontys niet meer terug kende. Gedurende enkele jaren had ik daar elke twee weken avondcolleges gegeven. Tot mijn verbazing was het campus vergroend, waren er gebouwen bijgekomen, ook afgebroken en de hele sfeer was ineens anders. Ik heb de nadruk gelegd op de aanwezigheid van één student omdat na de kennismaking en het snappen wat de bedoeling was, er ineens andere studenten mee gingen doen. Ook de docenten waren enthousiast. Studenten deden hun verhaal met veel passie en gedrevenheid. Ze vertelden niet uit een boekje maar uit hun eigen belevingen en leerervaringen. Overduidelijk werd dat het onderwijs aan het transformeren was, net als de stad die we hadden gezien. Docenten waren geen zenders meer maar faciliterende bronnen van inspiratie en support voor studenten die zelf op onderzoek uit gingen. Ik herkende veel van de School of Talents & Wellness terug in de aanpak.
Docent Niels van Maaren is erg blij met de ontwikkeling van Fontys en zijn rol die hij erin als docent kan spelen door de SDGs te integreren in het leersysteem.
Als je ineens én een transitie van het onderwijs, het leersysteem, de leeromgeving, de verhalen van de docenten én die van de vele studenten wilt vastleggen dan ben je wel een tijdje bezig. Het uurtje dat we ervoor uitgetrokken hadden bleek al snel veel te weinig. Arme Maartje Kreike die in het voedselbos op ons zat te wachten.
Vergroening in niet genoeg
In het voedselbos treffen we niet alleen Maartje maar ook Ben Nas. Ben is al jaren bezig om eetbaar groen te introduceren in zijn buurt in Gestel om het sociale contact tussen de mensen te bevorderen. In samenwerking met de gemeente is dat nu gelukt. Maartje heeft het voedselbos overgenomen van vorige pioniers en duidelijk haar stempel gezet in de diversiteit van plantengroei en activiteiten op het terrein. Maartje heeft veel kennis van planten en de geneeskundige krachten ervan. Vol verve neemt ze de gedachten van de deelnemers mee in de wereld van healing in plaats van de pleisterplakkerij van de farmaceutische industrie. Ze werkt samen met het onderwijs en tracht ook kwetsbare groepen te betrekken en inspireren. Haar doel is, net als Ben, om de mens bewust te maken van haar omgeving en het ongekende nut ervan, bijvoorbeeld via voeding. Ze zou graag zien dat de vergroening van de stad gepaard gaat met de voedselvoorziening in de wijken middels kruiden, vruchten, eetbare planten, enz.
Maartje vertelt hoe kruiden helpen bij kwaaltjes
Als er tussen de aanwezigen een grote groep Luxemburgse studenten meekijkt die nog nooit een voedselbos hebben gezien, zelfs er niet van gehoord hebben, dan zijn we niet gauw uitgepraat. Ook hier was er materiaal genoeg om een hele dag te draaien met de camera’s. De entertainment die we voorzien hadden in het voedselbos was komen te vervallen. De deelnemers waren moe van de vele indrukken en wilden inchecken in hun hotel. Gelukkig was het programma van 17:00 in de stad komen te vervallen omdat we dit al in de ochtend hadden gedaan (Clausplein). Dus was er ruimte voor wat relax. Om 19:00 sloten we de dag toch sociaal af met lekker eten in Foodgallery op het Stratumseind. Na alle beperkingen van corona was het een gevoel van thuiskomen bij onze sociale partners in de horeca. De bezoekers uit Luxemburg waren onder de indruk van Eindhoven en besloten weer terug te komen ergens in de toekomst. Het verhaal van Eindhoven is nog niet af. Voldoende wellicht als inspirerende boodschap naar de klimaatconferentie in Glasgow (COP26) maar als je over enkele jaren terugkomt in Eindhoven dan ken je de stad waarschijnlijk niet meer terug.
Jean-Paul Close en Jörg Altekuse hebben de handen in een geslagen op gebied van samenwerking aan een gezonde, samenredzame wereld.
Stad van Morgen 