“Het is mooi te ervaren dat het meer is dan alleen een boompje planten” zegt Fleur Besters terwijl zij met een groepje kinderen en buurtgenoten verantwoordelijkheid heeft genomen voor het planten van 6 van de 100 fruitbomen in de hele stad Eindhoven.

Het VE2RS initiatief van de Stad van Morgen gaat over werkelijke dagelijkse dingen zoals Voedsel, Energie, Educatie, Recreatie en Samenwerking. De kern van het verhaal is zelfredzaamheid, ofwel zelf het heft in handen nemen voor het scheppen van een maatschappij waar je geheel achter kunt staan. Verduurzaming noemen we dat als werkwoord waarin bewustzijnselementen als onze gezondheid, waar komt ons eten vandaan, hoe gaan we om met onze natuurlijke omgeving, hoe creëer je zelf geluk en overvloed, hoe ga ik om met mijn buren……allemaal een onderdeel vormen.

We zijn vanuit de Stad van Morgen al enkele jaren bezig om via wijkmarkten, presentaties, seminars en het goede voorbeeld in eigen huis het Eetbare Stad netwerk op te zetten maar het ging allemaal maar moeizaam. De stadsmens is opgevoed om haar “geluk in te kopen” en daarvoor zich te concentreren op “geld verdienen”. Het maatschappij gebeuren laat men over aan de volksvertegenwoordiging die daar weer autoriteit aan ontleent. Omdat de politiek keuzes maakt op basis van politieke en economische drijfveren is het component “bezieling”  (Waar doen we het voor?) weg en maakt plaats voor koud materialisme. Je kunt de medemens er wel op wijzen en vragen om eigen verantwoordelijkheid maar ze zal toch het gevoel moeten krijgen er iets mee te willen en kunnen doen. Rondjes in de wijk met foldertjes leverden bij 350 deurbezoeken slechts 4 belangstellenden op. Kraampjes voor lidmaatschap leverden, na een hele dag werk en weken voorbereiding, slechts 2 leden op voor coöperatief samenwerken.

In marketing termen is dat een score die een bedrijf zou ontmoedigen. Maar niet de Stad van Morgen. Een ontzielde maatschappij dendert met open ogen van de ene recessie in de andere. De score van betrokkenheid in “het anders dingen willen doen” kan alleen maar groeien doordat steeds meer mensen de warmte van het burger ondernemen opzoeken. Men wordt steeds meer bewust van de eigen verantwoordelijkheid en mogelijkheden en gaat steeds meer doen voor zichzelf en de naasten. Zo zien we in de rapportage in het Eindhovens dagblad, onze lokale krant, dat op gebied van stadslandbouw er al zo’n 3500 mensen actief zijn in de stad. Dat was 5 jaar geleden nog op één hand te tellen.

Dankzij het initiatief van sportcoach Peter Verbeek, om mensen weer eens bij elkaar te roepen die “iets hebben” met het creëren van de Eetbaar Eindhoven, ontstond, na een open bijeenkomst, een Facebook groep waar belangstellenden en initiatiefnemers zich met elkaar konden verbinden. VE2RS had de fruitbomen actie vorig jaar (in 2012) al een keer in handen gehad maar had het net iets te laat ingezet, zonder nog het stedelijk bereik van enthousiaste mensen. Dit jaar (2013) was dat anders. Initiatiefneemster Nicolette Meeder, die de fruitbomen had geregeld en al jaren actief bezig is met de Stad van Morgen, moest met enige tegenzin haar Facebook account (pff wat moet ik nu met Facebook?) weer oppoetsen en openen die ze nog nooit had gebruikt. Zo kon ze haar naam en initiatief verbinden met de Eetbaar Eindhoven groep en bleek het nut van social media als verbindend communicatieplatform. We leerden ook het praktische verschil ervaren tussen LinkedIn, Twitter, Facebook, enz.

De 100 fruitbomen werden “in de groep gegooid” en minimaal gestuurd door de suggestie om ook de scholen en kinderen erbij te betrekken. De email van de wethouder openbare ruimte (Mary Ann Schreurs) van een jaar geleden werd ingezet als geruststelling “dat het mag” (ook al blijkt in de praktijk dat de oordelende toestemmingscultuur bij aangesproken ambtenarij nog wil opleven met “het mag niet”). In de mail wordt de burger vrij spel gegeven in de openbare ruimte voor stadslandbouw maar wel onder twee logische voorwaarden, éen van de gemeente en één van VE2RS:

• Gemeente: Informeer de gemeente zodat we niet onbewust en onbedoeld dingen wegmaaien vanuit de stadsdiensten,
• VE2RS: Zorg zelf voor cohesie en continuïteit zodat de gemeente niet straks tijdelijk enthousiasme moet oplossen als men afhaakt.

Via de Facebook groep werden alle mogelijke issues in open dialoog opgelost. Hoe plant je een fruitboom? Wanneer gaat ie fruit geven? Hoe zit dat met de bijen en bloempjes? Houd rekening met het onderhoud en de draagwijdte van de boom als deze groeit. Wie haalt de bomen op bij de kweker in West Brabant? Wie heeft nog fietsbanden liggen om de bomen te verbinden met de palen. Wie heeft palen over? Hoe moet dat met die palen en bomen?

De groepsdynamiek was bewonderenswaardig en hartverwarmend. Op 9 januari werden de bomen opgehaald door Peter Verbeek met een busje bij kweker Verbeek (ook weer zo’n grappig toeval 😉 en afgeleverd bij Nicolette thuis. Instructies voor planten waren rondgestuurd. Op 10.01 was het een komen en gaan van bezoekers in huize Meeder die hun 2, 4 of meer bomen op kwamen halen. Een 10 tal soorten door elkaar, allemaal even eetbaar, die met elkaar in verband werden gebracht voor optimale bestuiving als ze straks groot zijn.

Regionale fruitboom specialist Carlos Faes en Eindhovense stadspoort Philips Fruittuin haakt aan met een instructiefilmpje en Eindhovens Dagblad besluit twee volle pagina’s te besteden aan stadslandbouw en de plannen van VE2RS.

De facebook groep begint vol te stromen met foto’s van de boomplantende kinderen en grote mensen. De ene groep heeft er naamplaatsjes bij gemaakt, de andere groep zegent de bomen met appelsap en cider, sommige bomen krijgen een eigen naam en in het teamwerk van de betrokken kinderen tekenen zich de begaafdheden af voor de toekomst: de dirigent, de graver, de criticus, de organisator, de kunstenaar, de verhalen verteller, de komiek, enz.

 “Je voelt je onderdeel van de gemeenschap” was de reactie van een van de deelnemers en daarmee verwoord hij het hart van de samenwerking. Wat ons betreft in de Stad van Morgen is het duidelijk geworden dat een idealistische stip op de horizon pas praktische werkelijkheid wordt als je dingen ook tastbaar maakt voor de medemens. Het bewustzijn van de samenleving wordt geraakt door de uitnodiging en het aanbod om zich te betrekken vanuit het eigen straat, school of wijk belang. Het gaat niet vanzelf maar laat zich ook niet opdringen. Het is een innerlijk proces van kennismaking, bewustwording, uitnodiging en persoonlijke keuze. Zoveel mensen van alle leeftijden werden praktisch en emotioneel betrokken bij zo iets basaal als een fruitboom en de blijde verwachting van appeltjes.

Met die instrumenten kan de lat steeds hoger worden gelegd. De rol van de Stad van Morgen wordt weergegeven in dit plaatje dat we voor AiREAS (gezonde stad) gebruiken. Hierin wordt ook de instrumentale rol van bedrijven en overheden duidelijk die het burger ondernemerschap kunnen faciliteren en ondersteunen door obstakels weg te nemen en de initiatieven te voeden met kennis en innovaties.

Tijdens het vorige avondcollege (7 januari) van de Stad van Morgen (STIR Academy)  tekende Diny Ceelen al de essentie op het bord zoals zij het heeft leren beleven vanuit de wederkerigheid van “ik en de maatschappij”. Het oneindig teken in een praktische beleving van geluk, aangevuld met bewustzijn: