Vandaag kreeg ik een berichtje van onze Spaanse stichting STIR collega, Luis. Luis probeert zich al geruime tijd hard te maken voor verduurzamings-processen in Madrid. Hij heeft al van alles geprobeerd, zoals lokale bio-energie opwekking, luchtkwaliteit alla AiREAS, het opzetten van een ZP club, het gebruiken van leegstand voor voedsel, nieuwe mobiliteit, enz.

Nu was hij twee dagen te gast in Valencia bij een man die een eigen eetbaar bos in stand houdt. Met veel bewondering kwam hij terug naar Madrid en stuurde mij een aantal YouTube filmpjes uit de serie “onbekende mensen”. Hierin is de 73 jarige man te zien die vol overgave vertelt over de overvloed die de natuur hem biedt en hoe de natuur zelfstandig zorgt voor zichzelf door een enorme diversiteit van soorten op elkaar af te stemmen in een natuurlijke cyclus. De man laat de natuur het werk doen maar beheerst het bos zodanig dat alles wat er groeit eetbaar nut heeft voor de mens.

Luis vergeleek het met de supermarkt in de stad. Je loopt naar binnen en waar het oog reikt kun je voedsel vinden. “Alleen heb ik in de supermarkt nog nooit vruchten zelf op de grond zien groeien of hangend aan het plafond”, en zinder tussenkomst van geld. Luis schreef enthousiast dat als je op de grond kijkt je sla ziet, en andijvie, rapen, albahaca, munt, witte bonen, Spaanse pepers, kalebassen,  groene bonen, diverse kruiden, enz…..Als je op ooghoogte kijkt dan zie je kakis, sinaasappels, mais, bananen, appels, perziken, mango’s ……en als je de lucht in kijkt dan zie avogados, noten, bamboe, druiven, nog meer bananen, enz. Hij vertelt dat hij de oefening had gedaan om te kijken of hij ergens in het bos een plekje kon vinden waar geen eetbaar voedsel te vinden was. Dat kon hij niet.

De eigenaar is een lokale bekendheid omdat hij regenwater natuurlijk zuivert en aanvult met een beetje zeewater. Dit werk gezondheid bevorderend, net als allerlei planten en kruiden, waarmee hij dienstbaar is voor vele mensen in de omgeving. Van overrijpe vruchten worden wijnsoorten gemaakt. Hij is ook via internet actief in Afrika om in Congo mensen te leren omgaan met eetbaar bosbouw door de natuur de vrije maar niet vrijblijvende loop te laten.

Het is een werkelijke kringloop economie waar geen geld in omgaat maar waar wederkerigheid bestaat tussen mens en natuur. Luis keerde enthousiast terug naar Madrid waar wij de uitdaging al geruime tijd hebben geformuleerd om “de eetbare stad” te maken, net als wij dat in Eindhoven proberen vanuit sustainocratische processen. Natuurlijk is een open grondgebied aan de Middellandse Zee beter geschikt om met de natuur een samenspel te creëren dan de dichtgemetselde binnenstad van Madrid, Eindhoven of willekeurig welke grote stad dan ook. Maar daar gaat het juist om. Door de natuur te weren uit de stad zijn wij afhankelijk geworden van voedselsystemen die  geïmporteerd  worden van buiten te stad. De massale aanvoer past geen permacultuur toe noch wederkerigheid met de natuur. Het is een gefragmenteerd proces van massaal eenrichtingverkeer. Voedsel wordt door gespecialiseerde massaproducenten gemaakt en verkocht via gecentraliseerde groothandels. Het proces is gericht op winst waardoor de productiegrond wordt uitgebuit en de uiteindelijke producten steeds meer voedingswaarden verliezen. De verwerking en het logistieke proces is sterk vervuilend en verkwistend in tegenstelling tot de lokale kringloop van het eetbare bos.

55% van de wereldbevolking woont en werkt in de stad en heeft amper enige relatie met het platteland, laat staan met de natuur. Dit vormt de basis van een van meest ingewikkelde crisissen ooit. Ingewikkeld omdat er gigantische economische machten rond voedsel en medicijnen distributie zijn gebouwd maar ook omdat de steden amper mogelijkheden bieden voor enige vorm van natuurlijke zelfredzaamheid. Daarnaast heeft de stadsbevolking weinig tot geen enkel benul over het belang van voedsel, de natuurlijke kringloop of de herkomst van wat er in de supermarkt ligt, laat staan de grote consequenties van dit systeem.

Voedsel de stad in brengen, op de manier zoals de man in Valencia het verbouwt, lijkt een utopisch uitdaging. Toch biedt de stad veel meer mogelijkheden dan men denkt als de basis van verticale en horizontale permacultuur eenmaal is aangebracht. De natuur kan een nieuwe kringloop ontwikkelen die gebruik maakt van de samenstelling van een stad. Die is niet veel anders dan een kaal berglandschap of de oude overwoekerde steden van de oude culturen in Zuid en Midden Amerika. Als we de natuur een handje helpen door oppervlakten te bewerken voor plantengroei en waterhuishouding  met de planten op groene of natte daken en verlichtingstechnieken gebruiken in verticale gebouwen die benut kunnen worden voor voedsel, dan kan er veel verrassend werk verricht worden.

In Nederland trachten we dit te doen met de vele achtertuintjes van de mensen waardoor deze niet alleen voor recreatie maar ook multifunctioneel voor voedsel en energiewinning gebruikt kunnen worden. Om tot het benutten van de grond, het midden en hoge verticale ruimtelijke oppervlak te komen is praktische kennis nodig. Op planten gebied is die misschien wel sporadisch aanwezig maar vanuit binnenstedelijke toepassingen staat de wetenschap nog maar in de kinderschoenen.

In verschillende landen, en nu ook in Nederland, wordt er al ge-geëxperimenteerd maar niet zoals de Stad van Morgen dat zou willen. De economische drijfveren van de toegepaste modellen zorgen dat de focus gaat naar geautomatiseerde processen en volume productie zonder amper werkgelegenheid of natuurlijke biodiversiteit. Men organiseert het weer vanuit een materiële doelstelling zodat er geoptimaliseerde binnenstedelijke productie-units komen. Toegang tot de productiviteit is dan weer middels geldverkeer. Het logistieke proces wordt misschien ingekort doordat de productie dichter bij de consument komt te staan maar de betrokkenheid van mens missen we nog.

Stad van Morgen ziet het echter anders. Wij willen de overvloed van de dynamische natuur in verband brengen met de creatieve inzet en betrokkenheid van de mens zelf. Zo kan de menselijke dienstbaarheid beloond worden met vruchtgebruik. Dit schept een onderlinge menselijke en natuurlijke band terwijl het een uitstekend leerproces blijkt voor mensen die vastgelopen zijn in een andere maatschappelijke context. De rechtstreekse wederkerigheid van de natuur werkt therapeutisch voor velen, jong en oud.

De sustainocratische coöperatie in oprichting waar een ieder zich aan kan sluiten in Nederland heet STAD-VERS (STAD-Voedsel, Recreatie, Energie, Sustainocratie). In Spanje CERS. VERS gaat in een regio pas van start als er voldoende buren zijn om een eerste stap te zetten. Eén enkele achtertuin is niet voldoende. We hebben er meerdere nodig en liefst aansluitend, of iemand die een gebouw beschikbaar stelt op basis van wederkerigheid. Die verantwoordelijkheid dienen de bewoners van een straat of wijk zelf te nemen. Wij zorgen voor de kennis, gereedschappen, technologie, ervaring, het waardesysteem voor de verdelingen en het bewaken van het samenwerkingskader.

Zoals de 73 jarige heer zei toen hij zich excuseerde om weer in zijn eetbare bos aan de slag te gaan: “Voor jullie is tijd misschien geld, voor mij is tijd LEVEN”. En die menselijke levendigheid door wederkerige verbintenis met onze natuurlijke omgeving willen wij ook graag in de steden ontwikkelen.

Aanmelden voor STAD-VERS Eindhoven: nicolette.meeder@stadvanmorgen.com