In Sustainocratie passen we ondernemerschap 21e eeuw toe. We stimuleren al onze partners (overheid, bedrijfsleven, scholen, sem-overheden, zelfs onze mede-burgers) om dat ook te doen. We gebruiken woorden zoals het Piramide Paradigma, 4 x Winst principe, multidisciplinaire co-creatie, enz. Het is voor de partners vaak al moeilijk genoeg om zich aan te passen aan de co-creatie cultuur van de initiatieven van de Stad van Morgen laat staan ook alle begrippen zich eigen te maken. Toch is het dé manier om van alle wereldwijde grote problemen af te komen. Vaak krijgen we dan ook de vraag om het weer een keer uit te leggen los van de artikelen en boeken die erover zijn gepubliceerd.
Deze 25 minuten durende videopresentatie (in het Engels) is de eerste in een serie uitleg-videos over elementen en begrippen binnen Sustainocratie. Het principe van deze vorm van integraal maatschappelijk ondernemen ontstond gaandeweg, met eerste bewustwordingswortels in de tijd dat ik algemeen directeur telecommunicatie was in Spanje. Toen al had ik een afdeling die tweedehands telefooncentrales oplapte en verkocht of verhuurde. Dit werd in de wereldwijde organisatie niet in dank afgenomen omdat men vooral nieuwe technologieën en materialen verkocht. Maar ik was toen al (1992) mens en natuurgericht en zette door. Van het een komt het ander en de vorm van 21e -eeuws ondernemen werd steeds concreter voor mij. Van 2005 tot 2008 gebruikte ik het 4 winst principe om bedrijven te indexeren op waarde creatie en vernietiging. Ruim 300 ondernemingen, groot en klein, zijn toen doorgelicht. Sinds 2009 is het de basis van Sustainocratie….
In januari organiseren we verschillende internationale en landelijke skype en webinar sessies om inspiratie te delen rond maatschappelijk ondernemerschap thema’s.
Skype is tussen lokale STIR HUB ondernemer clubs met het oog op het implementeren van de innovaties. Webinars zijn voor iedereen maar met gelimiteerde interactie.
Brabant is druk doende met de Brabantse Health Deal. Deze contextverandering van beleid en gebiedsontwikkeling biedt enorm veel nieuwe kansen voor ondernemers. Wilt u zich oriënteren dan kan dat middels de laagdrempelige ochtend workshops die STIR organiseert vanaf 22 maart:
Sectie C, Daalakkersweg 8, kamer 2-178 (3e verdieping) te Eindhoven.
Tijd: van 09:30 tot 12:30
Kosten: 10 euro per deelnemer
Maximaal 10 personen per sessie
Workshop door Jean-Paul Close – grondlegger Sustainocratie, actief voorbereider Brabantse Health Deal
Datums: 22 maart, 23 maart, 29 maart, 31 maart
Even aanmelden in verband met ruimte en planning: jp@stadvanmorgen.com
Achtergrond: Sinds de in gebruik name van het innovatieve lucht-meetsysteem (ILM) van AiREAS in Eindhoven zijn er allerlei verrassende luchtvervuilingsfenomenen geconstateerd. AiREAS heeft als doel om vanuit de publieke/private samenwerking resultaten te boeken op gebied van het c-creëren van een gezonde stad met luchtkwaliteit en gezondheid als ijkpunten. De casus die zijn opgetekend worden door de partners (gemeente en wetenschap) geanalyseerd en geïnterpreteerd voor maatregelen op gebied van infrastructuur en zelf regelgeving. Er is ook echter een ander belangrijk component en dat is burgerinitiatief en innovatief ondernemerschap.
Avondcollege en Triple “i”: Triple “i” is een aanpak van de Stad van Morgen om vanuit inspiratie te komen tot innovatie en implementatie. Tijdens dit avondcollege gaan we aan de hand van het “onzichtbare zichtbaar maken” van het ILM kijken hoe we met burgerinitiatief en ondernemerschap bij kunnen gaan dragen aan een beter leefomgeving.
Coördinatie en presentatie: Jean-Paul Close Gastvrouw: Nicolette Meeder
Deelname is deze keer (normaliter kost deelname 5€ voor leden, een AiREAS munt of 10€ voor niet leden) gratis omdat het onderdeel is van het Proof of Principle (POP) programma van AiREAS. Daardoor hopen wij ook op een grote opkomst om samen met elkaar na te denken en opties te opperen. U dient wel even aan te melden zodat wij koffie en thee kunnen afstemmen.
Waarden gedreven ondernemen is niet alleen voorbestemd voor het bedrijfsleven. Het wordt ook toegepast door ambtenaren, onderwijzers, wetenschappers en gewone mensen die hun burgerschap serieus nemen en zich inzetten voor de medemens. Deze vorm van ondernemen is doorslaggevend voor de ontwikkeling van de 21e eeuw. De Stad van Morgen past het al 5 jaar toe met als parade paardjes de organisaties AiREAS, FRE2SH en STIR Academy waarin 1000den mensen en instellingen tegelijkertijd deze vorm toepassen en ervoor worden beloond.
Jean-Paul Close, initiatiefnemer van de Stad van Morgen, schreef allerlei boeken over ondernemerschap in de 21ste eeuw naar aanleiding van zijn eigen ontwikkeling van oudetijdse hiërarchische algemeen directeur en “baas” tot nieuwetijdse initiatiefnemer van grootschalige waarden gedreven bewegingen met enorm veel betrokkenen.
De opgebouwde ervaring wordt nu ondergebracht in een reeks webinars die voor iedereen toegankelijk zijn. In groepjes van maximaal 20 deelnemers legt hij uit wat waarden gedreven ondernemen is, hoe het onze maatschappij transformeert en hoe de beloningstructuur functioneert. Het grote voordeel van het werken met een webinar is dat deelnemers niet hoeven te reizen, deelnemen wanneer het uitkomt en vanaf de eigen computer. Toch is er interactie mogelijk en is men in 1 uur tijd al snel net zoveel wijzer geworden als vroeger middels een workshop. Webinars passen ook in de filosofie van de Stad van Morgen om individuele productiviteit te verhogen zonder verlies van tijd door reizen. Zo wordt ook bijgedragen aan de vermindering van vervuilende uitstoot of het onnodig opbranden van energiebronnen.
De webinars worden op deze blog aangekondigd via een menu die steeds wordt bijgehouden. U kunt zich ook aanmelden voor de regelmatige aankondigen.
De eerste webinar, introductie waarden gedreven ondernemen, wordt gehouden om 9:30 op 16 december en duurt 1 uur.
Dit is de 5e blog van de serie van 20 over “de grote omslag” in de (wereld) maatschappij die nu gaande is. De schrijver is Jean-Paul Close, sustainocraat en initiatiefnemer van de Stad van Morgen.
Blog 5 – ondernemen
Ondernemen hoort bij het leven zoals ademhalen of water bij de vis. In blog 2 hebben we een glimp gezien van het ontstaan van het leven op moleculair niveau miljarden jaren geleden. De essentie van “leven” is “iets doen”. En dat staat synoniem voor “ondernemen”, ofwel iets doen met een doel. Het maakt niet uit of je een virus bent, een hagedis, een boom of een mens. Het ondernemerschap van het leven zelf bestaat altijd uit een aantal basiszaken:
Sommige geëvolueerde levensvormen voegen daar zelfbewustzijn aan toe waardoor ondernemen onderhevig wordt aan bewust doordachte keuzes in plaats van automatische reacties op prikkels. Daardoor zijn ook deze ondernemingsvormen ontstaan:
* aanvallen
* aanpassen
* leren
* samenwerken
In de natuur zien we dit functioneren in grote diversiteit bij alle levende soorten. De een schijnbaar agressief, de ander lijkt meer diplomatiek en vreedzaam. Toch onderneemt elk leven uitsluitend om zichzelf in stand te houden, elk op een eigen manier.
De mens zit daar midden in. We zijn in essentie vreedzame kudde wezens met een oerdrift naar zekerheden (hebzucht, welzijn, vrede) maar gaan daarvoor de territoriale (en geloofsovertuiging) concurrentie, ook onderling, niet uit de weg (agressie, macht, hiërarchie). Wij ondernemen elke dag ten behoeve van welzijn en welbevinden, wat wij daar ook persoonlijk of collectief onder mogen verstaan en hoe we het tot uitvoering brengen. Gaandeweg hebben wij als mens nieuwe, unieke elementen toegevoegd aan het ondernemen:
* ondernemen als beroep (anders dan ondernemen om te leven)
* creativiteit op gebied van gereedschappen maken
* producties automatiseren
* institutionaliseren van ondernemen
* dienstverlening
* het naar onze hand zetten van de omgeving (zoals infrastructuur voor logistiek, steden voor handelsconcentraties, massaproducties)
* geld als handelsmiddel
* psychologie (zoals marketing)
Er is een soort parallel wereld ontstaan waarin ondernemende instellingen een eigen leven leiden in een eigen universum gebaseerd op gebruik van natuurlijk materialisme en eigen economische regels. Onze maatschappijvormen hebben zich steeds aangepast aan die ondernemersevolutie en de ontwikkeling van deze parallelwereld die wij “de menselijke systeemcomplexiteit” noemen en anders blijkt te zijn dan “de natuurlijke systeemcomplexiteit” ook al zien wij de oorspronkelijke kernprincipes erin terug zoals de natuurlijke groeidrang.
Het spanningsveld in beeld gebracht
Ook onze eigen ondernemerscomplexiteit transformeert. Bijvoorbeeld: Het landbouw tijdperk, dat nog redelijk was afgestemd op de natuur, transformeerde in het handelstijdperk. Het industriële tijdperk transformeerde in de consumptie economie. De arbeider – werkgever relatie transformeerde in consument – geldverschaffing. Het religieuze tijdperk (God bepaalt) veranderde in het wetenschappelijk tijdperk (kennis bepaalt). Elke transformatie heeft consequenties voor de manier waarop wij omgaan met onszelf, onze oerdriften, geëvolueerde opvattingen, onze natuurlijke omgeving, ons ondernemen (doen met een doel) en onze systeemcomplexiteit.
7 miljard mensen, 1 planeet
We zijn nu aangeland in de fase van een nieuwe transformatie. We zijn ons bewust aan het worden dat de menselijke systeemcomplexiteit te ver is afgedwaald van die van de natuur. De consequenties van onze oer-opvattingen rond ondernemen (zoals economie gebaseerd op groeien in plaats van waardecreatie) hebben ons bewust gemaakt van de beperkingen van onze planeet. Met een exponentieel groeiende wereldbevolking worden wij als zelfbewuste soort uitgedaagd om uit eigenbelang de signalen van de natuur serieus te nemen. Zoals elke soort die zichzelf overstijgt zonder zich aan te passen dreigen ook wij uit te sterven door toedoen van onszelf. Vervuiling, doorgeslagen hebzucht, uitvergrootte dominante macht relikwieën, massale migraties, armoede en rijkdomverschillen, klimaatverandering, misbruik van grondstoffen, uitbuiting van de aarde en de mens, manipulatie en speculatie, het zijn allemaal zelfmoordenaars die tot ons collectieve bewustzijn doordringen. Het wakkert andere vormen van ondernemen (iets doen met een reden) aan, zoals verzet en opstand maar ook nieuwe soorten bedrijfskundig en maatschappelijk ondernemen vanuit een nieuwe en groeiende fase van moreel en universeel besef. We zien in ons ondernemerschap allerlei termen hierover verschijnen: Cradle2Cradle, MVO, CSR, biomimicry, sustainocratie, enz.
De kern van het nieuwe ondernemen is bewustwording en bijbehorende “verantwoordelijkheid“, zoals aangegeven in blog 4. Natuurlijk zijn deze uitingen nog onderdeel van de gefragmenteerde wereld van materialisme en (groei)economie waardoor het nobele initiatieven zijn die zich binnen een oude wereldorganisatie manifesteren. Het is echter een teken van aankomende structurele verandering zoals we experimenteren met Sustainocratie. Samenwerking burgers, overheid, wetenschap en bedrijfsleven
De natuur speelt weer een rol in ons bewustzijn en werkt inspirerend maar ook als partner in de transitie. Deze gaat hand in hand met de teloorgang van de “onverantwoordelijke” vorm die consequenties veroorzaakt die wij kenmerken als crisis. Natuurlijk valt de oude wereld niet in een keer om. Daar zijn nog teveel mensen en instellingen van afhankelijk waarbij velen zich nog onbewust wanen van de transformatie waardoor men volharden tracht te teloorgang te bevechten in plaats van de ogen te openen voor de op handen zijnde veranderingen. Degenen die het wel inzien nemen initiatief, passen zich aan en verenigen zich rond nieuwe maatschappelijke organisatievormen waarmee men experimenteert, zoals Sustainocratie.
De basis van de ondernemersevolutie is daarom:
Bewustwording
Verantwoordelijkheid
Redeneren vanuit het geheel (mens en natuur)
En deze geldt niet alleen voor bedrijven maar voor de gehele maatschappelijke structuur, inclusief overheden en wetrnschappelijke instellingen, en de mensen die het vormgeven.
Het nieuwe ondernemen levert 4 x winst (winst voor de klant, maatschappelijke winst, milieu-winst en economische winst)
Leiderschap trekt ons door de chaos heen vanuit nieuw bewustzijn
Piramide paradigma is gebaseerd op de menselijke complexiteit van natuuriijke vooruitgang (4xwinst)
Tijdens het 9e STIR avondcollege gaf Diny Ceelen een beeld van haar eigen maatschappijbeleving aan de hand van het teken dat oneindigheid symboliseert. Dit nodigt uit tot wat verdere verdieping.
De omgeving is bepalend voor de eerste vorming van de “IK”
Vanaf onze geboorte spiegelt onze omgeving zich in ons, maar soms komt een moment dat die spiegel omdraait. Dan gaan we de maatschappij veranderen en naar onze hand trachten te zetten. Deze blog gaat over die omslag die ervoor zorgt dat onze maatschappij ook evolueert, net als wij. Deze keer echter drastischer dan ooit tevoren.
IK?
Bij onze geboorte is er een pure, ongekleurde, nieuwe “ik”. Het is bewezen dat bijvoorbeeld een Japans kind dat in een Spaans gezin opgroeit geheel Spaans zich ontwikkelt ondanks het andere uiterlijk. De geboorte levert een nieuw leven dat zich spiegelt aan de omgevingsfactoren waarin het opgroeit. De ouders, het gezin, de straat, de school, het levert allemaal samen de taal, het gedrag en de normen die gelden in de betreffende cultuur. Het bewustzijn ontwikkelt zich middels ervaringen en de interpretatie ervan. Deze ervaringen zijn altijd gekleurd volgens de codering van de omgeving die ons omringt.
De maatschappij?
De samenleving is een grote groep van cultureel geïndoctrineerde “IK” mensen die van elkaar samen een bepaald gedrag tolereren en normaal vinden. Via het scholingssysteem, de gedragscodes thuis en op straat wordt de IK persoon een onderdeel van die maatschappij. Men stelt deze maatschappij niet ter discussie en geniet de zekerheden die de gemeenschap biedt. Alles is “normaal” en geeft een redelijk veilig gevoel. Hoe de maatschappij functioneert is geconditioneerd door geschiedenis en politieke keuzes. Niet elke maatschappij is hetzelfde maar wordt wel als hetzelfde ervaren door individuen die geen vergelijkingsmateriaal kennen. Het wordt pas “anders” als men van omgeving verandert.
Spiegel
In feite kunnen we stellen dat de maatschappij zich in de persoon weerspiegelt. We ontwikkelen een beeld van onszelf dat overeenkomt met het verwachtingspatroon van onze omgeving. Wanneer de jaren en gebeurtenissen in een mensenleven zich opstapelen dan ontstaat er ook een zelfbewustzijn met een meer kritische kijk op de omgeving. Als deze wordt beïnvloed door een crisis of recessie dan ontstaat al snel de neiging om de oude, vertrouwde werkelijkheid weer terug te willen.
Het maakt niet uit hoe die oude werkelijkheid eruit zag. De geuren, kleuren en gevoelens van die tijd worden verbonden aan vertrouwde, ongenuanceerde emoties van geborgenheid en veiligheid. “Vroeger was alles beter” ontstaat dan vanzelf naar mate de nuances gevoelens accentueren. De puurheid van het verleden verdoezelt zich met de groeiende mix aan ervaringen gedurende de jaren. We zijn in onze jeugd misschien avontuurlijk maar we worden vanzelf conservatief naar mate we ons nieuwe emoties toetsen aan datgene in onze prille ik gegrift ligt.
Er zijn echter redenen wanneer dat omdraait
De spiegel draait om
Naar mate de leeftijd vordert met bijbehorende verzameling ervaringen dan wil menig persoon een soort innerlijke doorbraak doormaken. Vaak gebeurt dat als de individu in aanraking is geweest met andere culturen en vergelijkingsmateriaal heeft dat verder gaat dan de enige werkelijkheid die men met de geboorte mee heeft gekregen. Ook de jeugd van tegenwoordig, die veelal te maken heeft gehad met twee gescheiden werkelijkheden van ouders die uit elkaar zijn gegaan, toetsen hun beleving van vertrouwen, geborgenheid en veiligheid aan datgene dat ze hebben ervaren of als gemist is doordrongen tot het bewustzijn. Als daarbij een crisis of recessie de zekerheden ter discussie stellen dan wil de persoon een geheel eigen kijk ontwikkelen over “ik en de maatschappij”.
De spiegel draait ineens om. Men kijkt naar de maatschappij met een gevoel van waardering waarin kritiek en visie door elkaar gaan lopen. Men zou het “anders” willen. Niet altijd wil zo’n terugspiegeling aanzetten tot actie om de maatschappij aan te gaan passen. Vaak trekt de persoon zich terug en ontstaat een vorm van individualisering waarin angst en onzekerheid de boventoon speelt. Dit kan zich uiten in allerlei psychische klachten en uitingen, vaak omdat men zich alleen voelt in opvattingen en machteloos om er wat aan te doen. Klagen, burn out, verslaving, of erger, is dan vaak de enige uitweg die men ziet.
Of men wordt actief in burgerschap.
Burgerschap participatie
Sinds de jaren 70 van de vorige eeuw is daar de beweging van “burger participatie” uit voortgekomen. Men was beter opgeleid, leefde langer, werd kritisch en kreeg de behoefte om dienstbaar te zijn naar de maatschappij. Men begon mee te praten over het beleid, werd lid van een lokale politieke beweging of zette zich in voor vrijwilligerswerk. De “maatschappij” is niet meer vanzelfsprekend en men wordt mondiger. De gevestigde orde reageert door het moeilijk te maken om door te dringen tot de regerende gelederen waardoor er verschillende maatschappijbelevingen begonnen te ontstaan die anders ingekleurd waren dan de oude industriële normering. De solidariteit met de regerende maatschappij werd minder door eigen inzichten, weerstanden en wensenpakket. Migraties van nieuwe culturen maakte de verharding sterker en er groeide onrust. De oude Thorbecke verzuiling begint af te brokkelen. De maatschappij vertegenwoordigt de “ik” niet meer 100%.
De Aarde manifesteert zich
Tegelijkertijd wordt ons bewustzijn getart door verschijnselen die geheel nieuw zijn in onze maatschappij beleving. In de jaren 70 werd olieschaarste duidelijk met de autoloze zondagen. Zure regen zorgde voor triest uitziende naaldbomen en de ozonlaag dreef de angst voor (huid)kanker en andere ongemakken hoog op. Het was niet alleen meer de koude oorlog die ons schuilkelders deed graven of de kinderbehoefte minderen door gebrek aan vertrouwen in de toekomst. De problemen en gevaren waren veel onzichtbaarder. De beperkingen van onze moeder Aarde deed er een schepje boven op.
Nog steeds wordt ons bewustzijn gekleurd door onze omgeving maar deze is niet meer alleen wat de ouders, de priester, de dokter, de wijkagent en schoolmeester ons wijsmaken. Internet, het nieuws, natuurlijke catastrofes, zelfstudie, onzekerheden, crisissen, enz helpen ons aan een bredere kijk op het leven. We leren zelf nadenken en projecteren onze gevoelens en wensen voor zekerheden op een veel groter werkelijkheid dan de oude culturen. Ineens is het oude niet meer beter. De toekomst is onzeker en de keuzes uit het verleden zijn de oorzaak. De gevestigde orde is conservatief en macht georiënteerd. De burger begint zich soeverein te manifesteren en ziet burgerschap als iets anders dan blinde systeemsupport.
De spiegel verschuift en “IK” kijk veel breder dan ooit te voren
De maatschappij wordt beoordeeld volgens nieuwe normen die ontstaan en duurzame vooruitgang definiëren vanuit een hoger over dieper bewustzijn. Ons besef van ethiek en verantwoordelijkheid groeit en positioneert zich op een ongeëvenaard niveau ten opzichte van het verleden.
Het universum en onze planeet komen in beeld als werkelijkheden die onze”IK” en maatschappij aanvullen en beïnvloeden. We worden manipulatie gewaar en velen breken door in het wensen van een andere realiteit dan de vervuilende structuur die ons uit het verleden is aangereikt en waar nog steeds macht en autoriteit aan wordt ontleend. Men wordt een bewustzijn doorbraak gewaar en gaat zich verdiepen in de verontrustende werkelijkheid die zich aftekent.
Vanaf hier ontstaan de verschillende inzichten. Ondernemend burgerschap ontwikkelt zich vanuit een andere maatschappelijke werkelijkheid dan wat ons omringt. De Stad van Morgen benadert de complexiteit vanuit een maatschappijbeleving dat Sustainocratie wordt genoemd maar anderen presenteren weer andere alternatieven. Steeds meer mensen staan op, verenigen zich, trachten te komen tot vreedzame oplossingen en spiegelen terug. De bestuurlijke structuren zijn onbetrouwbaar, ondeugdelijk maar maatschappelijk gewaarborgd door een rechtssysteem dat ook gekaapt is door een eenzijdige maatschappelijke benadering die zich steeds corrupter ontwikkelt.
De zelfbewuste mens valt terug op haar menselijkheid en neemt daar waar mogelijk actie. De mensenwereld is al verandert maar spiegelt met meerdere reflecties. De natuur doet nu ook mee. De keuze is aan ons, de blokkades ook.
Vandaag kwam het kernteam bij elkaar voor de tweewekelijkse voortgang vergadering. Deze keer had Nicolette gevraagd om eens samen te eten. Iedereen bracht wat mee vanuit stadslandbouw.
Pompoensoep, tortilla, salade, brood en gluwijn stonden spontaan op het menu. 3 mannen en 3 vrouwen zorgden voor de maatschappelijke balans.
Besproken:
* voortgang 22/23 maart Permanent Beta AiREAS traject in Gestel. Veel bewonderenswaardige initiatieven die verbonden kunnen worden in een soort wandelroute. Je merkt dat naar mate we er mee bezig zijn er steeds meer plezier komt door de ontdekkingsreis die we zelf meemaken.
* ondernemerskansen als spin off van AiREAS.
STIR Academy is in gang gezet (Nicolette en JP) voor training burger participatie en initiatieven ala AiREAS.
Meetdiensten met Airboxes en Apps voor de markt van bewustwording. Wen wil wel ondernemend er iets mee doen.
Volgende bijeenkomst medio Januari.
Fijne feestdagen!
Er is de laatste jaren een nieuwe vorm van ondernemen ontstaan door een frisse kijk op burgerschap en bijbehorende veranderdrang.
Stad van Morgen partner STIR Academy biedt vanaf januari 2014 trainingen die gebaseerd zijn op 10 jaar burgerschap ervaringen en betrokkenheid van 1000den mensen en instanties.
Maar eerst een situatie schets.
Het artikel in het Eindhovens Dagblad van 18 december 2013
Burgerschap geeft betekenis aan het “horen bij een gemeenschap”. Groepsvorming geeft het gevoel van veiligheid en geborgenheid waar iedereen aan bijdraagt. Dat zou de kern moeten zijn van een samenleving. De huidige maatschappijvorm laat echter steken vallen waardoor veel mensen “het anders willen” en dingen gaan ondernemen om zaken te veranderen. Het ondernemende burgerschap heeft een bron van onvrede en positivisme tegelijkertijd omdat het “ook anders kan.” Die motivatie heeft een aantal redenen:
* men is modern zelfbewust geworden door bijvoorbeeld nieuws, vrijheid van meningsuiting, internet, vergelijkende kennis door reisgedrag en hogere opleidingsniveaus, * overheid en banken worden verantwoordelijk geacht voor de grote crisissen en een aantal schandalen waardoor vertrouwen structureel is geschaad. Men is geneigd zelf meer na te gaan denken over ethiek en verantwoordelijkheid dan klakkeloos het beleid van de overheid (of diensten van banken) te accepteren. * het politieke systeem is te verzuild en versnipperd, met oude machtposities die vernieuwing in de weg staan. Men zoekt naar andere wegen dan stemgedrag of eigen politieke ambities om zekerheden of veranderingen op te bouwen. * veel maatschappelijke “producten” staan ter discussie om allerlei redenen. De formele oplossingen zijn veelal sterk politiek en economisch gekleurd ten kosten van zekerheden. Burgerschap zoekt zelf alternatieven en verwacht ruimte om te experimenteren. * het werkgelegenheid systeem dekt de lading van de bevolking niet meer. Beleerde, ervaren mensen die geen betaalde bezigheid kunnen vinden zoeken zingeving door onder andere het systeem deels of in het geheel ter discussie te stellen. Zij ondernemen vanuit zingeving en veranderdrang. * veel gepensioneerden zijn nog in de bloei van hun leven en ondernemen zaken die zij nuttig vinden en passen bij hun oorspronkelijke expertise of gewenste tijdbesteding.
Dat zijn maar enkele voorbeelden die wij zijn tegengekomen. Er zijn er ongetwijfeld meer. Van belang is de tedens om vanuit een nieuw maatschappijbeeld te redeneren dan dat wat ons regeert en vanuit dat beeld actie te ondernemen. Hoe dat beeld eruit ziet varieert per persoon of groep.
De VNG (vereniging van Nederlandse gemeenten) heeft een onderzoek gedaan naar burgerparticipatie en initiatieven. Ook de Universiteit van Tilburg volgt de ontwikkelingen die volgens de onderzoekers sinds de jaren 70 zich manifesteren. De verklaring die men zoekt of geeft is niet altijd evenredig aan onze ervaringen omdat men (top down) vanuit het systeem redeneert naar burgerschap en wij (bottom up) vanuit de mens. Het thema is actueler dan ooit omdat van beide kanten oplossingen voor grote uitdagingen gezocht worden bij de burgers ook al kan de motivatie verschillen.
Burgerschap beleeft een uniek spanningsveld tussen natuurlijke en systeem verantwoordelijkheden. Wat is ethisch? Wat is verantwoordelijk? Is alles wat “moet” wel juist?
Er zijn minstens vier ondernemende burgerschap tendensen:
1. Zelfbewust keuzes maken. Kijken naar de duurzame oorsprong van producten, het bonafide imago van de leverancier, de zelfbewuste keuze tussen alternatieven, enz schept bewustzijn dat niet alles zomaar verantwoord bij ons in huis komt. We kunnen zelf verantwoordelijkheid nemen door geen genoegen meer te nemen met willekeur maar zelfbewust belangrijke keuzes af te stemmen op onze eigen normen en waarden. Dat vergt wat meer tijd en overleg dan een blindelingse aanschaf. Dat is ook ondernemen, in de betekenis van iets doen dat goed voelt en een bijdrage levert aan ons leefmilieu of samenleving.
2. Beleid beïnvloeding. Dit is de oudste vorm van actief burgerschap. Veel actieve burgerparticipatie is gericht op kleinschalige buurt activiteiten. Door zich druk te maken over zaken als omgevingskwaliteit, burenoverlast, onderhoud, speeltuintjes, enz treedt men op naar de overheid als men verantwoordelijkheid wil nemen. Veel gemeenten stellen wijkbudgetten en subsidies beschikbaar voor deze activiteiten die echter nog steeds in de toestemming cultuur vallen van “u mag meepraten maar de overheid is de baas”.
Ook milieu organisaties, actiegroepen, wijkverenigingen, enz vallen onder deze groep en lobbyen op alle niveaus. Ook de “democratische oppositie traditie” werkt beleid beïnvloeding via actief burgerschap in de hand.
3. Vernieuwd innovatief. Dan zijn er de initiatieven die op een vernieuwde manier omgaan met de maatschappij en veelal de oude vormen aanvullen met nieuwe en daarvoor ruimte zoeken. Denk hierbij aan stadslandbouw, energie coöperaties, buurtwachten, ruilbeurzen, burenhulp, enz. Sommige burger ondernemerschap bewegingen zijn puur individueel opgezet. Anderen uiten zich als samenwerkingsvormen die in soms over komen waaien uit het buitenland. Denk aan Transition Towns, LETs, enz.
Kern van deze vorm van maatschappelijk ondernemen is dat het vaak gebaseerd is op andere waarden en wederkerigheid dan geld.
4. Beleid vervangend. Dan is er de aanpak van bijvoorbeeld de Stad van Morgen waarin de overheid en andere systeem partijen uitgenodigd worden tot een nieuwe of aangepaste werkelijkheid. Denk aan AiREAS, VE2RS en GroZ als sustainocratische werkvormen. Wij presenteren een aangepaste vorm van democratie en maatschappelijke doelgerichtheid dan wat we gewend zijn en nodigen de gevestigde orde uit om het met ons uit te proberen. Voor beleidmakers is er een nieuwe keuze naast de beperkingen van de traditionele operationele werkelijkheid die ook hen in de problemen brengt. Sustainocratie vervangt bijvoorbeeld de overheid niet maar nodigt uit tot een andere omgeving waardoor men ook met andere voorwaarden leert omgaan en eventueel terug vertaalt naar een eigen institutionele transformatie. AiREAS is een burger initiatief voor het creëren van een gezonde stad met participatie van overheid, wetenschap, bedrijfsleven en andere burgers.
Workshop agenda: Wilt u meer weten over de workshopagenda van STIR Academy en op de hoogte gehouden worden dan kunt u hier uw gegevens achterlaten:
Stad van Morgen 