De grote omslag – 17 -harmonie

Deze blogreeks van 20 wordt u aangeboden door Jean-Paul Close ter onderbouwing van het bewustwordingsproces van een maatschappelijke transformatie die de tijd waarin we leven uniek maakt in de geschiedenis van de mens. 

Blog 17: Harmonie

Toen ik met mijn persoonlijke missie begon, al ruim voordat ik Stad van Morgen startte in 2009, dacht ik dat harmonie een evolutionair terugkerend doel was. Telkens als we harmonie hadden bereikt dan nam hebzucht het over en begon de cyclus opnieuw via groei, chaos en aanpassing. Ik plaatste de huidige maatschappij al in 2005 op het randje van de afgrond en mijzelf aan de andere kant (die van bewustwording en aanpassing). Ik had mijn persoonlijke dosis crisis en chaos al gehad en zag mijzelf als voorloper van wat er ging komen voor het collectief, een onoverkomelijk feit dat zich aantoonbaar vele malen had herhaald in onze geschiedenis en het lot van de mens en samenleving bepaalt in cyclische processen.

Het leven bestaat uit de energieke interactie tussen materie en bewustzijn
Het leven bestaat uit de energieke interactie tussen materie en bewustzijn

Nu, 10 jaar later, denk ik daar anders over, mede dankzij de enorme ervaring die ik sindsdien heb opgebouwd door met de menselijke complexiteit te experimenteren. De cyclus is een te beperkte benadering en heeft betrekking op een enkele persoon, een enkel organisme, een enkel samenlevingsmodel (gebaseerd op gebrek aan zelfbewustzijn), een natuurlijk verloop tussen leven, groei, dood en vernieuwing. Het moderne zelfbewustzijn is in staat de evolutionaire cyclus op een bepaald moment te doorbreken en naar eigen hand te zetten. Harmonie wordt dan geen doel maar een keuze. In plaats van ons de cyclus te laten overkomen (eerst doen, consequenties aanvaarden en dan leren zijn door reflectie) leren wij omgaan met de hele cyclus vanuit een nieuw perspectief en context dat de eenzijdigheid van de mens overstijgt . Nu doen we dat nog maatschappelijk vanuit het perspectief “groei economie” waarin we ons allemaal afhankelijk hebben gemaakt van het concept “geld” hetgeen ons een vertekend beeld heeft gegeven van de werkelijkheid en onze situatie daarin. Als we het perspectief “harmonie”, of liever gezegd “samenhang” of “symbiose” (een woord waarin wederkerigheid een plek krijgt), kiezen dan verandert onze perceptie van onze wereld en ook ons gedrag en de keuzes die we maken, inclusief eventueel onze relatie met middelen, zoals geld, technologie en kennis maar ook “de natuur”, grondstoffen en menselijke relaties. Waar het in de context van “geld” gaat om zelfbewust overleven, draait het in de context van “symbiose” om zelfbewust leven.

Zo’n punt is een keuze.

Voorbeeld: Als ik zelfbewust “economisch groei” kies dan word ik misschien een soort Bill Gates die middelen vergaarde in een speculatieve groeimarkt en een deel van de winst teruggeeft aan armoede in de wereld waar hijzelf aan heeft bijgedragen. De groei wordt veroorzaakt door op een concrete, zelfzuchtige manier om te gaan met de omgeving. We proberen de omgeving naar onze hand te zetten. Microsoft heeft veel van haar succes daaraan te danken. Ryanair van Michael O’Leary doet dat ook en kijk hoe ze gegroeid is. Net als Apple destijds van wijlen Steve Jobs.

In deze groei economie leren we een gevoel aanvaarden uit angst om alles kwijt te raken, hetgeen ons motiveert innovatie toe te passen vanuit marketingtechnisch eigenbelang en op groei te focussen uit angst voor verval. We manipuleren onze omgeving vanuit dit gefragmenteerde groeibelang zoals een zwerm sprinkhanen dat doet als ze op plundertocht gaat. Groei is het belangrijkste omdat winst daaruit voortvloeit. We zijn ons niet bewust van de schade die we in het proces berokkenen, het interesseert ons ook niet omdat het buiten ons belevingsveld ligt. In de biodiversiteit van economische groei zijn alle ondernemers “preditors”. Dit Engelse woord geeft bij een uitgebreider gevoel dan alleen de Nederlandse vertaling van “jager”. Het is niets ontziende moordenaar die niet alleen jaagt om te overleven maar ook om mogelijke concurrentie uit de weg te ruimen. Het gaat om heerschappij en dat is nooit harmonieus. Het eindigt ook altijd (op termijn) in chaos.

Harmonie is anders
Als ik echter “harmonie” kies dan kijk ik naar groei als risico en verandering als kans, met samenhang als motivatie. In plaats van te zoeken naar meer zoek ik naar samenhang herstellende innovaties. Ik word bewust van de manier waarop harmonie steeds onder druk staat maar ook wordt veroorzaakt door veranderingen vanuit de groei van de één, chaos van de ander en bewustwording in de omgeving. In feite zien we harmonie en chaos als uitersten die elkaar aanvullen. En we zien groei en verandering als verbindende krachten die het harmonieuze aspect van de evolutie vult met de cyclische beweging. Staande op het punt van harmonie of samenhang is er geen angst meer maar een open mind over het zorgen voor harmonie zonder iets ook maar in stand te willen houden. Groei, chaos en bewustwording doet zijn werk toch, met samenhang als resultaat. Hoe ga je daar als zelf bewust mens mee om? Hoe houd ik mijzelf, mijn stad, mijn community in stand in een harmonieuze context? Het gaat niet om groei, noch concurrentie maar om samenhang vanuit welzijn. Dan is samenhang niet alleen meer menselijk maar te plaatsen in de grotere context van onze natuurlijke omgeving waar we onze levensbronnen in symbiotische vorm uitwisselen.

Om dat te beantwoorden kijken we niet naar de hebzucht van materialisme en blokkerende macht maar naar bewustwording en menselijkheid in de universele context van evolutionaire duurzaamheid. We komen dan op de Sustainocratische kernwaarden van gezondheid, veiligheid, samenredzaamheid, bewustwording en voedsel (inclusief drinkwater). Als deze door hebzuchtige groei of crisis ter discussie komt te staan dan verstoort het onze biodiversiteit en samenhang waardoor het tot innovatieve maatregelen komt vanuit intrinsieke motivatie en aanpassingsdrang. De cyclus wordt doorlopen door de fragmenten maar niet het Geheel. Als men vanuit het geheel redeneert is verandering een constante en samenhang altijd een levendige uitdaging door uitdagende betrokkenheid en aanpassingsvermogen van de delen. Ondernemerschap mag zich plaatsen in groei vanuit een gefragmenteerd belang maar een maatschappij niet. Een maatschappij dient symbiotisch te zijn ten opzichte van haar omgeving. In de eenzijdigheid van een speculatieve economie is dat niet mogelijk. Daar dient minstens de transformatie economie aan toegevoegd te worden zoals wij dat doen in AiREAS, SAFE en alle andere cocreatie initiatieven  van de Stad van Morgen gebaseerd op multidisciplinaire harmonie.

Transactie vers transformation3

Sustainocratie
Redeneren vanuit het geheel kunnen de vertegenwoordigers van de gefragmenteerde belangen niet. Als mens misschien wel, zeker als hun hoger zelfbewustzijn wordt aangesproken vanuit ethiek en verantwoordelijkheid, maar als professional minder door dienstbaarheid aan het eenzijdige, gefragmenteerde belang. Zij hebben professionele oogkleppen op. Pas als men in een situatie komt waarin mens zich plaatst in de context en de eigen toegevoegde waarde of belemmering ontdekt in de stabiliteit van symbiose, dan pas is men ook in staat een transitie of transformatie proces vorm te geven door het leiderschap in zichzelf aan te spreken. Daarom is het belangrijk dat elk gefragmenteerd belang uit eigenbelang betrokken blijft bij het geheel door eraan deel te nemen vanuit eigen innovatie zin.

Deelname aan Sustainocratie voegt waarde toe aan de democratie
Deelname aan Sustainocratie voegt waarde toe aan de democratie

In een maatschappelijk initiatief zoals AiREAS, dat werkt aan een holistische benadering van gebiedsontwikkeling met de mens in optimale leefbaarheid relatie tot haar omgeving, is de tafelvoorzitter daarom altijd een Sustainocraat die het geheel overziet en de deelnemers helpt in het bewustwording en transitieproces waarin nieuwe groei-impulsen voortkomen door zelfbewuste investering in harmonie. Paradoxaal zal de waardecreatie die daarna in groei terecht komt op termijn ook weer leiden tot onbalans als de lijn van hebzucht de symbiose verstoort en het mechanisme van correctie in wordt gezet via leiderschap. Zelfbewustzijn door deelname zorgt voor eigen potentiële continuïteit door proactieve innovatie en zelfvernieuwing. Als men niet deelneemt laat men zich verrassen op termijn door de eindigheid van groei en de innovatiekrachten van anderen met chaos en faillissement tot gevolg.

image
regionaal en landelijk kan samen opgebouwd worden

Het nieuwe Nederland en Europa

De handicap waarin we nu leven is dat we een maatschappelijke bestuurlijke werkelijkheid hebben opgebouwd rondom economische groei. Dat plaatst ons permanent tussen de wens van oude samenhang en de door onszelf gecreëerde chaos die door de niet bestaande oneindigheid van groei wordt veroorzaakt. Onze maatschappijen zijn daardoor gevoelloos, materialistisch en onnatuurlijk waardoor we ons zelfbewustzijn kwijtraken en geconfronteerd worden met uitingen van verval die ons keer op keer en met steeds sterkere dreigingen verrassen. We proberen het verval tegen te gaan door kapitaalinjecties die uiteindelijk het natuurlijke spanningsveld alleen maar groter maken omdat we geen rekening houden met de natuur, niet van de mens noch van de omgeving.

Het nieuwe Nederland en Europa is daarom niet gebaseerd op groei,noch speculatieve economie maar symbiose vanuit waardecreatie. Wij laten het geld los als maatstaf en ontwikkelen een maatstaf van welzijn en samenhang. Sustainocratie geeft daartoe een voorzet door onze belangen te toetsen aan de 5 kernverantwoordelijkheden binnen een symbiotisch geheel: voeding (incl water), gezondheid, veiligheid(incl huisvesting, warmte), samen-redzaamheid en zelfbewustzijn. Dat proces begint bij de mens zelf. We zijn geïndoctrineerd door overheid (groei economie) en banken (schulden economie) dat geld en afhankelijkheid regeert en al het andere blokkeert.

De blokkerende macht zuigt de oude harmonie én armoede leeg met dwang
De blokkerende macht zuigt de oude harmonie én armoede leeg met dwang

We dienen onszelf te overtuigen dat in een gezin en persoon harmonie voortkomt uit een symbiotische relatie met de omgeving en we deze zelfbewust aan kunnen pakken door ons minder afhankelijk op te stellen van geld en systeem en meer werken aan onze eigen waardecreatie (zelf en samen-redzaamheid). Daarom zien we dat de transitie die gaande is zich voltrekt bij pioniers in straten, wijken en stadsdelen eerst en langzaam overgenomen wordt door de bestuurders van deze communities. Door de inzet van de Stad van Morgen bijvoorbeeld is “gezonde stad” overgenomen in het coalitie akkoord van Eindhoven.

Er ontstaat tijdelijk een tweedelig in de landscultuur waarin nog voor een belangrijk deel wordt aangestuurd op economische groei door verzuilde machtige belangen in de hogere, ongevoelige regionen van het beleid. Maar onderop (paradoxaal bovenop in de het bewustzijnsmodel van ethiek, waardoor we praten over de kanteling en volledige omslag van onze maatschappij) ontstaat een nieuwe maatschappelijke inkleuring die opzoek is naar borging met bestuurlijke faciliterende steun.

Twee Nederlanden. De ene machtig en blokkerend, de andere gedreven en ethisch op een nieuw niveau
Twee Nederlanden. De ene machtig en blokkerend, de andere gedreven en ethisch op een nieuw niveau

 

Hierdoor verliest de oude, overheersende cultuur haar maatschappelijk en bestaansrechtelijke fundament (dat ze overigens op onmenselijke manier tracht te handhaven met belastingdruk, solidariteitswetgeving rond geld in plaats van menselijkheid, incassobeleid, een rechtstaat die eigen onrecht niet ter discussie stelt, enz). Het nieuwe leiderschap ontwikkelt zich van onderop en stapsgewijs neemt het ook de hogere treden in beslag door de introductie van een nieuwe cultuur en structuur. De keuzes voor het nieuwe Nederland en Europa zijn gemaakt, de precedenten zijn zichtbaar, niet alleen in Sustainocratie maar ook in vele andere cocreatie initiatieven die geen eigen theoretisch kader hebben gedefinieerd waar wel op een natuurlijke wijze erop uit zijn gekomen.

De natuur vindt altijd wel een weg door beton. Zo werkt het bewustzijn ook ten opzichte van macht.
De natuur vindt altijd wel een weg door beton. Zo werkt het bewustzijn ook ten opzichte van macht.

Dit plaatje laat het mooi zien in zelfbewuste openbaring. Zoals ikzelf pleeg te zeggen “we bewonderen de bloem voor haar ongekende schoonheid omdat we denken dat het nieuw is tot we beseffen dat het zaad allang verborgen zat onder de lelijke betonnen plaat die wij er zelf overheen hadden geplaatst en een er een uitweg doorheen wist te vinden, zoals het leven betaamd”.

Het zaad van zelfbewustzijn breekt door de betonnen muur van angst
Het zaad van zelfbewustzijn breekt door de betonnen muur van angst

Stad van Morgen, harmonie gedreven waardecreatie processen:

  • AiREAS: gezonde stad via luchtkwaliteit, volksgezondheid en gebiedsdynamiek
  • SAFE: chaos overbrugging van mensen en instanties die stranden in groei en de weg eruit niet kunnen vinden
  • FRE2SH:  regionale zelfredzaamheid en productiviteit. Consumptie en productie weer bij elkaar brengen
  • STIR Academy: internationale uitwisseling van inspiratie, best practice and bewustwordingsprocessen. Borging van waardecreatie en kennisontwikkeling voor wereldwijde uitvergroting.

Verslag avondcollege 4 juni

Stip op de horizon

STIR avondcollege in de collegezaal van Fontys Eindhoven
STIR avondcollege in de collegezaal van Fontys Eindhoven

Dit avondcollege is het vervolg van 14 Mei waarin het evolutieproces van het leven in onze natuurlijke oorsprong werd behandeld. De harmonieuze moleculaire verhouding die de oorsprong van het leven omvat ontwikkelde een natuurlijk drang naar groei (voedsel, vermenigvuldiging, formaat, enz). Dit leidt op termijn tot concurrentie waarin de Darwinistische wet van de sterkste een selectie teweeg brengt. Maar tevens ontstaat de drang op concurrentie te mijden door “anders” te zijn middels aanpassing. De enorme diversiteit van leven op onze planeet, waaruit ook de mens is ontstaan, zoekt middels deze constante individuele groei/onderlinge concurrentie/evolutionaire aanpassingen steeds de symbiose op van het samen leven. De onderlinge samenhang is uiteindelijk van belang waarbij de mens dit benaderd vanuit een lerend zelfbewustzijn door vallen en opstaan. Mijn evolutionaire model van de menselijke complexiteit dient dan als bron van inspiratie.

Het evolutie model
Het evolutie model

De stip op de horizon is derhalve ook voor de mens “symbiose” (de kunst van het samen leven) waarbij de lat door ons groeiende bewustzijn steeds hoger wordt gelegd mede door de numerieke groei van de mensheid en de consequenties van de levensstijl die zich gaandeweg heeft ontwikkeld. Deze is prima te bezien vanuit het model en de operationele werkelijkheden die wij tegenkomen in de wereld. De gastdocenten geven dan ook hun eigen visie op het geheel binnen de context van historische menselijke belangen waarin zij hun menselijke en professionele werkelijkheid beleven.

Cor Denneman-Heilscher
Cor Denneman-Heilscher

Cor Denneman-Heilscher

Het levensverhaal van Cor is vergelijkbaar met dat van mij. Ook hij is van het klatergoud van dikbetaalde functies wakker geworden en heeft daarna zijn leven gewijd aan menselijkheid door zich te wijden aan harmonieuze relaties met de natuur. Zijn avontuurlijke werk bracht hem naar grote natuurgebieden in de wereld waar hij zelfstandig gebiedsontwikkeling doet vanuit het “symbiose” gedachtegoed. Er is een economische ondergrond maar geld wordt als katalysator en middel beschouwd nooit als doel op zich. Daardoor kan hij zich zo goed vinden in Sustainocratie en de bijbehorende nuancering van functionele structuren zoals de overheid, banken, enz. Zijn verhaal kunt u via dit korte interviewfilmpje zelf beluisteren en vooral zien.

Sinds 2012 is Cor betrokken bij de Club van Rome. Door zijn doe-gerichte karakter had hij moeite met de kritische houding van deze club en het gebrek aan concrete resultaten in de afgelopen 40 jaar. Dit resulteerde in een open brief aan het bestuur. Volgens Cor sloeg het in als een bom en werd men aangezet tot concrete acties die in de loop van 2013 al zichtbaar gaan worden. 

Erik van Merrienboer
Erik van Merrienboer

Erik van Merrienboer

Erik heb ik leren kennen als wethouder in Eindhoven. Nu werkt hij als directeur  economie in de Provincie Noord Brabant. Wat Erik kenmerkt is de waardengedreven benadering van “economie” in tegenstelling tot de speculatieve afhankelijkheidsbenadering van de centrale overheid. Het college geeft hij als “mens in dienst van de overheid” met een open beschouwing over de veranderende werkelijkheid van de functionaliteit van de instantie en zijn eigen rol daarin.

In zijn gastcollege legt Erik een verbintenis tussen de huidige bestuurlijke en maatschappelijke werkelijkheid in Nederland en mijn evolutie model. Vooral het element “symbiose” sprak tot de verbeelding omdat ook “de kunst van het samen leven” de titel is van het bidboek voor de Culturele Hoofdstad verkiezingen waar Brabant en Eindhoven de hoop op hebben gevestigd. In September 2013 wordt daarover uitsluitsel gegeven. “Kunst” kwam weliswaar vanuit cultuur en design en minder vanuit de gedrevenheid van samenleven maar toch was de verbintenis een boeiende oogopener.

Erik legt een verband met Brabant en de co-creatieve reactie op pijn met integrale vernieuwing door bevolkingsgroepen zelf. Zo verwijst hij naar de jaren 60 als voorbeeld van de weerbaarheid van Brabant als de nood werkelijk het hoogst is. Hij ontkent de maatschappelijke werkelijkheid van een doorgeslagen zorgstructuur niet en de noodzaak voor het ondersteunen van burgerinitiatieven en verantwoordelijkheden door een nieuwe rol van de overheid. Zo verwijst hij naar AiREAS als model dat ook tot een voorstel zou kunnen leiden voor de grote uitdagingen in “de zorg”. Echter blijkt het nog lastig om dit in de lagen van de overheid piramide te laten doordringen.

Ondertussen wijst Erik wel op de vooruitgang die is geboekt in onze lokale symbiose met de natuur en vooral op gebied van waterlandschappen. Al met al breekt Erik een lans voor waardecreatie in Sustainocratie maar heeft zelf moeite nog om in de overheid hiërarchie het nodige begrip te vinden voor de toepassing ervan. Wat ons betreft is dat ook niet nodig als Erik zelf maar, daar waar mogelijk, de ondersteunende ruimte weet te scheppen die nodig is voor het, vooralsnog experimentele “living lab” karakter van Sustainocratische processen zoals AiREAS, VE2RS en STIR.

Rik Konings
Rik Konings

Rik Konings

Voor het tweede gedeelte van de avondcolleges vroeg ik Rik Konings om mensen te vinden die “iets doen” met de deelnemers op gebied van emotionele bewustwording in plaats van het rationele proces in het eerste deel.

Aan het woord kwam Cindy Joos. Zij heeft een fotografie project gedaan “May I look inside” http://nl.blurb.com/books/2224913-may-i-look-inside . http://www.scherpediepte.nl

Na een persoonlijke introductie  presenteerde een aantal polaroid-achtige foto’s waarop het gezicht van mensen te zien waren. Ze begon met een foto van zichzelf en vroeg aan de zaal om dingen te zeggen die opvielen. Daarna deed ze hetzelfde met twee andere foto’s, elk van mannen die zij had meegebracht. Dit programma heet “kijken naar jezelf”.

Deze mannen kwamen daarna ook aan het woord om een contrast te scheppen tussen de indrukken van de getoonde foto’s en de menselijke werkelijkheid. De eerste vertelde dat hij door schulden in zijn leven in aanraking was gekomen met de handel in drugs. Hij wilde zo versneld zijn schulden aflossen maar werd opgepakt, opgesloten en kreeg een strafblad. Zijn mogelijkheden om een leven weer op te bouwen nadat hij van zijn fouten had geleerd werden volgens hem ontnomen omdat voor vele functies een “Verklaring van Goed Gedrag” overgelegd moet worden. Door het strafblad kan dat niet en krijgt hij ook geen baan. De boodschap is enerzijds dat hij nu op basisscholen kinderen bewust maakt wat er kan gebeuren als men de fout in gaat. Anderzijds dat de maatschappij iemand blijft achtervolgen door de fout en geen kans geeft zich te herstellen.

De tweede persoon vertelde dat hij enorme huidproblemen had gehad en deze uiteindelijk voort waren gekomen uit een psychische onbalans. Na herstel van zijn psyche via een reis naar India en kennismaking met chakra’s waren ook zijn lichamelijke klachten verdwenen. Zijn boodschap was dat er meer aandacht dient te komen voor de oorsprong van mogelijke problemen van onbalans in plaats van de symptomen aan te pakken.

Van groot naar klein (dat toch weer groot blijkt)

Via de grote natuurwereld van Cor en de regionale belangen vanuit Erik waren we aangeland op de individuele mens via Rik. De universele waarden van harmonie en levenscomplexiteit zijn voor zowel de mens als de maatschappij en de natuur die ons omringt hetzelfde. Het grote en het kleine vormt zo een groot levend geheel dat zich door bewustzijn ontwikkelt en evolueert. De mens speelt daarin haar eigen rol.

De discussie in de zaal ging verder over de jeugd, zorg en het gebruik maken van creativiteit van mensen in de vrijheid van een persoonlijk kruispunt. Het spelelement van het geheim en de held werd genoemd als positieve dragers voor sociale innovatie die STIR aan het uitrollen is. Een ieder is uitgenodigd om er kennis van te nemen.

Over spelelementen gesproken was ook het moment aangebroken om het Tuintopia spel van Arjen de Vries als beloning voor alle interactie en aandacht uit te delen.  Het spel speelt zich af rondom een huis waar stadslandbouw kan worden gespeeld door 1 a 4 personen. Het geeft een mooi beeld van de balans die nodig is en hoe men overvloed kan creëren door het zelfbewust te organiseren. Het spelletje zal verder worden gebruik door ons voor burgerparticipatie.

De tuin op tafel
De tuin op tafel

Conclusie

Met het evolutiemodel van “zijn” en “doen” als inspiratie en projectiebron van werkelijkheden kon de permanente stip op de horizon duidelijk worden gepositioneerd in het gebied van symbiose. Daarbij hadden ook de persoonlijke verhalen over dienstbaarheid, verantwoordelijkheid, structuren, enz duidelijk laten zien dat harmonie en symbiose voortkomt uit bewustzijn en de toepassing ervan op de veranderende werkelijkheid via een doelbewust aanpassingsvermogen en begrip van de menselijke en natuurlijke complexiteit.  Een ieder kan daar persoonlijk verantwoordelijkheid in nemen en ermee experimenteren vanuit het eigen bewustzijnsproces met in acht name van het grotere geheel dat zo duidelijk zich aftekent via de kennis die wij met elkaar delen. Het maakt alles er niet gemakkelijker op maar wel inzichtelijker.

Het volgende avondcollege is na de zomer, op 3 September en gaat over de rol van geld in duurzame menselijke vooruitgang

Sustainocratie is een noodzakelijke aanvulling op de Parlementaire Democratie

Tijdens het STIR avondcollege van 14 Mei werd het ontstaan en de evolutie van het leven op aarde in verband gebracht met de huidige maatschappelijke werkelijkheid, de crisissen die wij beleven en de complexiteit waar we tegen aan lopen als mens en maatschappij. In dit artikeltje tracht ik het verband van toegevoegde waarde te leggen tussen Sustainocratie en de Parlementaire Democratie.

Bewustzijn

We hebben gezien dat het ontstaan en de evolutie van het leven op Aarde is gebaseerd op een vorm van muzikaal bewustzijn. Het allereerste levensdoel van tot leven komende stoffen is “groei”. Deze oorspronkelijk groeidrang zit moleculair ingebakken in ons eigen leven en dat wat ons omringt als natuur. Groei in een beperkte omgeving is echter nooit oneindig. Zo hebben wij in het college 4 bewustzijnsniveaus besproken:

  1. Groei  –  de natuurlijk drang van elk levend wezen
  2. Concurrentie – de strijd als groei botsingen oplevert
  3. Verandering – confrontaties uit de weg gaan door “anders” te zijn
  4. Symbiose – de kunst van het samen leven

Menselijke doorbraak:

De mens is in haar oorspronkelijke evolutionaire doorbraak doorgestoten naar een unieke situatie op niveau 3 van het “anders” zijn door een zeldzame combinatie van zelfbewustzijn en lichamelijke kenmerken. Dit gaf de mens de vrije ruimte om weer op een hoger niveau 1 van de evolutieladder te beginnen en onbeperkt te gaan groeien in een schijnbaar oneindig grote omgeving, zonder andere natuurlijke groeivijanden dan de mens zelf. Andere menssoorten zijn gaandeweg verdrongen of uitgestorven en alleen onze soort bleef over.

De eerste fase van de mens, enkele miljoenen jaren geleden werd alleen beperkt door de kunst van het vinden van onderdak en voldoende voedsel. Naar verloop van tijd kwam men vaker soortgenoten tegen die ook op zoek waren naar voedsel en groei. De mens werd de concurrent van de mens (niveau 2). Ons bewustzijn ging zich concentreren op de confrontaties met die ene mens. Onze creativiteit richtte zich daarop en daaraan hebben we veel technologische vooruitgang te danken.

Door het vrije spel in de natuurlijk omgeving creëerde de mens onderling een soort menselijk nevenuniversum dat dezelfde evolutionaire bewustzijnsfasen doorloopt als de oorsprong en evolutie van het alle leven samen. Eerst kwam er groei. Daarna concurrentie, met veel technologische uitdagingen om de Darwinistische wet van de sterkste en slimste toe te passen. Dat zien we nog steeds in onze wereldmaatschappijen. Toen de confrontaties te ernstig werden kwam er verandering bij in de vorm van nieuwe samenlevingsvormen en diplomatie. Al die tijd ging alle aandacht naar de mens, de gevaarlijke potentiële conflicten en onze wedijver om uit te blinken in competitieve daadkracht.

Geen enkel moment is er nog bewust aandacht geweest voor fase 4: symbiose o.a. met onze natuurlijke omgeving.

Grote gevolgen

De enorme bevolkingsexplosie, groeiende welvaart en welzijnsniveaus van de mensheid in haar “eigen universum” ontwikkelde al snel gigantische gevolgen voor de natuurlijke omgeving. Deze werden echter pas de laatste halve eeuw zichtbaar. De mens blijkt zo intensief aanwezig vanuit menselijk eigenbelang dat wij onze eigen leefomgeving dreigen te plunderen en vernietigen. Aan de menselijke symbiose die wij voor alle mensen onderling hebben geprobeerd te bewerkstelligen met medezeggenschap, kennisontwikkeling via onderwijs en een Parlementaire Democratie, gebaseerd op vrijheid van meningsuiting, maatschappelijke participatie en stemrecht dient nu ook een symbiose met onze natuurlijke omgeving te worden toegevoegd. Dat is een geheel nieuwe uitdaging op zich.

Vanuit een democratie blijken de gewenste resultaten op dit moment niet bereikbaar. Dat komt door de democratische cultuur die is ontstaan rond eigenbelang.

Eigenbelang

Organische ontwikkelingen van de mens zijn reacties op de gevolgen van de democratische processen en gefragmenteerde structuren rond eigenbelang. Wij vervuilen ons eigen nest op zo’n manier dat wij noodgedwongen weer in aanraking komen met het grotere geheel. De natuurlijke omgeving, waarin wij zijn ontstaan is het echte universum waar wij als mens ons niet gescheiden van ontwikkelen. Klimaatveranderingen, omgevingsvervuiling, culturele confrontaties door migraties, vernietiging van grondstoffen door verkeert en niet circulair gebruik, verstedelijking, welvaartsziektes, criminaliteit, enz. Het zijn allemaal consequenties waar reactief op gereageerd wordt wanneer het al te laat is. De gevolgeneconomie groeit op dit moment met 7% procent per jaar (een verdubbeling elke 10 jaar!!) en is niet meer te bekostigen uit de noodlijdende primaire consumptie economie.

Het menselijke en genetische anthropocene (tijdperk waarin de invloed van de mens op Aarde onuitwisbare gevolgen achterlaat) is volledig aan de gang met een sterke vernietigingskracht voor onszelf. Ondanks de solidariteit van de bevolking met de natuur en omgeving, en ondanks de regelgeving die ontstaat uit deze problemen, zien wij dat de problemen zich alleen maar opstapelen.

De democratie lost het als systeem niet op maar toch dienen wij verantwoordelijkheid te nemen voor ons eigen bewustzijn rond de situatie. Hoe?

Daardoor is Sustainocratie ontstaan, een samenwerkingsvorm rond symbiotische uitdagingen waar alle partijen van een duurzaam vooruitstrevende maatschappij zich hard voor willen maken, het alleen niet kunnen, en zich er samen voor inzetten. Maar dat laatste is een probleem. Want onder wiens autoriteit werkt men samen?

Democratie en Sustainocratie

Onze huidige democratische structuur is niet gebaseerd op bewustzijn of verandering maar op eigenbelang in het verkrijgen en behouden van situaties van overvloed. Democratische overheden worden niet gevraagd om een leiderschapsrol te vervullen voor verandering maar om een maatschappij succesvol te managen rond behoud van een genoten luxe. Maatschappelijke overvloed, vrede en voorspoed maakt gemakzuchtig en hebzuchtig, hetgeen de huidige democratievorm tot onmogelijk instrument maakt voor structurele verandering. Gevolgen zoals klimaatverandering, vervuiling, migraties met cultuurconfrontaties, oorlogen om grondstoffen, schaarste, economische problemen, enz creëren conflicten en crisissen. Deze zijn niet vanuit een democratische consensus oplosbaar.

Nog nooit heeft een meerderheid ergens in de wereld een verandering veroorzaakt. Daarvoor is het in de menselijke maat onmogelijk om overeenstemming te krijgen. Complexe veranderingen komen door chaos, oorlog, opstand en crisissen of door de interactie en samenwerking van minderheden die de vrijheid nemen om de confrontatie aan te gaan met werkelijkheid en verandering door te voeren. Sustainocratie is een georganiseerde multidisciplinaire minderheid ten behoeve van structurele niet democratische verandering.

Sustainocratie werkt onafhankelijk vanuit een duidelijke en permanente menselijke stip op de horizon en gemeenschappelijke besef dat alleen een gezonde, vitale, veilige, zelfredzame menselijke samenleving in symbiotische samenhang met haar natuurlijke omgeving ook een gezonde democratie oplevert. Management en leiderschap zijn twee totaal verschillende belevingen waar je de gemiddelde mens niet mee kunt opzadelen.

Door Sustainocratie (zie plaatsje hieronder) te aanvaarden in een maatschappij (als gemeenschappelijke drijfveer voor integraal menselijk belang binnen de context van de natuurlijke omgeving) kunnen er multidisciplinaire verbanden ontstaan die de maatschappij vrijwaren van crisissen en voeden met nieuwe innovaties die grote chaos, conflicten en depressies voorkomen. We maken functioneel, evolutionair (niet hiërarchisch) leiderschap onderdeel de maatschappelijke beleving als hoogste vorm van bewustzijn. Hieruit ontstaan dan innovaties die uniek zijn en een nieuwe fase van welvaart en groei in kunnen luiden.

Huidige Parlementaire Democratie: concensus van de meerderheid, eigenbelang, vrijheid, verzuiling, gelijkwaardigheid, economische groei, concurrentie, geldafhankelijkheid, economie, zorg, regelgeving, structuur en organisatie: de wetten van de verdeelde massa (management – controle/beter) – focus op behoud

Sustainocratie: universeel menselijke belang, duurzame symbiose,  universele waarden, waardecreatie, multidisciplinaire samenwerking, permanente toegepaste innovatie, toegepaste kennis, democratie gericht op vrijheid van keuzes en prioriteiten, niet van doelstellingen: duurzame menselijke vooruitgang (leiderschap – visie/anders) – focus op verandering

Sustainocratie en Democratie
Sustainocratie en Democratie

Deze yin-yang achtige relatie tussen democratie en sustainocratie dient elkaar steeds weer uit te dagen zodat de democratie zich permanent moderniseert zonder schade aan te richten aan haar omgeving en met behoud van overvloed voor de bevolking.

Sustainocratie mag dan ook niet geïnstitutionaliseerd worden want dan ontwikkelt het zich ook weer als zichzelf instant houdende structuur. Het dient een functionele beweging te zijn die zich voedt vanuit de noodzaak van aanpassing (niveau 3 van bewustzijn) en symbiose tussen mens en de natuur (niveau 4) dat door alle kernpartijen van de maatschappij gedragen wordt. Het leiderschap in Sustainocratie wordt aangestuurd door de omstandigheden van lokale duurzame stabiliteit behoeften (zie hieronder). Het wordt door initiatiefnemers opgezet die niet de baas zijn maar uitnodigen tot de coöperatieve co-creatie vanuit de 5 kernprincipes van harmonie tussen duurzame menselijkheid en natuurlijke omgeving.

  1. Gezondheid
  2. Veiligheid
  3. Welzijn
  4. Toegepaste kennis
  5. Zelfredzaamheid

Alle 5 de thema’s zijn inhoudelijk gebaseerd op de kern van evolutionaire duurzaamheid. Als deze kernfactoren goed worden behartigd zorgen ze voor de juiste integrale vernieuwing. Deze leidt dan weer tot optimale groei en concurrentieperspectieven in de maatschappelijke dynamiek en economische daadkracht zonder onnodige confrontaties met andere groepen of kosten met risico’s door gevolgen. Het geeft dienstbaarheid vanuit innovatiekracht.

Sustainocratie is daarom een noodzakelijke aanvulling op de huidige parlementaire democratie, die deze van een duidelijke stip op de horizon voorziet van menselijkheid waar weer allerlei belangen aan kunnen worden ontleend. Sustainocratie in tegenstelling tot democratie dient niet gefinancierd te worden, alleen opgestart met een minimum aan startkapitaal als katalysator. Dit kapitaal dient alleen om van de maatschappelijke partners het vertrouwen te krijgen door hen middelen te tonen waar men voor gaat samen werken. Die middelen worden als katalysator ingezet.  Sustainocratie is een waardecreatie instrument dat zichzelf bedruipt uit de coöperatieve resultaat gedrevenheid. Waarden die zich bevestigen worden in de economie opgenomen en uitvergroot. Daarvan is een deel voor de vervolgstappen van de Sustainocratie juist omdat Sustainocratie zich altijd in de toekomst plaatst met terugwerking naar het heden. Het is even wennen aan de plek die Sustainocratie in neemt maar daar waar het functioneert zijn de vruchten al zichtbaar.

Sustainocratie is niet democratisch omdat het van algemeen erkend belang is waar altijd voor gekozen dient te worden. Het wordt wel democratisch uitgevoerd in de prioriteitstelling en keuzes van het moment.

Sustainocratie wordt uitgevoerd door minderheden die bereid zijn vanuit menselijk perspectief de eigen professionaliteit en autoriteit te koppelen aan het algemene belang. Het zijn stuk voor stuk mensen met passie voor de mens en menselijke vooruitgang, waarbij ook machtsposities functioneel zijn voor het bereiken van de juiste resultaten.

Precedenten

AiREAS (gezondheid en omgevingskwaliteit), VE2RS (zelfredzaamheid en wederkerigheid met de omgeving) en STIR (bewustzijnontwikkeling en toepassing) zijn concrete voorbeelden van Sustainocratische initiatieven die de democratie aanvullen met een innovatieve dynamiek die voortkomt uit geheel eigen drijfveren (stip van duurzame menselijkheid) anders dan de parlementaire democratie (behoud, groei, concurrentie, welzijn en reactie op gevolgen).

Positionering van Sustainocratisch Ondernemen
Positionering van Sustainocratisch Ondernemen

Verslag avondcollege 14 Mei – Muziek, leven en harmonie

(Blog Jean-Paul Close)

Pythagoras en Galilei, onbewust grondleggers van bewustzijn

De avond begon met een uiteenzetting over de nieuwsgierigheid van Pythagoras in het “waarom wij mensen bepaalde muziektonen zo mooi vinden?” Hij wist een verband te leggen tussen de tonen door harmonieuze relaties van frequenties te ontdekken. Dat was in 500BC in  het toenmalige Griekenland. Het heeft daarna nog 2000 jaar geduurd voordat Galileo, de vader van de beroemde sterrenkundige Galileo Galilei er een vervolg aan gaf en de ontdekking verfijnde. De harmonieuze relaties vertonen unieke patronen die steeds weer terugkomen in het universum en onze dagelijkse werkelijkheid, zoals wij die kunnen observeren. In de jaren 70 van de vorige eeuw was Ray Tomes bezig met het analyseren van economische schommelingen en ontdekte identieke tijdspatronen die overeen kwamen met de muzikale patronen van Galilei. Hij wilde er eerst niet over praten uit angst voor gek verklaard te worden. Maar toen hij de verbanden tussen harmonieuze toonfrequenties, de opbouw van sterrenstelsels en planeten tot en met ons subatomaire niveau, terug zag bij onderzoeken van andere mensen kroop hij uit zijn schulp. Er volgde een zoektocht naar de betekenis van deze wijsheden die onmiskenbaar een verband legden tussen de cyclussen van menselijke organisatievormen, geboortes, sterfte, klimaatveranderingen, de stand van planeten, enz.

Binnen de visie over de menselijke complexiteit (het conflict tussen het Doen en het Zijn) kon ik zo de verschillende ontdekkingen samensmelten en zelfs tot de conclusie komen dat wij eerst zijn en dan pas doen.  Hoe? De uitleg over het ontstaan van het leven gaat als volgt. Deze is vooralsnog filosofisch maar gebaseerd op wetenschappelijk samengevoegde inzichten die samen een geheel vormen die ook op termijn formeel zal worden bewezen. Natuurlijk is de visie een confrontatie met werkelijkheden waar wij vanuit verschillende culturen mee zijn opgevoed en als “waar” beschouwen, zelfs met hand en tand verdedigen omdat ze ooit zekerheid hebben geboden. Dat hoort bij het proces, zoals ooit ook de moeizame aanvaarding van een ronde Aarde of de Zon als middelpunt van ons stelsel ooit een bron van verzet was van vermeende oudetijdse machtsstructuren.

Het ontstaan van het bewustzijn, de basis van het leven

De cyclussen die door de verschillende genoemde wetenschappers en onderzoekers worden beschreven, als ook de harmonische verhoudingen, zijn ook terug te voeren naar de manier waarop atomen trillen. Deze hebben veelal een positieve of negatieve lading maar ook een variatie in beweging die onder uiterst specifieke omstandigheden harmonieuze frequenties tonen. Deze frequenties hebben unieke eigenschappen, buiten de polariteit van de moleculen om. Hierdoor kunnen er tussen bepaalde moleculen stabiele harmonieuze relaties en verbintenissen ontstaan die op zichzelf OOK een nieuwe, stabiele harmonieuze frequentie teweeg brengen. De eerste komt per toeval tot stand dankzij de unieke omstandigheden van de elementen en omgeving. Daarna is het leven ontstaan met een vorm van organische stabiliteit tussen schijnbaar onverenigbare elementen. Die relatie tussen element A en element B is dus niet op basis van positief of negatief geladenheid maar de harmonie in unieke, zeldzame onderlinge frequenties, muziek dus. A+B wordt zo “(bewust)AB” waar “bewust” betekenis geeft aan de harmonieuze aantrekkingskracht van deze uniek AB combinatie onder speciale omstandigheden waardoor AB een eigen identiteit en gedrag krijgt dat niet behoort tot de traditionele leer van natuurkunde maar gaat behoren tot biologie, het leven. Het leven is nu ontstaan omdat de gestabiliseerde harmonieuze band open staat voor nieuwe harmonieuze bindingen. Hoe groter deze verbintenissen des te krachtiger de aantrekkingskracht en bewuste zoektocht naar nieuwe harmonieuze verbindingen. Dit vertaalt zich in ons gangbare biologische besef  naar “voeding” en “groei”, de eerste drijfveren van het leven.

Door het ontstaan van het leven in een speciale omgeving, waarin ook water een fundamentele rol speelt als drager van vele elementen die door de stroming van water (dat een uiterst neutrale eigenschap heeft als oplosser van vele vaste elementen) met elkaar in aanraking komen, ontstaat ook een organisch groeiproces. Groei van harmonieus samengekomen elementen kan echter niet onbeperkt doorgaan. Het ontwikkelt zich exponentieel waardoor er een punt van verzadiging komt (point of singularity). Als dit punt is bereikt dan stort het verband in als plumpudding of er ontstaan kleinere versies van dezelfde levende vorm (fractale groei). Door de enorme diversiteit van combinaties die ontstaan uit de vroegste harmonieuze verbintenissen ontstaat er een moment dat het op groei gecentreerde leven elkaar tegenkomt en met elkaar noodgedwongen gaat concurreren. Grotere harmonieuze levenscombinaties “eten” kleineren die overeenkomen met een specifiek harmonieus patroon dat de “waarde”van groei tegemoet komt.

Concurrentie geeft een nieuwe impuls aan de ontwikkeling van levensvormen waardoor er een soort Darwinische ontwikkeling ontstaat van de snelste, de grootste, de meest of minst harmonieuze, enz. Maar er ontstaat ook een andere dynamiek die de levende wereld op zijn kop zet: het aanpassingsvermogen. Verschillende soorten ontdekken dat concurreren alleen leidt tot dood en verderf via een bepaald eenzijdig selectieproces. Een doorbraak in de ontwikkeling en groei van vormen van het leven in een omgeving waar “overleven” tot de drijfveren ging horen ontwikkelde zich ook de dissonantie van harmonie en disharmonie waarin het gevoel “angst” zich kon ontwikkelen. Groei en vermenigvuldiging  werd via concurrentie aangevuld met een nieuw fenomeen dat de basis werd voor een nieuwe stap in zintuiglijke bewustwording, namelijk het aanpassingsvermogen door het ontwikkelen van zekerheden juist door confrontaties te mijden in plaats van op te zoeken. Het bewustzijn ging zich aan te passen in een veelzijdigheid van vormen, kleuren, voedingspatronen, enz. Nog steeds ervaren wij de oerimpulsen van onze levensdrang in ons dagelijks bestaan door onze emoties rond angst, tekorten en voortplanting. Deze zien wij ook terug in onze maatschappelijke organisaties, bedrijfsleven, vormen van zekerheden. macht, enz.

14 mei Muziek (presentatie in PDF)

De hogere stap in het bewustzijn tussen planten en dieren heeft ook een nieuwe dynamiek toegevoegd aan de processen, namelijk die van het maken van onbewuste en zelfbewuste keuzes. De combinatie tussen aanpassen naar niet confronterende relaties in een concurrerende omgeving opende de weg voor wederom een nieuwe vorm van leven en overleven. Dat is het SAMEN leven, de symbiose, waarin verschillende soorten elkaar zodanig ondersteunen waar beiden er voordeel bij beleven. Zo is elke mens zelf als individu een symbiose van miljarden samenlevende soorten organismen. De mens zou niet kunnen bestaan zonder de dynamiek van die organismen die zorgen voor onze lichamelijke balans, onze innerlijke muzikale harmonie. Wij dienen echter zelfbewust te zorgen voor onze eigen harmonie met de grotere universele buitenwereld, wederom om er samen profijt van te ondervinden (duurzame menselijke vooruitgang). Als wij dat niet doen zal de universele werkelijkheid uiteindelijk een nieuwe balans opdringen. Aangezien die onverwacht komt doordat wij er ons niet zelfbewust op hebben afgestemd zal deze als crisis en chaos worden ervaren. Door open te staan voor onze innerlijke kompas, die per slot van rekening miljarden jaren oud en bewust is, kunnen wij ons beeld van de werkelijkheid verenigen en harmonieus afstemmen met de werkelijkheid rond om ons heen. Daarom vinden wij muziek zo mooi, niet omdat de tonen en frequenties ons aanspreken maar omdat wij muziek ZIJN!

Irma Lohman

De tweede docent van de avond was opera zangeres en levenscoach Irma Lohman. Irma heeft gestudeerd aan het conservatorium en in haar jonge jaren veel samengewerkt op de podia van de belangrijkste organisatie van de wereld van muziek en entertainment. Zij is moeder van 6 kinderen, allemaal jongens! De tweede fase van haar leven werd gekenmerkt door de uitdagingen van het leven zelf, het loslaten van de schijnwereld van faam, en de werkelijkheid van een permanente ontdekkingsreis van harmonieuze verhoudingen die vaak niet te voorspellen zijn. De herkenbare problemen van omgevingsfactoren zoals de crisissen, met  burn out van partner, de speciale kenmerken van verschillende kinderen,  economische zorgen en problemen gingen ook parten spelen in haar eigen leven en dat van haar gezin. Haar pijn heeft haar innerlijke zelf losgemaakt en uiteindelijk kon ze zich weer vinden in haar zang, niet meer puur als entertainment instrument maar vooral ook als muzikale boodschapper en verbinder van emoties, nieuwe werkelijkheden en bewustzijn. Zij werkt dan ook als relatie coach en gebruik haar talent en persoonlijke verhaal voor het grotere publiek.

Irma vertelde haar verhaal waarna zij uitgenodigd werd om iets voor ons te zingen. Haar keuze viel op een stuk uit de wereld van opera waarin het drama van het leven verwoord wordt.  Na haar indrukwekkende optreden van 7 minuten lag er een stilte over de deelnemers. Het drama was binnengekomen. De vraag was alleen: “Waarom drama?” Waarom had Irma de keuze gemaakt juist voor dit lied? Was het om haar zangkunsten te vertonen als operazangeres omdat “opera veelal drama vertolkt?” of als boodschap?

Het college was vooral bedoeld om muziek als instrument te laten beleven volgens de context die in het begin van de avond was geschapen. Drama is een voorstelling van een werkelijkheid maar er zijn andere werkelijkheden. Daarom werd de vraag gesteld of zij een keuze kon maken uit haar repertoire om ons allen vrolijk en gelukkig te stemmen? Haar keuze viel op “Summertime”. Na de vertolking van dit nummer was de sfeer inderdaad “anders” in de zaal maar de zwaarte van het eerste lied dreunde nog door.  Op de vraag of wij nu genoeg opgevrolijkt waren kwam het volmondige maar met humor geladen “nee”. Het was tevens een smeekbede van de zaal om door te gaan op onze zoektocht naar het juiste gevoel van de avond. Rik vroeg aan Irma of zij misschien een boodschap wilde zingen vanuit haar innerlijke zelf. Wederom een uitdaging die Irma te beurt viel, haar aan het denken zette maar ook het publiek openstelde voor haar antwoord. Zij verkoos een nummer van Händel.

Na afloop heerste er een gevoel van tevredenheid in de zaal. Vraag en antwoord waren op elkaar afgestemd. Jan verwoordde het mooi door te zeggen dat hij “de innerlijke stilte had beleefd”. Peter vatte de drie nummers samen vanuit zichzelf “bij het eerste nummer ontstond bij mij een vraag die mij al bezig hield. Het tweede nummer zette mij aan het denken en bij het derde nummer kreeg ik van binnen het antwoord”.  Het verbond was muzikaal ontstaan en als bewijs geleverd van de presentatie eerder op de avond. Wij ZIJN muziek en onze werkelijkheden stemmen zich muzikaal op elkaar af in verschillende werkelijkheden. De onderlinge band die was ontstaan tussen Irma en alle deelnemers onderling verlangde een verder bevestiging, een definitieve waarborging van ons innerlijk zijn die avond, onze tijdelijke (misschien wel blijvende) symbiose. Rik vertelde over een ervaring tijdens een Renaissance groep bijeenkomst een jaar of 4 terug waar Paul en Carla van der Velden het lied Nessun Dorma (niemand zal slapen) hadden gezongen. Irma riep dat zij dat lied ook bij zich had! De zaal werd uitgenodigd om samen met haar te komen staan en de energie van die lied over een wakker bestaan te beleven. Het was een waardige en bijzonder afsluiting van de avond. De vertolking was subliem en de aanwezigen hadden zichtbaar moeite om de ontstane band los te laten. De gesprekken gingen door totdat de herhaaldelijke signalen van de school lieten weten dat wij het gebouw en terrein met tegenzin dienden te verlaten.

Al met al een mooie, betekenisvolle avond.  

Irma Brouwer - Opera zangeres en coach
Irma Lohman – Opera zangeres en coach

Het volgende STIR avondcollege is op 4 juni en gaat over de terugkeer van de oerwouden met onze eigen Indiana Jones, Cor Denneman.