Kiezen tussen leven en dood

Het STIR avondcollege van 17 februari ging over fundamentele keuzes maken. De mens karakteriseert zich door haar creativiteit en zelfbewust intelligentie. Daardoor zijn we geworden wat we zijn, een levende soort die zich omringt met spullen die ons welzijn aan aanzien verschaffen. We zijn in feite een soort wonder van de natuur omdat in dat creatievermogen wij niet worden overtroffen door andere soorten. Daarom willen wij ook wel geloven dat we geen natuurlijke evolutie zijn maar dat er ergens een hogere macht ons deze krachten heeft gegeven.

Tegelijkertijd zijn we tegenwoordig ook erkend als de 6e oorzaak van massavernietiging van leven, inclusief onszelf, sinds het ontstaan van de Aarde. Dit tijdperk van vervuiling, misbruik van grondstoffen en onze natuurlijke bronnen, de concurrentieoorlogen en manipulatie rond geldgedreven belangen, deze algehele vernietiging van leven door de mens, heeft een eigen naam: het Anthropocene.

Dood of leven 0

Alles verwijst naar het industriële tijdperk dat sinds het introduceren van de stoommachine ons in staat heeft gesteld massaal gebruiksartikelen te gaan produceren. Die artikelen hebben grondstoffen nodig die vaak voortkomen van levende soorten (planten en dieren) die we daarvoor dood moeten maken. Doordat de beloningsstructuur van arbeid in de fabrieken niet in natura maar met geld werd afgehandeld ontstond een geldgedreven cultuur van economische groei enerzijds en economische afhankelijkheid anderzijds. Binnen die economie werd consumeren van dode producten een belangrijke drijfveer maar ontwikkelde ons bewustzijn en creatievermogen zich niet meer om balans te houden met onze natuurlijke omgeving.

Het industriële tijdperk ontwikkelde sterk vanuit bijvoorbeeld de textiel industrie met groot gebruik van katoen, een natuurlijke grondstof. De enorme toename van behoefte aan katoen en de verwerking ervan ging gepaard met een gigantische toename van landschapsvernietiging en vervuiling.

Een ander voorbeeld is de vleesindustrie die ons in onze voedselbehoefte voorziet. Nederland is een van de grootste vleesproducten ter wereld en heeft er een intensieve industriële productie van gemaakt. Voer voor de beesten komt veelal uit Zuid Amerika waar belangrijke bosgebieden worden gekapt om plaats te maken voor veevoer productie. De massaproductiviteit en consumistische levensstijl, zonder algemeen bewustzijn over de consequentie, heeft ons een gevoel van rijkdom gegeven ten kosten van het leven op Aarde. Dit gebrek aan bewustzijn zien we ook terug in de voedselverspilling.

Als we de economische pieken aanschouwen die we sinds dit industriële tijdperk hebben meegemaakt dan constateren we dat de pieken vooral werden veroorzaakt door nieuwe vormen van mobiliteit die de handelsbelangen in bereik deden groeien. Globaliseren was het gevolg. Gecombineerd met een enorme groei van de wereldbevolking werd de geldgedreven economie rond handel in dode spullen de oorzaak van onze massavernietiging. Verstedelijking is slechts een afspiegeling van deze drang naar consumptie van de dood. Steden zijn bolwerken van cement, asfalt en glas met een beeld van overvloed in winkels en supermarkten zonder de zelfvernietiging zichtbaar te maken. Wat de mens niet ziet of voelt hoort niet tot onze werkelijkheid waardoor we geestesdood raken zoals het cement dat ons omringt.

Dood of leven

Maar de introductie van internet en persoonlijke computersystemen hebben ons massaal toegang gegeven tot kennis. De vele verstoringen van de wereld, die zich uiten via massale migraties van vluchtelingen, grondstofschandalen, uitingen van financiële hebzucht en macht, enz. bereiken het collectieve bewustzijn. Gaandeweg bouwt de massavernietiging zich verder op maar ook een nieuw psychosociaal bewustzijn.

De onterechte kapitaalinjecties na de kredietcrisis heeft de wereldwijde cyclus van de dood gerekt en de massale omslag afgehouden. Bijbehorende positieve consequentie was dat initiatieven zoals Sustainocratie (niveau 4 gebiedsontwikkeling) zich in argumentatie en bewijsvoering verder konden verstevigen. Hoe robuuster het antwoord op het stimuleren en heractiveren van ons creatieve zelfbewustzijn en vermogen tot een evolutionaire aanpak des te sneller de ommekeer wereldwijd tot stand komt, zonder de bijbehorende traditionele tussenfase van wereldoorlogen of volkerenmoord.

Dood of leven 2

In de Stad van Morgen hebben we de evolutionaire keuze dus al gemaakt en focussen met succes of de winst van kernwaarden van het leven zelf die we niet kunnen kopen maar wel creëren en onderling verdelen in echte en veilige overvloed. Tijdens het tweede deel van de avondinspiratie maken we een lijstje van de multidisciplinaire co-creatieprojecten waar we mee bezig zijn:

  • AiREAS – gezonde stad Eindhoven, Breda en Helmond
  • AiREAS – gezonde airport – airport dicht 2 weken
  • AiREAS Turkije via Erasmus+ en BdT
    • Ankara – kindvriendelijke stad
    • Soma – luchtvervuiling van deze mijnstad
    • Izmir – gezonde havenstad
  • FRE2SH Turkije
    • Malatya – voedsel en energie
  • SAFE Turkije
    • Grensgebied met Syrië vrij maken van landmijnen
  • FRE2SH Eindhoven – Son en Breugel/Gemert
    • Consumptie / Productie – Aristo
    • Gemert kruidengebied
  • STIR
    • Sustainocratische ontwikkelingen Interreg V (Aken, Leuven, Genk, Luik, Maastricht)
    • India Sustainocratie
    • China LOI
    • Health Deal Brabant
    • Groen/blauwe ruit Eindhoven – Helmond
    • 23 Mei – Regionaal bezoek Europa Smart City
    • Brainport participatief leren
    • Sustainocraten opleiding
    • Erasmus+ Spanje
  • FRE2SH Deventer – regionale samenredzaamheid en resilience
  • FRE2SH Houten – regionale samenredzaamheid en productiviteit
  • FRE2SH Eindhoven – transformatie wijken
    • Energie coöperatie

Twee gebeurtenissen in 2015 hebben ons geconsolideerd in de wereld van zelfbewuste evolutie:

  1. De formele erkenning van Sustainocratisch AiREAS als peer 4 gebiedsontwikkeling zoals door het Presencing Institute beschreven als co-creatief ecosysteem.
  2. Het VINCI innovatie award dat aantoont dat waardecreatie ook economische waarde heeft. AiREAS fase 1 heeft aangetoond dat elke geïnvesteerde euro een return geeft van vele malen die euro. Maar omdat AiREAS belang hecht aan gezonde verstedelijking en niet aan het geld wordt het geld een middel voor verdere ontwikkelingen.  Het loslaten van geld als doel en aanvaarden van kernwaarden als creatieve richtlijn en verdeelsleutel is wellicht de moeilijkste keuze voor mensen en instantie. Toch is het één met de keuze tussen leven en dood.

Uiteindelijk vatten we de aanpak van de STIR en aanverwante cocreatie tafels en coöperatieve verenigingen samen in 4 stappen, te beginnen met de waardengedreven keuze.

Dood of leven 3

Zo eren wij de uitspraak van Socrates: “Je kunt je leven lang vechten tegen het systeem of al je energie steken in het creëren van iets nieuws”. Wij steken onze energie in de creatie van iets nieuws en laten ons prikkelen door ons zelfbewustzijn en het drama van zelfvernietiging dat we ombuigen tot de kracht en pracht van het leven.

Burgerparticipatie

Er is veel te doen over “burgerparticipatie”. De vraag is alleen wat ermee wordt bedoeld? Een burger participeert namelijk altijd! Zonder burger is er geen maatschappij. Of deze burger nu thuis op de bank op een uitkering zit te wachten of elke dag op de fiets springt om een baan ergens uit te oefenen, de burger doet altijd mee. Als dat zo is waarom dan die ophef over burgerparticipatie? Participeren waarin?

Het antwoord is divers. In sommige kringen wordt gekeken naar de scheiding tussen het functioneren van de Staat en de burger. Tot de jaren 70 van de vorige eeuw had de burger weinig tot niets te vertellen. De overheid was alles bepalend. Sindsdien is er een groeiende participatie. Maar nog steeds geldt voor vele bestuurders dat de burger mee mag praten maar de hiërarchie uiteindelijk beslist. Men praat over “de burgerij”, het kuddegedrag en wij/zij alsof er twee maatschappijen zijn, de bestuurlijke en de burgerlijke.

De mens is de baas, de bestuurder de opperbaas en geld een soort afgod

De politieke overheid wordt eens in de zoveel tijd democratisch gekozen. Dan trekt de burger de handen van de verantwoordelijkheden af en gaat verder met de orde van de dag. Men laat het algehele beleid over aan de overheid. Maar de overheid zit met een groeiend aantal uitdagingen waar het niet buiten de burger om kan. Als men dat wel doet dan wordt het overheid systeem zo groot, log en kostbaar dat het onbetaalbaar blijkt terwijl de vraag gesteld wordt of het daarmee de uitdagingen wel aan kan? Veelal denkt men van niet. Burgerparticipatie is dan een belangrijke filosofie om verantwoordelijkheden samen te gaan dragen.

Kernwaarden kun je niet uitbesteden

In de Stad van Morgen definiëren wij een 5 tal kernwaarden die we als gedeelde verantwoordelijkheid structureren: voedsel (incl. drinkwater), gezondheid, veiligheid, samen-redzaamheid en zelfbewustzijn. Deze verantwoordelijkheden zijn niet politiek verkiesbaar noch met geld te koop. Als ze niet gerespecteerd worden dan ontstaat er crisis en verval met enorme consequenties. Burgerparticipatie in deze geeft invulling aan een maatschappelijke cocreatie die wij Sustainocratie hebben genoemd.

Bijvoorbeeld AiREAS
Bijvoorbeeld AiREAS

Een andere organisatie die kernwaarden heeft geformuleerd is The Natural Step. De kernwaarden aldaar gaan om het respectvol en zelfbewust omgaan met onze natuurlijke omgeving en grondstoffen. The Natural Step en Sustainocratie vormen eigenlijk samen een optimale vorm om een maatschappij te structuren rondom een productieve kringloop in multidisciplinaire cocreatie.

Sommige mensen zien de vraag naar burgerparticipatie als een verkapte vorm van de overheid om kosten te besparen door burgers te vragen zich onbetaald in te zetten voor vermeende overheid taken. De Stad van Morgen ziet dit anders, namelijk de erkenning van de overheid dat er grenzen zijn aan de verzorgingsstaat en er kernwaarden zijn die een overheid alleen maar kan bewaken en stimulerend faciliteren, niet overnemen en zeker niet negeren of blijven ontkennen. Dit besef zorgt er tevens voor dat er veel zaken in de maatschappelijke context dienen te veranderen. Een daarvan is de beloningsstructuur. Een andere is de transitie van een afhankelijkheid- naar een participatieve cultuur.

Participatie is context afhankelijk

Een tweede opvatting rond burgerparticipatie is de maatschappelijke context verandering. We komen uit een gekapitaliseerde maatschappijvorm waarin de medemens en Aarde worden misbruikt in een politieke en economische hiërarchie. De huidige mens is een slaaf van een schuldensysteem waar macht en belangen aan wordt ontleend. We worden omringd door luxe die alleen toegankelijk is met geld. Binnen die context wordt het gedrag en de participatie van de burger bepaald door geldafhankelijkheid. Het bewustzijn over kernwaarden en verantwoordelijkheden verdwijnt.

De context verandering is het besef dat we daarmee onszelf zo kwetsbaar hebben gemaakt dat we allerlei grote risico’s lopen. De mens plaatst zich gaandeweg weer in de natuurlijke werkelijkheid en ondergaat een grote mentaliteit verandering. Burgerparticipatie betekent dan dat men zich niet meer afhankelijk opstelt van een geld-gestuurde hiërarchie en schijnovervloed maar zelfbewust onderdeel wil zijn van een groter geheel en samenhang.

De mens is onderdeel van een eco-systeem

Deze opvatting geldt niet alleen voor de individuele mens maar ook de hele maatschappelijke structuur. Zo kunnen we alles ter discussie gaan stellen dat door de oude hiërarchie is gecreëerd. Denk hierbij aan de manier waarop we in steden zijn gaan wonen en de natuur hebben verdrongen met beton, asfalt en glas. Door ons weer interactief op te stellen met de natuurlijke omgeving scheppen we nieuwe voorwaarden aan de manier waarop wij onze levens inrichten. We dienen betrokken te zijn bij de productiviteit en kringloop van levensprocessen. In de Stad van Morgen gedragen we ons al zo en sturen we niet aan op geldgedreven mechanismen of de macht van het “hebben” maar op kernwaarden gedreven processen gebaseerd op gedeelde verantwoordelijkheden en gebruik van grondstoffen. Burgerparticipatie is dan een benadering van teamvorming rondom kernwaarden met het delen in de waardecreatie.

Multidisciplinair overleg over groen en water in Eindhoven
Multidisciplinair overleg over groen en water in Eindhoven “Niet duurzaam is asociaal”.

In Eindhoven gaat deze participatie maatschappij zover dat nu vele bestuurlijke ontwikkelingen ondergeschikt zijn gemaakt aan natuurlijke kernwaarden en dat multidisciplinaire co-creatie de norm is geworden aangestuurd door de kernwaarden in plaats van andere belangen. Dit zal alleen maar groeien naar mate de inzichten zich versterken door het goede voorbeeld en de bevestiging van resultaten die leiden tot nieuwe economische stromingen en harmonie.

 

Met het oog op AiREAS

Nu ik de strategische agenda van AiREAS aan het opsommen ben om te delen met alle leden van deze dynamische gezonde steden groep, valt mij op hoeveel lijnen er uit staan, in Eindhoven, Breda en Helmond maar ook nationaal, in Europa en zelfs met China.

Alle ogen op AiREAS komt dan helemaal tot uiting toen ik probeerde AiREAS Eindhoven samen te vatten in een enkel creatief beeld. Daar komt ook iets uit dat lijkt op een oog. Kijk zelf:

Blauwe ogen doen het goed in de Stad van Morgen
Blauwe ogen doen het goed in de Stad van Morgen

Dat geeft tegelijk betekenis aan thema’s als “de kijk op de wereld” of “perceptie” dat ons allen beïnvloedt in ons dagelijks functioneren. Kan dat ook op stadsniveau? Met de juiste bezieling en uitdagend hoger doel wel blijkbaar. Door dat oog ontstaat een kijk en verwerkingsproces dat alle inwoners en bezoekers van de stad aangaat én betrekt. Het geeft zintuigen aan een stad en als eco-systeem reageren we daarop.

De andere initiatieven van de Stad van Morgen vertegenwoordigen bij nader inzien juist geheel andere organen:

  • FRE2SH is minder een oog en meer de creatieve handen waarmee de groep zich voorziet in haar basisbehoeften in samenhang met kennis, vaardigheden en de natuur.
  • STIR Academy is daarbij vooral ons stemgeluid en de manier waarop we communiceren met anderen om zo ons leerproces te versterken met inspiratie, innovatie en implementatie (triple “i”) terwijl wij dat ook met de anderen doen.
  • SAFE is ons zesde zintuig dat ons verbindt met de spirituele kracht van onze natuur en op zoek gaat naar evolutie en veiligheid.

Stad van Morgen zelf is dat gebiedsgebonden lichaam waarin alles (oog, handen, stem, gevoel) een oorsprong en plekje heeft en gedragen wordt in een eigen evolutionaire ontwikkeling alsof we een fysieke werkelijkheid zijn, een organisme en identiteit, binnen en vanuit onze cocreatie dynamiek.

En dat misschien ook echt zijn, een nieuwe soort……