In opdracht van de Provincie Noord Brabant werd dit filmpje gemaakt op het High Tech Campus te Eindhoven in de labs van TNO.
Tag: Provincie Noord Brabant
Bezoekverslag aan de Stad van Morgen van de provincie
Dit is het persoonlijke verslag van Annelies Cuijpers. Zij kwam namens de Provincie Noord Brabant op bezoek in de “Stad van Morgen” en onze genetwerkte vormen van multidisciplinaire samenwerking aan onze menselijke kernwaarden (Sustainocratie). We begonnen de tour met FRE2SH (voedselzekerheden), School of Talents (participerend leren), COS3I (sociale integratie) en eindigden met AiREAS (gezonde stad en luchtkwaliteit). Het is 10 uur in de ochtend in Eindhoven op 15 augustus 2017 (komkommertijd).
De stad van morgen: Eindhoven van onderop
Annelies Cuijpers, Sr. Communicatie Adviseur Provincie Noord Brabant.
Er is regen voorspeld. Ten minste in de morgen. Maar dat maakt mijn afspraak hooguit interessanter door de extra vraag: laat de stad van morgen zich weerhouden door miezerige luchten? Of is er meer nodig om de kiemen van Brabantse Health Deal te ontmoedigen?
Dinsdag 15 augustus wil “De stad van Morgen” in Eindhoven heel graag aan de provincie laten zien wat burgerinitiatieven bijdragen aan de Health Deal voor Brabant. Want in juli 2016 sloten Brabantse bestuurders van de provincie, de vijf grote gemeenten, de Brabantse waterschappen en GGD’s, de kennisinstellingen, RIVM, en de universiteiten van Tilburg en Utrecht een deal. Ze spraken af voortaan gezondheid als item te benoemen bij beleidsbeslissingen. Economische waarden, milieu-uitgangspunten, ruimtelijke kwesties, ze zijn allemaal belangrijk als het gaat om besluitvorming voor nieuwe initiatieven. Maar het blijkt minstens zo belangrijk om daar ook gezondheid bij te betrekken. Met de Health deal voor Brabant wordt dat uitgangspunt onderschreven.
Hoe pakt dat uit? Wat betekent dat? We gingen kijken in Eindhoven.
Perma-cultuur met Stan
De regen deert de eerste ontmoeting niet. Naast het station, in de prachtige flat van de studentenhuisvesting, zit Stan op me te wachten. Hij is landbouwkundig ingenieur en woont in Oirschot. Daar heeft hij een boerderij met een lap grond waar hij zijn eigen eco-systeem heeft gecreëerd en in stand houdt. Hij heeft er een heus kenniscentrum over opgezet: het “Perma Culture Research Netherlands”. Gewassen verbouwen met uitgangspunten van perma-cultuur, betekent op een andere manier met landbouw omgaan. “Je bouwt je eigen eco-systeem door op een andere manier gewassen te verbouwen”, vertelt Stan enthousiast. “We hebben een holistische aanpak. We leggen proeftuinen aan om verbinding te leggen tussen de verschillende aspecten van voedsel kweken. Door onze andere manier van aanpak oogsten we voedsel, maar verbeteren tegelijkertijd de kwaliteit van water, lucht en aarde. Als je gefragmenteerd denkt, kan je je eigen probleem misschien wel oplossen, maar loop je groot risico dat ergens anders een probleem ontstaat. Met onze aanpak bekijken we alle aspecten van het verbouwen van voedsel. We onderhouden proeftuinen en vormen een community om onze kennis te bundelen. In Nederland hebben we weinig ruimte, maar veel kennis. In bijvoorbeeld India is dat andersom. Daarom werken we internationaal veel samen. Zo versterken we elkaar.”
Stan is overtuigd van zijn toekomstvisie. Zijn perma-cultuur trekt jonge kenniswerkers aan die vernieuwing nastreven en werken vanuit gedrevenheid en bewustwording. Nu richt zijn Research Center zich nog met name op groenten en hard fruit. Binnen enkele jaren zullen daar andere soorten groenten en fruit bij komen. Het is een onstuitbaar proces “dat is ingegeven door positiviteit”, voorspelt Stan.
Aquaponics in Veemgebouw
We constateren dat we niet van suiker zijn en stappen op de fiets richting het Veemgebouw in Strijp S. Regenwater spat uit de plassen op straat als we richting de oude Philips-gebouwen fietsen. Daar zal Jean-Paul Close van “De stad van morgen” me laten zien wat er in een afgeschreven parkeergarage gebeurt. Geen auto’s meer die geparkeerd moeten worden, maar jonge ondernemers die de verbintenis tussen stad en platteland leggen door voedsel te kweken met behulp van water, kunstmatig LEDlicht en heel veel geduld en liefde voor wat er groeit.
Oesterzwammen
De lift brengt ons naar de vijfde verdieping. Ik betreed een immense ruimte die gevuld is met paarsig licht en rijen kleine groene blaadjes zo ver je kunt kijken. Per pakweg tien meter, zijn de blaadjes wat groter en helemaal achteraan staan complete kroppen lollo rosso en krulsla te wachten op hun oogst zodat ze naar een restaurant kunnen worden gebracht om vanavond gegeten te worden. Helemaal rechts staan kleine paprikastruikjes en tomatenplantjes te groeien. Links staan enkele blokken wit plastic van zo’n 50 bij 50 centimeter op een schap te verpieteren, zo lijkt het. Hier en daar zitten wat ondefinieerbare uitstulpingen. “Dat zijn witte oesterzwammen”, vertelt Jean-Paul. “De balen bestaan uit koffiedrab met stro dat geperst is in een omhulsel dat biologisch afbreekbaar is. In twee weken groeit zo’n pak uit tot oesterproducent waar jij niet tegenop kunt eten. Het is een echt Brabants product. Er worden nu oesterzwam-burgers van gemaakt. Er loopt onderzoek welke andere toepassingen voor de oesterzwammen mogelijk zijn.“
Terry
Onder de indruk loop ik verder naar een groepje heren dat me alles kan vertellen over de verbinding tussen stad en platteland en hoe zij dat vorm geven. Zo is daar Terry. Hij legt me uit dat het op het platteland “veel gewoner” is om te denken vanuit netwerken. “Op het platteland ben je meer op elkaar aangewezen. Het coöperatieve is de normale gang van zaken. Successen vieren we samen, bijvoorbeeld met onze geluksroute in Gemert. Het was een van de laatste vrijstaatjes van Nederland. Het coöperatief gedachtengoed is er nog steeds heel gewoon. Er zijn relatief veel innovatieve ondernemers.” Bevlogen vertelt Terry over het leegstaande kasteel, klooster, en andere Gemertse gebouwen. Deze zouden van kostenpost naar zelfvoorzienend moeten worden gebracht. “Daarvoor gaan we van een geldgedreven naar een mensgedreven werkelijkheid”, legt Terry uit. “We willen het kasteel niet in eigendom, dat zou onbetaalbaar zijn. Maar we kunnen er wel dusdanig mee omgaan dat het voor veel mensen meerwaarde heeft. Voor de Gemertse gemeenschap, maar ook voor bezoekers en zelfs internationaal als voorbeeldfunctie.” Terry wil er plekken van maken die uitkeringsgerechtigden met passie helpt aan werk dat inspireert en betrokkenheid creëert. Maar daarmee komt hij in een spiraal die omgekeerd is aan de hedendaags ingerichte werkelijkheid. Terry: “Het is een kip-ei-verhaal. Uitkeringsinstanties willen dat we vacatures melden zodat er mensen met een uitkering kunnen komen werken. Wij benaderen het andersom. Wij willen voor deze mensen werk creëren dat uiteindelijk geld opbrengt zodat de uitkering verminderd kan worden. Wajongers, 55plussers, het is een ongekend potentieel aan kennis, kunde en enthousiasme dat je kunt benutten op die manier. We noemen het sustainocratie. Als we dat van de grond krijgen, ligt er een basis waarin alles mogelijk is!”
Ibren en Fernando
Ibren en Fernando zijn twee studenten die de bevlogen uitgangspunten van Terry koppelen aan “de stad van morgen.” Ze studeren milieukunde en onderzochten hoe de stadslandbouw waarde kan creëren om van onderop samen te werken aan voedselveilige ontwikkeling van landbouw in de stad. Ze willen het groenproject zo opzetten dat het transformeert van kostenpost naar economisch haalbaar en bovendien waardevol is voor stadse gezondheid, betrokkenheid, integratie en samenwerking. Nu werken er voornamelijk mensen met een Wajong-uitkering. Straks moet het project zelfvoorzienend worden. “Een nieuwe economie met een nieuwe werkelijkheid op basis van samenwerken en aandacht voor elkaar”, vat Ibren samen. Hij schreef er een gloedvolle afstudeer-scriptie over, waar hij een 9 op zijn diploma mee verdiende.
Fernando gaat een stapje verder in de productieketen en legt zich toe op een gedegen distributiesysteem. Want nu gaat het nog vooral over sla en oesterzwammen. In de nabije toekomst zullen Kefir-limonade en meelwormen (basis voor eiwitrijk voedsel) hun weg moeten zien te vinden. Plus de andere initiatieven die er aan zitten te komen. Blockchain is het uitgangspunt voor Fernando. Hij onderzoekt hoe een infrastructuur te ontwikkelen is op basis van betrokken netwerken, via smart-concepts, “zodat iedereen zelf zijn aandeel kan nemen in het distributieproces van hoogwaardig gezond voedsel”, vat hij samen. “We willen alle tussenschakels weg en een rechtstreekse verbinding tussen producent en gebruiker van voedsel. Daarmee verhogen we de voedsel-bewustwording en de onderlinge afstemming. De macht gaat weer naar de producenten in plaats van de instituten die het geld hebben. Zo kan democratie weer een eigen inhoud krijgen.” Na dit betoog proberen ze me allemaal om het hardst duidelijk te maken dat ze niks tegen de supermarktketens of de politiek hebben. Ze willen alleen de verantwoordelijkheid terug voor een eigen, gezonde omgeving, waar gezamenlijke waarde-creatie uitgangspunt is.
Bram
Intussen is Bram binnen komen wandelen. Bram vertegenwoordigt de Wajongers. Sinds enkele jaren woont hij in Strijp-S en “sindsdien doe ik alles op de fiets”, vertelt hij trots. Hij is een kenner van computers en ondersteunt de initiatieven van “de stad van morgen” met het bouwen van websites en andere digitale toepassingen. Dat doet hij voor heel Strijp-S. “Ik wil helpen van een slaapwijk een bruisende wijk te maken”, legt hij uit. “Met co-creatie kan je gemakkelijker uitwisselingen op gang krijgen. Als ik bijvoorbeeld weet dat mijn buurman slotenmaker is, kan ik hem vragen mij te helpen met mijn slot. Dan hoef ik niet naar een winkel met geld, maar zet ik koffie en ontstaat sociale cohesie.” Anderzijds is Bram heel open in de voordelen van app-groepjes die uitwisseling bevorderen. “Toen ik eens heel ziek werd, hoefde ik niet naar het ziekenhuis omdat de mensen in de app-groep me opvingen. Ieder had een beetje hulp voor me en samen was dat genoeg om me uit de interne gezondheidszorg te houden.”
Soulkitchen
Bram loopt mee als we naar de School of Talent wandelen. In feite gaan we lunchen in de Soulkitchen: een project waar de sla gegeten wordt die we daarnet nog zagen groeien. En waar ook vanuit de principes van “de stad van morgen” horeca wordt bedreven. De Soulkitchen is niet alleen gebaseerd op gezond eten, maar ook op personeel met begeleiding. Het is regelmatig dé ontmoetingsplek tijdens evenementen voor voedselinnovatie of sociale integratie vanuit de ‘stad van morgen’. “Maak maar iets lekkers voor ons”, vraagt Jean-Paul. En jawel, vóór ik het goed en wel heb begrepen, zit ik achter een bord met frisse sla, mooie stukken verse paprika’s en tomaten, versierd met hier en daar een stuk buitengewoon smakelijke oesterzwam. Het luncht verrukkelijk.
Rustem
Rustem Demir is aangeschoven. Hij is van oorsprong leraar burgerschapskunde aan het MBO, maar heeft zich de laatste jaren toegelegd op “leren zonder tijd- en plaatsgebondenheid.” Hij ontwikkelde e-learning platforms en haalde het afgelopen schooljaar zo’n 1500 studenten en leraren uit Turkije naar Eindhoven en omgeving. “We willen participatief leren ontwikkelen, met studenten in een pro-actieve positie. Jongeren dienen meer zelf op zoek te gaan naar mogelijkheden voor kennisoverdracht. Als je op die basis de menselijke waarden als uitgangspunt neemt, zie je vanzelf elkaars overeenkomsten in plaats van onderlinge verschillen,” betoogt hij. Als ik heel voorzichtig vraag hoe het politiek zit met deze uitwisseling, vertelt Rustem dat hij geen kleur heeft. “Ik werk met mensen, gewone burgers die open staan voor ontmoetingen. Het is handig om bij de macht te horen, maar als je vanuit de mensen werkt, is dat niet belangrijk.” Rusten legt uit: “Ik werk vanuit educatie. Ik denk dat het belangrijk is dat er meer uitwisseling komt, dat jongeren zelf aan zet komen. Er waren leraren verbaasd over wat de studenten allemaal bleken te kunnen. Dat geeft motivatie! In deze regio werken veel slimmeriken. Zij hebben makers nodig om hun ideeën uit te voeren. Die verbinding verdient versterking en proberen wij structureel te maken.” Rustem noemt het bouwen van een brug als voorbeeld: “Als je een brug wilt slaan tussen culturen of mensen, moet je eerst zorgen dat de brughoofden stabiel zijn. Door het participerend leren te ondersteunen, maken we stevige brughoofden. Het initiatief komt dan van onderop om een mooie brug te bouwen. Dat zijn bruggen die stand zullen houden,” stelt Rustem. Intussen heeft Bram op zijn iPad muziek opgezocht en bespeelt hij de piano die in de Soulkitchen staat. Het lijkt een cadeautje als buiten een waterig zonnetje is gaan schijnen.
Boss: Jorrit en Syl
Gevuld met een rugzak vol gedachten en nieuwe indrukken, stappen we op de fiets om vanuit het centrum naar een van de noord-oostelijke punten van Eindhoven te fietsen. Daar zitten zo’n acht jongeren met twee begeleiders luidruchtig aan een tafel de toestand van de wereld door te nemen. Ze blijken grote pret te hebben omdat hen net is verteld dat een ambtenaar op de fiets een praatje zal komen maken. Ambtenaren die fietsen, lijkt hen een onmogelijke combinatie. En eerlijk gezegd ben ik blij dat ik om een glaasje water kan vragen na de droge overtocht. Jorrit en Syl blijken allebei oud-beroepsmilitair te zijn. Zo zien ze er ook uit: stoere laarzen, stevige kleding over strakke spieren en allebei minstens een hoofd groter dan de rest. Na hun militaire loopbaan besloten ze “vergeten jongeren” een plekje te geven. Zo belandde de groep jongvolwassen jongens om heel uiteenlopende redenen bij de ‘Bosven Outdoor Survival Stichting’, of kortweg Boss, zoals Syl en Jorrit hun initiatief noemen. “We hebben de beschikking over pakweg 10 hectare bos tussen Nuenen, Son en Breugel, en Eindhoven. Daar gaan we vier dagen per week naar toe. De jongens die meegaan zijn gemotiveerd om te komen. Ook als ze het moeilijk hebben, betrekken we ze bij de groep. We halen ze desnoods thuis op, praten met hen, ondersteunen hun pogingen om van allerlei rommel af te blijven. We kijken naar wat ieder kan, wat de overeenkomsten zijn. We hangen nergens veroordelingen aan. Je mag vooral jezelf zijn.” “En daarnaast bieden we ze fysieke uitdagingen,” vult Jorrit aan. “Wij hebben de ervaring dat jongeren heus niet te beroerd zijn om te werken. Ze willen heel graag van nut zijn, betekenis geven aan hun leven. Maar vaak lukt het niet. En dan blijkt ook nog regelmatig dat de hulpverlening maar heel moeilijk buiten de vastgestelde hokjes in oplossingen gelooft. Wij gaan uit van een gezondheids-gedreven maatschappij. Mensen willen echt wel aan hun gezondheid werken. Ze moeten alleen in de gelegenheid worden gesteld. We begonnen met drie keer per week een stevige wandeling. Dat sprak aan. Nu onderhouden we een stuk natuur en hebben we een hechte groep.” En dan komen de jongeren naar buiten. Eén voor één vertellen ze hun verhaal. Over leraren die hen niet begrepen, thuissituaties die onhoudbaar waren, vereenzaming en troost in drank en andere rookgewoonten. Hoe ze wel anders wilden, maar niet konden. En hoe de vrijheid van Syl en Jorrit, in combinatie met de noeste arbeid die erbij gevraagd werd, hun leven veranderde. Trots laten ze de spullen zien die Boss aanschafte om ook echt buiten te kunnen werken. De scheppen, laarzen en poncho’s. Die laatsten blijken over een boomtak gedrapeerd te kunnen worden om als heuse slaaptent dienst te doen.
Waterdichte slaapzakken en de kunst om een veilig vuurtje te maken voor het avondeten, doen de rest. De jongens hebben net drie dagen in de vrije natuur gekampeerd. Ze willen nooit meer weg bij de Boss. Dan blijkt in een onderling gesprekje dat één van de jongens eigenlijk sportinstructeur is. Er wordt gevraagd of hij wil helpen om in de stad een obesitas-clubje op te richten dat gericht gaat sporten. Vragend kijkt hij Syl en Jorrit aan. Ze knikken. Genoeg voor de instructeur om te durven zeggen dat hij intussen zeker genoeg is van zichzelf om een dergelijk initiatief mee te kunnen dragen.
Jean-Paul
Met een waterig maar zomers zonnetje in de rug, fietsen we terug naar het stadscentrum en het Eindhovense station. Onze laatste halte is er vlakbij, op de Vestdijk. Midden op straat, waar het een onoverzichtelijke wirwar is van onduidelijke fietsstroken en met betonblokken afgesloten rijbanen, stopt Jean-Paul. “Kijk”, wijst hij naar boven langs een lantaarnpaal. “Daar hangen ze!” En dan zie je ze pas: twee kastjes met wat vreemde aanhangsels hier en daar. Ze meten de luchtkwaliteit van Eindhoven en zijn van het project AiREAS. Op meerdere plaatsen in Eindhoven heeft AiREAS het Innovatief Luchtmeetsysteem (ILM) geïnstalleerd. Het zijn meetkastjes die doorlopend en zeer gedetailleerd de kwaliteit van de lucht meten op gebied van verschillende soorten fijnstof, ultrafijnstof en ozon. Deze stoffen kunnen schade toebrengen aan de gezondheid. Jean-Paul is een van de initiatiefnemers van het luchtmeet-systeem. “Het is onvoorstelbaar hoeveel invloed schone lucht heeft op de gezondheid van mensen. Met dit systeem kunnen we precies aangeven waar de lucht gezonder is”, vertelt hij enthousiast. De gemeente kan er zijn voordeel mee doen. Maar burgers, mensen van de stad, kunnen ook zelf de kwaliteit van de lucht in hun straat meten. Soms leent Jean-Paul meetkastjes uit en mogen kinderen, volwassenen of andere groepen met hem op pad om zich te verbazen over de samenstelling van datgene wat ze dag en nacht inademen.
Annelies Cuijpers
15 augustus 2017
Voedsel vormt de groene Eindhovense dialoog
28 september doen we de kick-off in het multiculturele ontmoetingscentrum S-Plaza in de oude Schellens fabriek aan de Vestdijk langs de Dommel. Het betreft de start van de groene dialoog rondom voedsel in zijn algemeenheid en samenwerking op gebied van kwaliteit, beschikbaarheid en innovatie van voedsel specifiek. Het doel van de kick-off is drieledig:
- Een permanente ontmoetingsplek faciliteren in S-Plaza waar men gelijkgestemde mensen kan ontmoeten voor besprekingen, plannen smeden, samenwerking coördineren, ruilsessies organiseren, handelen, enz gericht op de kernwaarde van voedsel in de regio.
- Regelmatig (wekelijks – elke woensdag?) thema-avonden faciliteren waarin allerlei aspecten over voedsel aan de orde komen en mensen aan het woord kunnen komen die in Eindhoven en omstreken actief zijn op dit gebied.
- Communicatie en samenwerking bevorderen tussen initiatiefnemers en de bevolking van Eindhoven en Brabant met het oog op de verdere ontwikkeling van een duurzame stad-platteland beleving, gezondheid ontwikkeling, betrokkenheid, voedseleducatie, duurzame voedselinnovatie en financiering van activiteiten.
Het initiatief is van een groepje maatschappelijk betrokken sociale ondernemers:
- Patrick van de Voort – bekend van de Kleurrijke Stad, raadslid en initiatiefnemer/beheerder van S-Plaza als multiculturele ont-moetingsplek en voedseldialoog,
- Rik Konings – bekend van Circus Menz en de jonglerende marathonloper,
- Anna en Laura – communicatie onderneemsters met passie voor beeldende kunst via foto en film,
- Jean-Paul Close – sustainocraat in de Stad van Morgen en initiatiefnemer van de FRE2SH stad-platteland verbindende multidisciplinaire beweging en platform
Samen vormen wij het team dat gaat proberen zo veel mogelijk initiatieven met elkaar te laten verbinden, uitgroeien, bekend en zichtbaar maken binnen de kaders van voedsel en innovatie.
Waarom vinden wij dit belangrijk?
Een greep uit het nieuws:
- Venezuela kampt met een voedseltekort. Door de dalende olieprijzen kan het land onvoldoende voedsel importeren en is er een tekort aan basisvoorzieningen zoals brood. Door de tekorten is de inflatie omhoog geschoten met 700%!
- Een belangrijk deel van de vluchtelingen problematiek wordt niet primaire veroorzaakt door het oorlogsgeweld maar het structurele gebrek aan voedsel voor de bevolking.
- Een belangrijk deel van onze klimaatproblemen en luchtvervuiling wordt veroorzaakt door eenzijdige landbouw, gerelateerde boskap en het besproeien van de landschappen het chemische gifsoorten.
- Het industriële, massaal geproduceerde voedsel heeft vaak nog maar 20% voedselwaarde vergeleken met biologisch, natuurlijk voedsel. Het gebrek aan voedingsstoffen wordt aangevuld door kostbare, kunstmatige supplementen en de natuurlijk drang om meer te eten, met lichamelijke onbalans tot gevolg.
- Er zijn boeren die in de schuldsanering zitten omdat ze uitgemolken zijn door de groothandels en tegelijk zich in de schulden moeten steken door nieuwe regelgeving. Velen gaan failliet en opvolging is nagenoeg niet te vinden door een totaal verkeerde economische balans in de voedselketen.
- De geldgedreven voedselbaronnen in het politiek-economische systeem gedragen zich hetzelfde als de banken ten tijden van de kredietcrisis. Hebzucht regeert ten kosten van de gezondheid en veiligheid van de mens.
In positieve zin kunnen we berichten dat:
- er sinds 2009 een sterke impuls is waar te nemen rondom stadslandbouwinitiatieven,
- kleinschalige en gevarieerde veeteelt en landbouw ontstaat, geconcentreerd op kwaliteit in plaats van volume,
- nieuwe voedselbanden zich ontwikkelen tussen regionale productie en consumptie zonder tussenkomst van groothandel,
- het publieke bewustzijn ontstaat dat biologisch niet duurder is dan het gemanipuleerde voedsel, zeker als men de voedingswaarde in acht neemt,
- bestuurlijk een Brabantse Health Deal is gesloten waardoor er ruimte ontstaat voor multidisciplinair samenwerken zonder de politieke economische sturing maar op basis van menselijke kernwaarden,
- we de hele stad, dus ook de daken, verticale oppervlakten, parken, enz als groene ontwikkeling met voedselpotentieel,
- in Rijk van Dommel en Aa we verder willen met voedsel proeftuinen, innovaties in samenwerking met 6 gemeenten, burgers, onderwijs en ondernemers,
- veel basisscholen beginnen met een moestuin voor educatieve doeleinden en daarbij de ouderen uit de omgeving betrekken voor samenwerking. Een mooi contact tussen jong en oud terwijl er samen wordt gewerkt aan lekkere dingen.
- en voor iedereen geldt dat wat je zelf verzorgd hebt en daarna plukt véél lekkerder is dan wat uit zo’n pakje komt.
- verschillende grootgebruikers van vers voedsel in Eindhoven bereid zijn hun inkoop te doen via samenwerking in plaats van groothandel,
- onze stadspoorten, die een soort overgang lieten beleven tussen de stadsmens en de geneugten van het platteland, ontwikkelen zich tot groene aders diep in de stad.
- de bevolking neemt geen genoegen meer met de afhankelijk positie van handel en politiek waaruit zoveel schandalen zijn voortgekomen. Steeds meer mensen nemen zelf initiatief en gaan op zoek naar kwaliteit van leven via betrouwbare relatie of het opbouwen van eigen kennis en vaardigheden.
- enz
Hoe dan ook is de ingrijpende transitie nu zichtbaar maar nog te veel gefragmenteerd en kleinschalig. Het is nu vooral zaaks om er een culturele werkelijkheid van te maken dat integraal maatschappelijk gedragen wordt door ons allemaal middels inzet en betrokkenheid. Onze regionale innovatieve geest die de regio wereldwijd kenmerkt kan ook allerlei interessante wetenschappelijke en technologische ontwikkelingen eraan toevoegen. Kortom…….S-Plaza – onze eigen grensverleggende groene voedseldialoog!
Van pervers speculatief naar gezond cocreatief
Het traditionele tweejaarlijkse bestuurdersdiner van de vijf grote Brabantse steden en de Provincie Noord Brabant was voor het eerst multidisciplinaire georganiseerd rondom het concept “gezondheid”. Dit is op meerdere fronten uniek en een belangrijke stap in een maatschappelijke transformatie waarvan veel mensen het werkelijke bereik en de impact nog amper inzien.
Stad van Morgen was uitgenodigd om te prikkelen en presenteerde natuurlijk Sustainocratie als nieuwe maatschappelijke commitment rond menselijke kernwaarden in plaats van perverse speculatie rond geld. Het feit dat dit kon en 30% van de aanwezigen al structureel betrokken zijn bij deze Stad van Morgen beweging kwam doordat we de werkwijze in Eindhoven al 5 jaar succesvol toepassen in samenwerking met de gemeente op gebied van luchtkwaliteit en gezondheid. Maar dat kwam niet gemakkelijk tot stand. Een stad en stadsbestuur is namelijk een apart fenomeen in het menselijk bestaan.
Perverse verstedelijking
In Eindhoven nemen we dan wel pioniers-stappen maar vele andere gemeentes staan daar nog ver van af. Het is enorm interessant als stichting om dat fenomeen handen en voeten te geven door de kennis in kaart te brengen van stedelijke, maatschappelijke of bestuurlijke bewustwording en de spanningen ertussen. De spiegel werd voorgehouden dat gezonde verstedelijking weliswaar die avond tot de nobele uitdaging behoort maar in de praktijk haaks staat op de gangbare bestuurscultuur van een stad. De geschiedenis van de stad is namelijk nooit gestoeld geweest op gezondheid.
Steden zijn historisch geborgen rondom zelf gedeclareerde grondheersers, mensehouderij, vastgoedspeculatie, schulden, verdediging tegen agressie van anderen, handel en evenementen. In een stad draait uiteindelijk alles om geld omdat de stad consumeert middels de agressieve import van basisbehoeften en verder niets anders produceert dan ongezondheid op vele fronten. Dit decadente van steden zorgt tevens voor verblinding van burgerschap en bestuur over de consequenties hiervan op de leefomgeving en gezondheid. De stadsbewoners en gebruikers identificeren zich amper met klimaatverandering, verzurende zeeën en onzichtbare luchtvervuiling, maar des te meer met beschikbare bronnen van geld door georganiseerde arbeid, uitkering of pensioenen, met alle luxe van gemaksdiensten dat zo’n pretpark-achtig luilekkerland als een stad aanbiedt. 90% van de beslissingen van de bestuurslaag in de stad gaat over het in stand houden en uitvergroten van deze patronen, die in geld worden uitgedrukt om ze te belasten en zo de groei, de voorzieningen en de bureaucratie te kunnen financieren.
Gezondheid wordt vertaald naar een kostbaar zorgsysteem dat repareert wat de decadentie kapot maakt. Nooit is vanuit de stad rekening gehouden met de natuur of de natuurlijke omgeving. De stad investeert in beton, asfalt en glas waardoor de vervuiling evenredig groeit met de economische bloei. Ondertussen speculeert het geldsysteem met de natuurlijke omgeving om in haar basisbehoeften te voorzien (voedsel, water, energie, grondstoffen en recreatie). De producten worden zo goedkoop mogelijk ingekocht om zo duur mogelijk in het stadssysteem te worden verkocht omdat daar de winst geprojecteerd wordt. Tegelijkertijd pleegt men roofbouw op de zee, de bodem en de lucht, en daarbij het leven op aarde. 7 miljard mensen op aarde, waarvan 70% zich heeft gevestigd in steden, levert een levensgevaarlijke situatie op van pervers en vaak hypocriet geldgedreven “democratisch” bestuur over onbewuste massa’s die puur gefocust zijn op consumeren door eigenzinnig te overleven in een materialistische jungle met een alles vernietigende mentaliteit en goederenstroom uit een leeggeroofde aarde. Men vindt het op alle niveaus in de stad zelfs grotendeels normaal dat dit gebeurd.
We kunnen derhalve concluderen dat alle grote problemen op aarde veroorzaakt worden door de steden en dat de steden zich er amper mee identificeren omdat ze zichzelf in stand houden door intensieve navelstaarderij. De landelijke overheden drijven op het consumptievermogen van de steden en de logistieke processen die ze economisch verbinden. De gevolgen wereldwijd zijn catastrofaal voor alle leven op aarde, inclusief de mens.
Gezonde cocreatie
De discussie tijdens het diner was een confrontatie met deze spiegel. De “omgekeerde wereld”, zoals men de Stad van Morgen noemt. Door de menselijke kernwaarden te identificeren en voorop stellen worden we ons al snel bewust van de decadentie van die oude wereld die ons omringt, inclusief het bestuur dat het in stand houdt. Socrates zei ooit: “Je kunt je leven lang vechten tegen het oude of al je energie steken in het creëren van het nieuwe”. Sustainocratie is dat nieuwe, een commitment voor de kernwaarden van ons bestaan en daarna de democratische afstemming van onze prioriteiten om de harmonie te bewaren in een veranderende werkelijkheid. Het is voor de traditionele stadsbestuurders natuurlijk moeilijk te aanvaarden als men in de transitie is komen te staan tussen de ene werkelijkheid en de andere. Half ontkennen en half aanvaarden is dan ook de veiligste weg vooruit. “Gezondheid moet wel een business case worden” is een veel gehoorde oudetijdse opmerking terwijl de andere werkelijkheid aantoont dat gezondheid nu juist een basisverantwoordelijkheid is en geen handel.
De levende natuur is gezondheid gedreven. Alles dat ons als levend ecosysteem omringt is altijd gezond. Als dat niet zo is dan gaat het dood of wordt opgegeten.
Leven is per definitie gezond. De mens is ook zo’n levend wezen dat in zichzelf altijd streeft naar gezondheid. Dat is een natuurlijke eliminatieproces in het onbewuste en een te erkennen verantwoordelijkheid als het doordringt tot het bewustzijn. Deze verantwoordelijkheid heeft de mens echter nog nooit doorzien omdat het zich structureel heeft laten verleiden tot de ongezonde mentaliteit van hebzucht, macht en controle. De consequenties manifesteren zich massaal omdat de, naar gezondheid strevende, natuurlijke werkelijkheid ons confronteert met ons eigen gedrag via de enorme tekorten die wij veroorzaken door uitputting en vernietiging van het leven dat niet automatisch zich herstelt met nieuw leven. Het ontbreken aan natuurlijke groep empathie met de natuur bij de mens zorgt ervoor dat wij onszelf niet kennen en nu een spiegel voorgehouden krijgen door catastrofes, crisis en chaos. Steden zijn de aangewezen structuren die onderhevig zijn aan bewustwording door de kwetsbaarheid die ze gaan inzien maar ook de verantwoordelijk die ze dragen voor de grote problemen (die ze vaak niet inzien door de verkeerde prioriteiten en blindheid voor het grotere geheel) en lange tijd hebben ontkend. Het is niet vreemd dat de grote handelscentra langs de zee het eerste geconfronteerd worden met klimaatverandering door de stijgende zeeniveaus. Het is ook niet vreemd dat de steden op kruispunten in het platteland steeds slachtoffer zijn geweest van de enorme fluctuaties in de economie omdat met afhankelijk werd van goederenstromen in plaats van lokale zelfredzaamheid.
Naar mate de stress zich opbouwt in en rondom steden dringt het bewustzijn verder door. De verantwoordelijkheden manifesteren zich en openbaren zich in het spanningsveld. Het benoemen van de uitdaging is een eerste stap naar de oplossing. Daarom is het proces dat we via het diner zijn gestart een ongekende eerste stap, een blijk van gezond verstand en wens tot verandering. Maar de oude wereld overheerst nog terwijl de nieuwe wereld zich openbaart. Om de nieuwe wereld ruimte geven vragen wij de overheersende geldgedreven politieke sturing een stap opzij te doen en zich als overheid te verbinden aan de kernverantwoordelijkheid, samen met anderen die ook die verantwoordelijkheid delen. In de hiërarchische ontwikkeling van geldafhankelijke werkelijkheid was de overheid vooral met zichzelf bezig geweest in plaats van haar dienstbare rol naar maatschappelijk stabiliteit en zelfbewuste menselijke vooruitgang.
De transformatie wordt dan ook vormgegeven buiten de gangbare hiërarchie om. De andere spelers in de maatschappelijke context (burgers, ondernemers en onderwijs) van kernverantwoordelijkheden hebben namelijk net zo’n grote slag te slaan als de overheid. Die omslag gebeurt niet de een na de ander maar allemaal tegelijk. Samen gaan we de transitie aan met het oog op leren leven, gezond leven, als mens maar ook onze hulpmiddelen. De mens en haar natuurlijke verbintenis is sturend vanuit de kernwaarden en niet individuele belangen. De omslag is gigantisch en intensief maar niet onmogelijk. De Stad van Morgen heeft drie stappen geïntroduceerd:
Stap 1: Economische en Politieke sturing loslaten. Dat geldt voor alle deelnemers aan het proces, niet alleen de overheid bestuurders.
Stap 2: In de ruimte die ontstaat nodigt de Stad van Morgen uit tot het vormen van waardengedreven en multidisciplinaire coalities. Bij het aanvaarden van de uitnodigen stappen de betrokken partijen uit hun oude werkelijkheid om (tijdelijk) de smaak te maken van de nieuwe.
Stap 3: De waardecreatie vindt plaats en levert resultaten. Deze worden geborgen in de coalitie voor uitvergroting wereldwijd met een royalty afspraak. Ondertussen kijken de coalitiepartners naar de oude werkelijkheid om te zien welke obstakels er zijn die de kernverantwoordelijkheden in de weg staan. Er ontstaat zowel een nieuwe democratie, een nieuwe economie en een nieuw politiek verhaal.
Dat alles geldt niet alleen voor de steden maar ook de overkoepelende overheden die niet meer uit gaan van de typisch stedelijke benadering van noodgedwongen economische groei door afhankelijkheid en tekorten, maar harmonisering van symbiose door eigen samen-redzaamheid, productiviteit en overvloed.
Tijdens de drie stappen presentatie kwamen ook de resultaten van Stad van Morgen Eindhoven met AiREAS aan de orde. De ongekende innovaties, unieke nationale en internationale publicaties als ook de wereldwijde aandacht zorgen voor een bevestiging van de aanpakt en een bron van inspiratie voor de andere steden.
Stad van Morgen 