Met bewondering zien we via (social) media de inzet van een groepje mensen voor de medemens en de omgeving in stadsdeel Stratum van Eindhoven. De opruimactie van hopen papier die door het professionele, gemeentelijke afvalbedrijf geen prioriteit hadden gekregen, kreeg zelfs aandacht van de stadsmedia. “De armen uit de mouwen en zelf actie ondernemen”, is het motto van dit groepje “niet mauwen, maar sjouwen”.

Zorg voor (en met) elkaar is de basis van een gezonde leefomgeving en maatschappij. Dit is steeds de ambitie van COS3i geweest toen we met dezelfde gedachten als Stratum helpt aan de slag gingen in 2016, ook in Stratum. Alleen in de uitvoering is COS3i meer projectmatig (clusterend in vormen zoals Stratum helpt, maar ook Stratum eet samen, Stratum werkt samen, Stratum heeft samen een moestuin, Stratum ontvangt vluchtelingen, enz) opgezet. Dit omdat COS3i de sustainocratische visie van “samen waarde creëren” uitdraagt en kadert vanuit mens en natuur, maar de uitvoering overlaat aan lokale buurtbewoners door rationeel ruimte te creëren en te verbinden. Althans, dat was de gedachte achter COS3I.

In de praktijk bleek dat de uitvoering ook door de initiatiefnemers van COS3I en partners werd gedaan, al kwamen zij niet uit de buurt. Toen, door corona, COS3I minder actief kon zijn in de wijken, namen juist initiatieven als “Stratum helpt” de ruimte om zich krachtig te ontwikkelen. Ook Fab28 en het Cruydenhuisch, respectievelijk een buurtgebouw en sociale kook en eetgelegenheid in Stratum, transformeerden hun activiteiten van het managen van een gebouw naar verbinding met de buurt en wijk. Alles bij elkaar een prachtig voorbeeld van de weerbaarheid van de mens.

Wat kunnen wij hiervan leren? Wat in COS3i tijd als maatschappelijke doelstelling van participatie werd neergezet kwam pas in coronatijd structureel tot bloei met een mooie eigen identiteit, zonder COS3I bemoeienis. De gezichten die we zien nu dat zijn dezelfde die we ook als COS3i zagen. Wat is het verschil?

Zonder te veel in een voorbarige analyse te willen duiken zouden we toch een paar hoofdlijnen kunnen identificeren:

• Corona is een crisis. Als het niet het virus zelf is dan is de serie maatregelen die getroffen wordt dit zeker op mens niveau.
• Instanties zijn hierdoor verder weg van de mens dan ooit. Mensen zijn veel meer op zichzelf aangewezen.
• Het zelf-organiserend vermogen van de mens komt tot bloei onder de juiste omstandigheden (noodzaak, ruimte, initiatiefnemers)
• Wat in tijd van COS3i zonder (direct waarneembare) crisis als rationele norm werd neergezet, wordt in de tijd met (direct waarneembare) crisis gevoeld als een emotionele behoefte en noodzaak.
• Dezelfde zelfbewust mensen van destijds waren toen net zo sociaal actief als nu, alleen nu vallen ze meer op, worden ze meer gewaardeerd.

Wat we zien is dat vele betuttelende, dure instanties, die in een bepaalde maatschappijvorm zijn ontstaan, totaal overbodig zijn. Ruimte voor het zelf-organiserende vermogen van de mens is juist essentieel voor duurzame menselijke ontwikkeling. Helaas lijkt het steeds nodig dat een crisis dit duidelijk maakt, niet argumenten. Nu “Stratum helpt” tot “Buurt in Bloei” (twee initiatieven die elkaar vinden in de wijk) komt is er misschien ook ruimte om andere verduurzaming vorm te geven, zoals de buurt en wijk coöperatie, diensten en projecten, de wijkmunt en het co-creatie platform….