Op gepaste 1,5 meter kwamen we samen in Eindhoven. De door de gemeente geïnitieerde bijeenkomst was bedoeld als kennismaking tussen allerlei klimaatgerelateerde initiatieven. Wethouder Rik Thijs stelde zich kwetsbaar op. “Wij als gemeente kunnen dit niet alleen”, zegt hij en vertelt dat klimaatplan na klimaatplan gewoon niet waargemaakt wordt. Het volgende is in de maak. Hoe kunnen we dit aanpakken? Samen?

• 

Met deze duale insteek, kennismaking en wat kunnen we doen, gingen de gesprekken verder aan een 10 tal tafeltjes van 4 personen. Stad van Morgen was aanwezig met 2 sustainocraten en trof er natuurlijk verschillende partners aan die aan sommige van onze verbindende processen deel hadden genomen, maar ook allerlei nieuwe gezichten. Toch mooi dat de gemeente zicht heeft op zoveel initiatieven.

Tijdens het tafelrondje stelden we ons aan elkaar voor. Opvallend was dat men erg sterk vertelde over een eigen initiatief, vaak met de bijbehorende frustratie over de relatie met de overheid (oordelend, traag, niet meewerkend, geen steun, enz) maar bij de uitnodiging tot samenwerking er vooral afhoudend wordt gereageerd. De een stelt “er zijn veel valkuilen”, de ander stelt “ik stem elke vier jaar op een politieke partij die verantwoordelijkheid moet nemen”….Op de uitnodiging van de Stad van Morgen tot verbinding, inclusief de overheid als partner maar wél vanuit eigen verantwoordelijkheid, wordt gevarieerd gereageerd. De een ziet dat als taak van de overheid die vooral geld beschikbaar moet stellen voor initiatieven. De ander reageert enthousiast en wil graag meedoen.

Tijdens de presentaties van de resultaten kwamen die nuances in krachtige bewoordingen naar voren. Van “we willen een faciliterend maar ook participerende overheid” tot “wij verwachten verantwoordelijkheid van jullie want het is al 5 over 12 en houden jullie aansprakelijk als je het niet doet”….. De wethouder reageert weer vanuit zijn kwetsbaarheid “ik sta aan jullie kant, niet aan “een andere” kant” maar haalt vervolgens uit de presentaties alleen elementen “dat is concreet, daar kan ik wat mee”….Het woord “samen” valt maar hoe dit “samen” dan echt sterk vorm gegeven wordt, behalve elkaar informeren en uiteindelijk toch ieder de eigen weg bewandelen, komt niet uit de verf. De organiserende “Morgenmakers” zullen er als gebruikelijk (dit is niet de eerste keer dat we bij elkaar komen en steeds weer hetzelfde spel spelen) iets mee doen als adviseurs. De vraag is of het “de overheid” is die, in de huidige vorm en positionering in maatschappij (geldafhankelijk, “zorgmaatschappij”, belangen gestuurd), het verbindende initiatief moet nemen? Of dat een onafhankelijke partij als de Stad van Morgen dat moet doen vanuit de menselijke kernwaarden?

De bijeenkomst geeft de tegenstellingen weer waar de huidige maatschappij mee kampt. Iedereen wil wel maar het blijven eilandjes van gefragmenteerde belangen, ook bij de overheid. Ambtenarij is vaak zelf ondernemend met publiek kapitaal (in de zorgopstelling waardoor de overheid vele verantwoordelijkheden van de maatschappij heeft overgenomen) waardoor initiatieven in de maatschappij als bedreigend worden gezien. Het zou per slot van rekening de baan van een of meerdere ambtenaren kunnen kosten. Aan de andere kant zijn veel initiatieven weer afhankelijk van de goedkeuring van de overheid en het verstrekken van middelen omdat er geen (gekaderde) vrijheid is in de maatschappelijke structuur. Veel (burger) initiatieven worden getolereerd als “experiment” om uiteindelijk door de overheid overgenomen te worden als ze enig succes hebben, of de subsidie stekker eruit getrokken als de overheid elders haar gefragmenteerde steun verleend. De initiatiefnemers hebben dan het nakijken. Het wantrouwen is daarom groot, de kritiek ook, terwijl er in de overheid zelf veel mensen zitten die het juist “goed willen doen en anders”.

De smeekbede van de wethouder rondom het begrip “samen” en “we zijn allen één” is natuurlijk een mooi beeld maar in de praktijk weerbarstig door bovengenoemde problematiek. Het samen krijgt meer gehalte als de overheid minder ondernemend zelf is en daardoor meer faciliterend rondom een gemeenschappelijk hoger doel zoals de klimaatdoelstellingen. Het creëren van ruimte, participerend met middelen met oog op meetbare resultaten, is wat veel gevraagd wordt. Als dit niet gebeurt dan wordt de overheid door anderen al snel aansprakelijk gesteld voor de problemen.

De Stad van Morgen tilt alle partijen naar het gewenste niveau van gelijkwaardigheid aan tafel, sturend op toegevoegde waarde en de meerwaarde van het verbinden. Maar dan is het belangrijk dat elk van de partijen zich erin kan vinden. Klimaat is een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid dat als het elkaar aanvult door kan stoten tot exponentiële proporties. Het gaat niet alleen om zonnepanelen of windmolens. Het gaat ook om gedragsverandering, eigen verantwoordelijkheid, nieuwe volgers mentaliteit creëren, enz

Daarom heb ik besloten om de partijen wederom uit te nodigen maar dit keer als Stad van Morgen op participatieniveau, allereerst via zoom. We zullen kijken of we draagvlak kunnen creëren en iedereen op een lijn krijgen van één plus één is meer dan twee. Het is de moeite van het proberen waard.

•