Deze blogreeks van 20 wordt u aangeboden door Jean-Paul Close ter onderbouwing van het bewustwordingsproces van een maatschappelijke transformatie die de tijd waarin we leven uniek maakt in de geschiedenis van de mens. 

Blog 17: Harmonie

Toen ik met mijn persoonlijke missie begon, al ruim voordat ik Stad van Morgen startte in 2009, dacht ik dat harmonie een evolutionair terugkerend doel was. Telkens als we harmonie hadden bereikt dan nam hebzucht het over en begon de cyclus opnieuw via groei, chaos en aanpassing. Ik plaatste de huidige maatschappij al in 2005 op het randje van de afgrond en mijzelf aan de andere kant (die van bewustwording en aanpassing). Ik had mijn persoonlijke dosis crisis en chaos al gehad en zag mijzelf als voorloper van wat er ging komen voor het collectief, een onoverkomelijk feit dat zich aantoonbaar vele malen had herhaald in onze geschiedenis en het lot van de mens en samenleving bepaalt in cyclische processen.

Nu, 10 jaar later, denk ik daar anders over, mede dankzij de enorme ervaring die ik sindsdien heb opgebouwd door met de menselijke complexiteit te experimenteren. De cyclus is een te beperkte benadering en heeft betrekking op een enkele persoon, een enkel organisme, een enkel samenlevingsmodel (gebaseerd op gebrek aan zelfbewustzijn), een natuurlijk verloop tussen leven, groei, dood en vernieuwing. Het moderne zelfbewustzijn is in staat de evolutionaire cyclus op een bepaald moment te doorbreken en naar eigen hand te zetten. Harmonie wordt dan geen doel maar een keuze. In plaats van ons de cyclus te laten overkomen (eerst doen, consequenties aanvaarden en dan leren zijn door reflectie) leren wij omgaan met de hele cyclus vanuit een nieuw perspectief en context dat de eenzijdigheid van de mens overstijgt . Nu doen we dat nog maatschappelijk vanuit het perspectief “groei economie” waarin we ons allemaal afhankelijk hebben gemaakt van het concept “geld” hetgeen ons een vertekend beeld heeft gegeven van de werkelijkheid en onze situatie daarin. Als we het perspectief “harmonie”, of liever gezegd “samenhang” of “symbiose” (een woord waarin wederkerigheid een plek krijgt), kiezen dan verandert onze perceptie van onze wereld en ook ons gedrag en de keuzes die we maken, inclusief eventueel onze relatie met middelen, zoals geld, technologie en kennis maar ook “de natuur”, grondstoffen en menselijke relaties. Waar het in de context van “geld” gaat om zelfbewust overleven, draait het in de context van “symbiose” om zelfbewust leven.

Zo’n punt is een keuze.

Voorbeeld: Als ik zelfbewust “economisch groei” kies dan word ik misschien een soort Bill Gates die middelen vergaarde in een speculatieve groeimarkt en een deel van de winst teruggeeft aan armoede in de wereld waar hijzelf aan heeft bijgedragen. De groei wordt veroorzaakt door op een concrete, zelfzuchtige manier om te gaan met de omgeving. We proberen de omgeving naar onze hand te zetten. Microsoft heeft veel van haar succes daaraan te danken. Ryanair van Michael O’Leary doet dat ook en kijk hoe ze gegroeid is. Net als Apple destijds van wijlen Steve Jobs.

In deze groei economie leren we een gevoel aanvaarden uit angst om alles kwijt te raken, hetgeen ons motiveert innovatie toe te passen vanuit marketingtechnisch eigenbelang en op groei te focussen uit angst voor verval. We manipuleren onze omgeving vanuit dit gefragmenteerde groeibelang zoals een zwerm sprinkhanen dat doet als ze op plundertocht gaat. Groei is het belangrijkste omdat winst daaruit voortvloeit. We zijn ons niet bewust van de schade die we in het proces berokkenen, het interesseert ons ook niet omdat het buiten ons belevingsveld ligt. In de biodiversiteit van economische groei zijn alle ondernemers “preditors”. Dit Engelse woord geeft bij een uitgebreider gevoel dan alleen de Nederlandse vertaling van “jager”. Het is niets ontziende moordenaar die niet alleen jaagt om te overleven maar ook om mogelijke concurrentie uit de weg te ruimen. Het gaat om heerschappij en dat is nooit harmonieus. Het eindigt ook altijd (op termijn) in chaos.

Harmonie is anders
Als ik echter “harmonie” kies dan kijk ik naar groei als risico en verandering als kans, met samenhang als motivatie. In plaats van te zoeken naar meer zoek ik naar samenhang herstellende innovaties. Ik word bewust van de manier waarop harmonie steeds onder druk staat maar ook wordt veroorzaakt door veranderingen vanuit de groei van de één, chaos van de ander en bewustwording in de omgeving. In feite zien we harmonie en chaos als uitersten die elkaar aanvullen. En we zien groei en verandering als verbindende krachten die het harmonieuze aspect van de evolutie vult met de cyclische beweging. Staande op het punt van harmonie of samenhang is er geen angst meer maar een open mind over het zorgen voor harmonie zonder iets ook maar in stand te willen houden. Groei, chaos en bewustwording doet zijn werk toch, met samenhang als resultaat. Hoe ga je daar als zelf bewust mens mee om? Hoe houd ik mijzelf, mijn stad, mijn community in stand in een harmonieuze context? Het gaat niet om groei, noch concurrentie maar om samenhang vanuit welzijn. Dan is samenhang niet alleen meer menselijk maar te plaatsen in de grotere context van onze natuurlijke omgeving waar we onze levensbronnen in symbiotische vorm uitwisselen.

Om dat te beantwoorden kijken we niet naar de hebzucht van materialisme en blokkerende macht maar naar bewustwording en menselijkheid in de universele context van evolutionaire duurzaamheid. We komen dan op de Sustainocratische kernwaarden van gezondheid, veiligheid, samenredzaamheid, bewustwording en voedsel (inclusief drinkwater). Als deze door hebzuchtige groei of crisis ter discussie komt te staan dan verstoort het onze biodiversiteit en samenhang waardoor het tot innovatieve maatregelen komt vanuit intrinsieke motivatie en aanpassingsdrang. De cyclus wordt doorlopen door de fragmenten maar niet het Geheel. Als men vanuit het geheel redeneert is verandering een constante en samenhang altijd een levendige uitdaging door uitdagende betrokkenheid en aanpassingsvermogen van de delen. Ondernemerschap mag zich plaatsen in groei vanuit een gefragmenteerd belang maar een maatschappij niet. Een maatschappij dient symbiotisch te zijn ten opzichte van haar omgeving. In de eenzijdigheid van een speculatieve economie is dat niet mogelijk. Daar dient minstens de transformatie economie aan toegevoegd te worden zoals wij dat doen in AiREAS, SAFE en alle andere cocreatie initiatieven  van de Stad van Morgen gebaseerd op multidisciplinaire harmonie.

Sustainocratie
Redeneren vanuit het geheel kunnen de vertegenwoordigers van de gefragmenteerde belangen niet. Als mens misschien wel, zeker als hun hoger zelfbewustzijn wordt aangesproken vanuit ethiek en verantwoordelijkheid, maar als professional minder door dienstbaarheid aan het eenzijdige, gefragmenteerde belang. Zij hebben professionele oogkleppen op. Pas als men in een situatie komt waarin mens zich plaatst in de context en de eigen toegevoegde waarde of belemmering ontdekt in de stabiliteit van symbiose, dan pas is men ook in staat een transitie of transformatie proces vorm te geven door het leiderschap in zichzelf aan te spreken. Daarom is het belangrijk dat elk gefragmenteerd belang uit eigenbelang betrokken blijft bij het geheel door eraan deel te nemen vanuit eigen innovatie zin.

In een maatschappelijk initiatief zoals AiREAS, dat werkt aan een holistische benadering van gebiedsontwikkeling met de mens in optimale leefbaarheid relatie tot haar omgeving, is de tafelvoorzitter daarom altijd een Sustainocraat die het geheel overziet en de deelnemers helpt in het bewustwording en transitieproces waarin nieuwe groei-impulsen voortkomen door zelfbewuste investering in harmonie. Paradoxaal zal de waardecreatie die daarna in groei terecht komt op termijn ook weer leiden tot onbalans als de lijn van hebzucht de symbiose verstoort en het mechanisme van correctie in wordt gezet via leiderschap. Zelfbewustzijn door deelname zorgt voor eigen potentiële continuïteit door proactieve innovatie en zelfvernieuwing. Als men niet deelneemt laat men zich verrassen op termijn door de eindigheid van groei en de innovatiekrachten van anderen met chaos en faillissement tot gevolg.

Het nieuwe Nederland en Europa

De handicap waarin we nu leven is dat we een maatschappelijke bestuurlijke werkelijkheid hebben opgebouwd rondom economische groei. Dat plaatst ons permanent tussen de wens van oude samenhang en de door onszelf gecreëerde chaos die door de niet bestaande oneindigheid van groei wordt veroorzaakt. Onze maatschappijen zijn daardoor gevoelloos, materialistisch en onnatuurlijk waardoor we ons zelfbewustzijn kwijtraken en geconfronteerd worden met uitingen van verval die ons keer op keer en met steeds sterkere dreigingen verrassen. We proberen het verval tegen te gaan door kapitaalinjecties die uiteindelijk het natuurlijke spanningsveld alleen maar groter maken omdat we geen rekening houden met de natuur, niet van de mens noch van de omgeving.

Het nieuwe Nederland en Europa is daarom niet gebaseerd op groei,noch speculatieve economie maar symbiose vanuit waardecreatie. Wij laten het geld los als maatstaf en ontwikkelen een maatstaf van welzijn en samenhang. Sustainocratie geeft daartoe een voorzet door onze belangen te toetsen aan de 5 kernverantwoordelijkheden binnen een symbiotisch geheel: voeding (incl water), gezondheid, veiligheid(incl huisvesting, warmte), samen-redzaamheid en zelfbewustzijn. Dat proces begint bij de mens zelf. We zijn geïndoctrineerd door overheid (groei economie) en banken (schulden economie) dat geld en afhankelijkheid regeert en al het andere blokkeert.

We dienen onszelf te overtuigen dat in een gezin en persoon harmonie voortkomt uit een symbiotische relatie met de omgeving en we deze zelfbewust aan kunnen pakken door ons minder afhankelijk op te stellen van geld en systeem en meer werken aan onze eigen waardecreatie (zelf en samen-redzaamheid). Daarom zien we dat de transitie die gaande is zich voltrekt bij pioniers in straten, wijken en stadsdelen eerst en langzaam overgenomen wordt door de bestuurders van deze communities. Door de inzet van de Stad van Morgen bijvoorbeeld is “gezonde stad” overgenomen in het coalitie akkoord van Eindhoven.

Er ontstaat tijdelijk een tweedelig in de landscultuur waarin nog voor een belangrijk deel wordt aangestuurd op economische groei door verzuilde machtige belangen in de hogere, ongevoelige regionen van het beleid. Maar onderop (paradoxaal bovenop in de het bewustzijnsmodel van ethiek, waardoor we praten over de kanteling en volledige omslag van onze maatschappij) ontstaat een nieuwe maatschappelijke inkleuring die opzoek is naar borging met bestuurlijke faciliterende steun.

 

Hierdoor verliest de oude, overheersende cultuur haar maatschappelijk en bestaansrechtelijke fundament (dat ze overigens op onmenselijke manier tracht te handhaven met belastingdruk, solidariteitswetgeving rond geld in plaats van menselijkheid, incassobeleid, een rechtstaat die eigen onrecht niet ter discussie stelt, enz). Het nieuwe leiderschap ontwikkelt zich van onderop en stapsgewijs neemt het ook de hogere treden in beslag door de introductie van een nieuwe cultuur en structuur. De keuzes voor het nieuwe Nederland en Europa zijn gemaakt, de precedenten zijn zichtbaar, niet alleen in Sustainocratie maar ook in vele andere cocreatie initiatieven die geen eigen theoretisch kader hebben gedefinieerd waar wel op een natuurlijke wijze erop uit zijn gekomen.

Dit plaatje laat het mooi zien in zelfbewuste openbaring. Zoals ikzelf pleeg te zeggen “we bewonderen de bloem voor haar ongekende schoonheid omdat we denken dat het nieuw is tot we beseffen dat het zaad allang verborgen zat onder de lelijke betonnen plaat die wij er zelf overheen hadden geplaatst en een er een uitweg doorheen wist te vinden, zoals het leven betaamd”.

Stad van Morgen, harmonie gedreven waardecreatie processen:

• AiREAS: gezonde stad via luchtkwaliteit, volksgezondheid en gebiedsdynamiek
• SAFE: chaos overbrugging van mensen en instanties die stranden in groei en de weg eruit niet kunnen vinden
• FRE2SH:  regionale zelfredzaamheid en productiviteit. Consumptie en productie weer bij elkaar brengen
• STIR Academy: internationale uitwisseling van inspiratie, best practice and bewustwordingsprocessen. Borging van waardecreatie en kennisontwikkeling voor wereldwijde uitvergroting.