Handelsroutes en marktplaatsen hadden zich ontwikkeld rondom strategische punten aan zee, langs rivieren of op knooppunten van wegen. Deze plekken waren al veel langer toegeëigend door figuren die zich adellijk (belangrijker dan de gemiddelde ander) noemden en zich verrijkten middels de controle over het gebied. Vaak waren ze in conflict met nabije concurrenten. Deze figuren hadden kastelen en vestingen gecreëerd om zich te verdedigen tegen wraak of hebzucht van anderen die uit waren op vergelding of groei. Om loyaliteit van mensen te krijgen boden ze een vorm van bescherming.

Zij werden de basis van de ontwikkeling van een vorm van “overheid” die gemeenschappelijke zaken zoals infrastructuren regelde toen ondernemerschap een eigen machtsbolwerk werd. Het hebben van bedrijven op eigen grondgebied werd lucratief omdat het een vorm van groei van macht, controle en inkomsten inhield. De overheidsvorm werd ook regelmatig als bemiddelaar gevraagd tussen werkgevers en werknemers als er conflicten ontstonden of de uitbuiting teveel ging eisen van de mens en omgeving. Denk aan vervuiling met bijbehorende ziektes. Zorg was nog erg in handen van religieuze instanties, een historisch machtbolwerk dat zich gevormd had rondom de onzekerheid van de normale mens over het leven zelf en alle angsten die dit opriep.

Regelgeving tegen vervuiling en interne aangelegenheden zoals veiligheid (politie) werd een taak van de overheid. Ook scholing werd gedelegeerd aan deze overheid toen dit aan de orde kwam ook al had daarin het bedrijfsleven een flinke vinger in de pap.

En “de mens”? Veel zaken werden buiten de gewone mens om geregeld tussen “de elite” die hun eigenbelang verweven had in dit systeem. Ook deze elite zette zichzelf onder druk in het belangenspel. Neem bijvoorbeeld de macht van religie. Vele duizenden jaren was geloof een gelijkwaardige even poot naast de kasteelheren die heersten over grond. Het tastbare en ontastbare vulde elkaar aan. De kennisarme mens werd dienstbaar en gelovig gehouden in ruil voor gevoelens van bescherming. Naar mate de verstedelijking groeide, als ook de afhankelijkheid en het gevoel van veiligheid vanuit geld, werd het geloof minder. Geloof en overheid hebben al lang een liefde haat verhouding. In vele gebieden in de wereld zijn beleid en geloof scherp gescheiden gehouden. Men respecteert elkaar maar wenst geen pottekijkende bemoeizucht wederzijds. In andere wereldgebieden is geloof wel dominant en sturend.

Later moesten ook de koninkrijkjes eraan geloven. De overheid was er los van komen te staan waardoor de adel als soort elite boven alles is komen te hangen, maar zonder reële machtspositie, hooguit een marketingachtige uitstraling van oud goud en glorie. Zo werd partij politiek en bijbehorende lobby een comfortabele manier van onderhandelen die minder dodelijk en bedreigend was dan maffiapraktijken, opstand of oorlogvoering met je eigen bevolking. Stemrecht was tevens een mogelijkheid om de gewone mens de illusie van participatie te geven door bepaalde grote aandachtspunten binnen het systeem tot stroming te maken. Maar in feite hadden en hebben we niets te zeggen.

Tenzij we boos worden…