Tijdens het 9e STIR avondcollege gaf Diny Ceelen een beeld van haar eigen maatschappijbeleving aan de hand van het teken dat oneindigheid symboliseert. Dit nodigt uit tot wat verdere verdieping.

Vanaf onze geboorte spiegelt onze omgeving zich in ons, maar soms komt een moment dat die spiegel omdraait. Dan gaan we de maatschappij veranderen en naar onze hand trachten te zetten. Deze blog gaat over die omslag die ervoor zorgt dat onze maatschappij ook evolueert, net als wij. Deze keer echter drastischer dan ooit tevoren.

IK?
Bij onze geboorte is er een pure, ongekleurde, nieuwe “ik”. Het is bewezen dat bijvoorbeeld een Japans kind dat in een Spaans gezin opgroeit geheel Spaans zich ontwikkelt ondanks het andere uiterlijk. De geboorte levert een nieuw leven dat zich spiegelt aan de omgevingsfactoren waarin het opgroeit. De ouders, het gezin, de straat, de school, het levert allemaal samen de taal, het gedrag en de normen die gelden in de betreffende cultuur. Het bewustzijn ontwikkelt zich middels ervaringen en de interpretatie ervan. Deze ervaringen zijn altijd gekleurd volgens de codering van de omgeving die ons omringt.

De maatschappij?
De samenleving is een grote groep van cultureel geïndoctrineerde “IK” mensen die van elkaar samen een bepaald gedrag tolereren en normaal vinden. Via het scholingssysteem, de gedragscodes thuis en op straat wordt de IK persoon een onderdeel van die maatschappij. Men stelt deze maatschappij niet ter discussie en geniet de zekerheden die de gemeenschap biedt. Alles is “normaal” en geeft een redelijk veilig gevoel. Hoe de maatschappij functioneert is geconditioneerd door geschiedenis en politieke keuzes.  Niet elke maatschappij is hetzelfde maar wordt wel als hetzelfde ervaren door individuen die geen vergelijkingsmateriaal kennen. Het wordt pas “anders” als men van omgeving verandert.

Spiegel
In feite kunnen we stellen dat de maatschappij zich in de persoon weerspiegelt. We ontwikkelen een beeld van onszelf dat overeenkomt met het verwachtingspatroon van onze omgeving.  Wanneer de jaren en gebeurtenissen in een mensenleven zich opstapelen dan ontstaat er ook een zelfbewustzijn met een meer kritische kijk op de omgeving. Als deze wordt beïnvloed door een crisis of recessie dan ontstaat al snel de neiging om de oude, vertrouwde werkelijkheid weer terug te willen. 

Het maakt niet uit hoe die oude werkelijkheid eruit zag. De geuren, kleuren en gevoelens van die tijd worden verbonden aan vertrouwde, ongenuanceerde emoties van geborgenheid en veiligheid. “Vroeger was alles beter” ontstaat dan vanzelf naar mate de nuances gevoelens accentueren. De puurheid van het verleden verdoezelt zich met de groeiende mix aan ervaringen gedurende de jaren. We zijn in onze jeugd misschien avontuurlijk maar we worden vanzelf conservatief naar mate we ons nieuwe emoties toetsen aan datgene in onze prille ik gegrift ligt.

Er zijn echter redenen wanneer dat omdraait

De spiegel draait om
Naar mate de leeftijd vordert met bijbehorende verzameling ervaringen dan wil menig persoon een soort innerlijke doorbraak doormaken. Vaak gebeurt dat als de individu in aanraking is geweest met andere culturen en vergelijkingsmateriaal heeft dat verder gaat dan de enige werkelijkheid die men met de geboorte mee heeft gekregen. Ook de jeugd van tegenwoordig, die veelal te maken heeft gehad met twee gescheiden werkelijkheden van ouders die uit elkaar zijn gegaan, toetsen hun beleving van vertrouwen, geborgenheid en veiligheid aan datgene dat ze hebben ervaren of als gemist is doordrongen tot het bewustzijn. Als daarbij een crisis of recessie de zekerheden ter discussie stellen dan wil de persoon een geheel eigen kijk ontwikkelen over “ik en de maatschappij”.

De spiegel draait ineens om. Men kijkt naar de maatschappij met een gevoel van waardering waarin kritiek en visie door elkaar gaan lopen. Men zou het “anders” willen. Niet altijd wil zo’n terugspiegeling aanzetten tot actie om de maatschappij aan te gaan passen. Vaak trekt de persoon zich terug en ontstaat een vorm van individualisering waarin angst en onzekerheid de boventoon speelt. Dit kan zich uiten in allerlei psychische klachten en uitingen, vaak omdat men zich alleen voelt in opvattingen en machteloos om er wat aan te doen. Klagen, burn out, verslaving, of erger, is dan vaak de enige uitweg die men ziet.

Of men wordt actief in burgerschap.

Burgerschap participatie
Sinds de jaren 70 van de vorige eeuw is daar de beweging van “burger participatie” uit voortgekomen. Men was beter opgeleid, leefde langer, werd kritisch en kreeg de behoefte om dienstbaar te zijn naar de maatschappij. Men begon mee te praten over het beleid, werd lid van een lokale politieke beweging of zette zich in voor vrijwilligerswerk. De “maatschappij” is niet meer vanzelfsprekend en men wordt mondiger. De gevestigde orde reageert door het moeilijk te maken om door te dringen tot de regerende gelederen waardoor er verschillende maatschappijbelevingen begonnen te ontstaan die anders ingekleurd waren dan de oude industriële normering. De solidariteit met de regerende maatschappij werd minder door eigen inzichten, weerstanden en wensenpakket. Migraties van nieuwe culturen maakte de verharding sterker en er groeide onrust. De oude Thorbecke verzuiling begint af te brokkelen. De maatschappij vertegenwoordigt de “ik” niet meer 100%.

De Aarde manifesteert zich
Tegelijkertijd wordt ons bewustzijn getart door verschijnselen die geheel nieuw zijn in onze maatschappij beleving. In de jaren 70 werd olieschaarste duidelijk met de autoloze zondagen. Zure regen zorgde voor triest uitziende naaldbomen en de ozonlaag dreef de angst voor (huid)kanker en andere ongemakken hoog op. Het was niet alleen meer de koude oorlog die ons schuilkelders deed graven of de kinderbehoefte minderen door gebrek aan vertrouwen in de toekomst. De problemen en gevaren waren veel onzichtbaarder. De beperkingen van onze moeder Aarde deed er een schepje boven op.

Nog steeds wordt ons bewustzijn gekleurd door onze omgeving maar deze is niet meer alleen wat de ouders, de priester, de dokter, de wijkagent en schoolmeester ons wijsmaken. Internet, het nieuws, natuurlijke catastrofes, zelfstudie, onzekerheden, crisissen, enz helpen ons aan een bredere kijk op het leven. We leren zelf nadenken en projecteren onze gevoelens en wensen voor zekerheden op een veel groter werkelijkheid dan de oude culturen. Ineens is het oude niet meer beter. De toekomst is onzeker en de keuzes uit het verleden zijn de oorzaak. De gevestigde orde is conservatief en macht georiënteerd. De burger begint zich soeverein te manifesteren en ziet burgerschap als iets anders dan blinde systeemsupport.

De maatschappij wordt beoordeeld volgens nieuwe normen die ontstaan en duurzame vooruitgang definiëren vanuit een hoger over dieper bewustzijn. Ons besef van ethiek en verantwoordelijkheid groeit en positioneert zich op een ongeëvenaard niveau ten opzichte van het verleden.

Het universum en onze planeet komen in beeld als werkelijkheden die onze”IK” en maatschappij aanvullen en beïnvloeden. We worden manipulatie gewaar en velen breken door in het wensen van een andere realiteit dan de vervuilende structuur die ons uit het verleden is aangereikt en waar nog steeds macht en autoriteit aan wordt ontleend. Men wordt een bewustzijn doorbraak gewaar en gaat zich verdiepen in de verontrustende werkelijkheid die zich aftekent.

Vanaf hier ontstaan de verschillende inzichten. Ondernemend burgerschap ontwikkelt zich vanuit een andere maatschappelijke werkelijkheid dan wat ons omringt. De Stad van Morgen benadert de complexiteit vanuit een maatschappijbeleving dat Sustainocratie wordt genoemd maar anderen presenteren weer andere alternatieven. Steeds meer mensen staan op, verenigen zich, trachten te komen tot vreedzame oplossingen en spiegelen terug. De bestuurlijke structuren zijn onbetrouwbaar, ondeugdelijk maar maatschappelijk gewaarborgd door een rechtssysteem dat ook gekaapt is door een eenzijdige maatschappelijke benadering die zich steeds corrupter ontwikkelt.

De zelfbewuste  mens valt terug op haar menselijkheid en neemt daar waar mogelijk actie. De mensenwereld is al verandert maar spiegelt met meerdere reflecties. De natuur doet nu ook mee. De keuze is aan ons, de blokkades ook.

Stad van Morgen biedt ondernemend burgerschap opleiding en samenwerkingsmogelijkheden rond duurzame menselijke vooruitgang (zekerheden).