De recente provinciale en senaat verkiezingen hebben een verrassende uitslag laten zien. De opkomst van kiezen was ongelooflijk hoog vergeleken met andere vergelijkbare verkiezingsjaren. Dit geeft blijk dat er onder de bevolking “iets leeft”. Is het ontevredenheid over het Haagse beleid of enthousiasme over voorstellen van bepaalde politieke partijen? Een nieuwe partij, de BoerBurgerBeweging (BBB), heeft het panorama in Nederland plotseling anders ingekleurd. Maar wat betekent dit? Gaan we nu daadwerkelijk verandering zien die nodig zijn vanuit de grote uitdagingen waar we voor staan? Of krijgen we meer van het oude zelfde?
Jean-Paul Close reflecteert vanuit het perspectief van Sustainocratie (samen verantwoordelijk voor onze essentiële menselijke en natuurlijk waarden) over de uitslag. Hij legt een link met het historische ontstaan van de huidige maatschappijvorm met een faciliterende overheid richting financiële groei en een samenleving die gezien wordt als kostenpost. Als in deze context een nieuwe partij een overwinning behaalt dan zal nog steeds die oude overkoepelde context overheersen qua landelijke sturing. Dit veranderen blijkt erg moeilijk zoals vaak aangetoond wordt in de samenwerkingsvormen van de Stad van Morgen. Daarin doen ambtenaren en bestuurders vol enthousiasme mee maar lopen vaak tegen de belemmeringen aan van hun eigen organisatie en de prioriteiten die politiek gezien vaak anders uitvallen dan wat écht nodig zou zijn.
Ook legt Close de nadruk op het feit dat “de overheid” maar een deel van de werkelijkheid is. Met onze stem onze eigen verantwoordelijkheid delegeren lost maar een deel op van het geheel. We kunnen de kleur van het beleid beïnvloeden vanuit ontevredenheid maar dit lost niets op als we niet ook naar onszelf kijken qua gedrag aanpassing. Of de wereld van ondernemers beïnvloeden waar wij onze dagelijkse relaties mee omgaan via onze inkopen. De overheid blijft een faciliterende en regulerende organisatie die contextueel afhankelijk is van een conjunctuur. Als deze structureel geld gestuurd is dan zal de sturing altijd vanuit kosten en baten plaatsvinden. Als deze cocreatie (samen verantwoordelijk) gestuurd is vanuit een gemeenschappelijk hoger doel dan ontstaat een geheel andere overheid én financieel model.
Luister mee met dit uurtje podcast op Rara Radio van de Stad van Morgen
Toen Thom Aussems eind jaren 90 de leiding overnam van vastgoed organisatie Trudo stond hij aan de basis van een ingrijpende transformatie van een deel dat lange tijd “de Verboden Stad” werd genoemd. Strijp-S had zich in Eindhoven sinds begin 1900 ontwikkeld als industriële zone van Philips. Deze was alleen toegankelijk met bepaalde pasjes. Toen Philips besloot haar productie over te hevelen naar lageloongebieden zoals China, ontstond een identiteitscrisis voor de stad en een uitdaging voor deze wijk. Trudo nam een deel van de gebiedsontwikkeling en transformatie voor haar rekening in een periode die gekenmerkt werd door crisis na crisis. Thom Aussems staat bekend als eigengereide persoon die een eigen stempel heeft gedrukt op deze ontwikkeling.
Luister hier naar zijn verhaal. Hij heeft ook grotendeels zelf de muziekkeuze gemaakt.
Het gangbare educatieve systeem is gebaseerd op het tijdperk waarin van ons verwacht wordt dat we gehoorzaam en gedisciplineerd werken in een organisatie. We worden dan beloond met geld waar we van alles mee kunnen doen. Zelf verantwoordelijkheid nemen voor onze levensessenties, kritisch denken of snappen wat het leven precies inhoudt, hoort daar niet bij. Uiteindelijk wordt verwacht dat die organisaties alles wat we als mens nodig hebben wel zullen oplossen. Helaas werkt dat niet zolang alleen geld voor deze organisaties een maatstaf is voor succes.
Nu blijkt de wereld toch echt anders in elkaar te zitten. De gefragmenteerde belangen van de organisaties maken hen blind voor de consequenties van de som van al hun handelen. Ook de gecreëerde afhankelijkheid van ons als bevolking maakt de tragiek van de situatie alleen maar groter. Problemen worden aangepakt op dezelfde manier waarop ze zijn ontstaan en altijd achteraf. Het doel van elk van de spelers in dit menselijke ecosysteem is altijd het eigenbelang. Een belangrijk deel van dit eigenbelang wordt uitgedrukt in financiële afhankelijkheid waardoor het doel al snel in geld wordt uitgedrukt. Zonder geld kan men kennelijk niet functioneren. De spelregels in dit systeem zijn daarop afgestemd. Het onderwijs, de belastingen, de regelgeving, democratisch stemmen elke vier jaar, zelfs een belangrijk deel van het rechtssysteem.
Wat als we ineens geen geld meer zouden hebben, dat geld ophoud te bestaan? Houden wij dan op te bestaan?
En wat als we eens geen voedsel, water of lucht zouden hebben? Omdat we vanuit geldbelangen het zodanig vervuild of verkwanseld hebben dat het ons biologische zelf niet meer kan dienen. We hebben dan een heleboel geld maar zullen we dan nog voortbestaan?
De levende natuur functioneert al 4 miljard jaar zonder geld. Ze heeft een duurzaam, regeneratief systeem opgebouwd van ingewikkelde onderlinge relaties en afhankelijkheden. De afhankelijkheden zijn op basis van wederkerigheid. Dit natuurlijke afstemmingsproces is alles omvattend, inclusief de mens. Ondanks dat het lijkt dat er over dit afstemmingsproces niet nagedacht wordt zit er veel meer wijsheid in verstopt dan wij met al onze wetenschappelijke onderzoeken hebben kunnen doorgronden. De natuur kent bijvoorbeeld geen afval. Alles in de levenscyclus is steeds gezond. Het sterven is een essentieel onderdeel van het leven en de evolutie ervan.
In Sustainocratie hebben we het eigen en gemeenschappelijke doel voor ons allemaal aangepast en afgestemd op deze wijze natuur. Het nieuwe doel is namelijk ons eigen voortbestaan binnen de dynamiek van dit oeroude ecosysteem. Door dit doel, en niet geld, voor ogen te nemen veranderen de spelregels, voor ons allemaal. Dat is ook nodig want met de oude spelregels komen we er niet. In tegendeel. Er zijn duidelijke aanwijzingen dat we met ons gedrag en spelregels het leven op Aarde vernietigen, inclusief op termijn onszelf. Het lijkt ons daarom geen overbodige luxe om aandacht te besteden aan dit logische doel, samen met alle spelers in onze lokale en wereldmaatschappij. Sinds 2005 nodig ik het bedrijfsleven uit om van aanpak te veranderen naar het 4 x WIN ondernemerschap van de 21ste eeuw . Sinds 2009 voegen we daar als Stad van Morgen de uitnodiging aan toe voor de overheid, onszelf als inwoners, de wetenschap en het onderwijs om mede verantwoordelijkheid te nemen voor onze essentiële menselijke waarden.
Ervaringen tot nu toe op de verschillende actiegebieden die zijn ontstaan heb ik in het Engels opgetekend. Het blijkt niet gemakkelijk om het oude spel te veranderen. De gewenste vaardigheden om de nieuwe uitdaging goed te spelen moeten veelal aangeleerd worden. De instanties zijn niet gewend om samen de prioriteiten te verleggen naar ons voortbestaan. Ze hebben daarvoor veelal een verbindende partij nodig, zoals de functie die de Stad van Morgen is gaan bekleden. Ook heeft de mens als burger, werknemer, afhankelijke, enz veel emotionele schade opgelopen door de oude spelregels. Al met al is het een hele uitdaging om deze evolutionaire stappen te ondernemen. Gelukkig hebben we al enige jaren ervaring opgebouwd en kunnen we dat delen met de wereld. Als men eenmaal bekend is met het bestaan van de nieuwe spelregels, de werkwijze en de kansen die eraan verbonden zitten, dan is de stap hopelijk snel gemaakt.
De Stad van Morgen gaat masterclasses aanbieden om dit allemaal nog verder de wereld in te brengen. Eventuele financiële middelen die daarmee binnengehaald worden kunnen we dan gebruiken om bijvoorbeeld gronden of boerderijen veilig te stellen voor FRE2SH, of Health Valleys vorm te geven door de afhankelijkheid van geld weg te halen en communities te creëren. Geld is dan hooguit nog een middel.
Alles wordt fors duurder. Dat is de prijs van afhankelijkheid. “We doen het samen” is de filosofie vanuit de Stad van Morgen als het gaat over de invulling van onze basisbehoeften. We laten ons graag bijstaan door 4 x WIN organisaties die strategisch hebben gekozen om bij te dragen aan het algemeen belang. We weren 1 x WIN structuren die alleen uit zijn op financieel eigenbelang. Dat wat we zelf en samen kunnen creëren dat doen we samen. Zoals gezond eten, gezonde lucht, onderlinge samenhorigheid en samenredzaamheid. We kunnen ontspullen, ruilen, verdelen, weggeven, pay forward doen, elkaar helpen, steunen en succesjes vieren samen. Samen is de nieuwe Eco-Nomie, met respect voor elkaar en onze natuurlijke omgeving.
Gelukkig nieuwjaar wordt zo een opdracht aan elkaar, niet alleen een wens maar een missie.
Wat een leuk gesprek is dat geworden weer via Rara radio op de kortste dag van het jaar. Klimaatburgemeester Judith Lammers vertelt over haar persoonlijke keuzes en hoe ze geprikkeld werd door haar dochter. Allerlei leuke tips komen aan de orde waar we zelf en samen onze verantwoordelijkheid kunnen nemen in de stad met alle initiatieven die er zijn.
Het belangen systeem gebaseerd op groei en financiële afhankelijkheid blijkt gevaarlijk incompetent op gebied van duurzame menselijke en natuurlijke waarden. Telkens weer blijkt dit op grote en pijnlijke schaal. En steeds weer worden kosten noch moeite gespaard om het noodlijdende systeem in stand te houden. Hoe lang houden we dit nog vol?
In 2006 en 2007 waarschuwde Stad van Morgen oprichter Jean-Paul Close voor de aanstormende crisissen in zijn artikel over de drie eenheid. Hij toonde het domino effect van falende, gesatureerde markten op de financiële wereld van afhankelijkheden, en andersom. Overheden staan op de tweede plaats in de dominoketen maar doen net of ze alles bepalend zijn. Daarom deden de overheden niets voorafgaand aan de financiële crisis de wereld op zijn kop zette in 2008. Overheden zijn faciliterend in groei maar reageren pas op problemen als het te laat is. Dan richten ze de zoveelste dure instelling op rondom een probleem en trachten het systeem, de oorzaak van alles in stand te houden. Totdat de problemen de overhand nemen en het hele systeem in elkaar klapt.
Verrast door de bankencrisis moesten de ministers van financiën hals over kop redden wat er te redden viel. Ondanks zoveel bureaucratie en hiërarchische structuren, is men niet in staat de zogenaamde “points of singularity” aan te zien komen en vooraf maatregelen te treffen voor de veiligheid van de maatschappij.
Als de collapse dan inzet tracht men wederom de status quo terug te winnen in plaats van lering te trekken en een transformatie vorm te geven of te omarmen. Moeten we dan ene en andere maal het enorme leed meemaken?
Close was al bezig de Stichting STIR op te richten om te gaan experimenteren met een maatschappijvisie (Sustainocratie) die zich concentreert op onze essentiële waarden voor ons voortbestaan. Deze visie positioneert zich achter de “transformation” daar waar de grote vraagtekens staan in de tekening. Samen geven we vorm aan een nieuwe maatschappijvorm die niet meteen weer omvalt. Dat blijkt moeilijk als de grote machtsbolwerken steeds weer terug trachten te keren in die oude, ontplofte werkelijkheid. De incompetentie rond verandering en aanpassing aan deze tijd druipt af van de blinde tunnel visie en bolwerken van belangen.
In Sustainocratie zetten we de overheid naast de andere partijen, met dezelfde essentiële verantwoordelijkheden vanuit een infrastructuur en diensten perspectief. Niet groei noch financiële afhankelijkheid maar balans en cocreatie. Geen keten van afhankelijkheden maar een community van samenredzaamheid. Die positie moet eerst als optie erkend worden, dan worden aanvaard en daarna de maatschappelijke onderlinge relaties erop worden afgestemd.
Toen in 2010 de Stad van Morgen de energie samenwerking aankondigde onder de naam EQol (Energy & Quality of Life) gaf op institutioneel niveau niemand thuis. EQoL had berekend lokaal ongeveer 3000 woningen nodig te hebben in Eindhoven om het positieve effect van de samenwerking op 4 x WIN niveau meetbaar te maken. De gemeente was hier niet mee bezig. De grote woningcorporaties wilden niet meedoen, mochten het zelfs niet later door de overheid (schoenmaker bij de leest politiek). Alleen de kleinste van allemaal in Eindhoven gaf gehoor. Deze wilde extra draagvlak creëren binnen Brainport bedrijven. Een ontmoeting tijdens het wekelijkse diner van de Rotary 1 (top bedrijven in de regio Eindhoven) werd een debacle. De grote Philips Nederland baas blies het voorstel onmiddellijk af. Zij hadden energie privileges die lucratief waren. Er was geen enkele intentie om mee te doen aan de lokale energie verantwoordelijkheid. De rest van de aanwezige CEOs bleken amper een eigen visie erop na te houden en volgenden slaafs de visie van de Philips man. Nu, anno 2022, wordt schaamteloos de rekening neergelegd bij de lokale bevolking met exorbitante energieprijzen, krijgt lokaal MKB weer een mokerslag, de zoveelste na de vele COVID beperkingen, en reageert de overheid met kleine financiële cadeautjes als pleister op veel grotere wonden. Die cadeautjes worden ook nog eens als schuld door onszelf bekostigt.
Stad van Morgen besloot destijds te focussen op AiREAS en FRE2SH waar wél de energie problematiek op tafel kon komen maar als onderdeel van een oorzaak-gevolgen pakket. Dan dienen we wel met elkaar de ingrijpende maatregelen van herziening van stedelijke en gebiedsfuncties door te voeren. Dat laatste blijkt nog steeds lastig omdat gefragmenteerde belangenpartijen de keuzes nogsteeds bij zichzelf houden.
Eindhoven wil 36.000 woningen erbij bouwen maar kan nu al geen betaalbare energie voorziening garanderen aan de huidige bevolking. De stad telt de grootste dichtheid eenpersoons huishoudens in gezinswoningen. Individualisme is misschien financieel economisch interessant maar vanuit duurzame ontwikkeling en menselijkheid een drama. Het is de basis voor de enorme stijging in zorg behoeftes zoals geconstateerd in de COS3i aanpak voor sociale inclusie en bijbehorende verslaglegging. Die zorgbehoefte kan onvoldoende worden afgedekt door de enorme bureaucratisering in de zorg, de industrialisering ervan via verzekeringsmaatschappij, de kostenoptimalisatie die steeds wordt gezocht en de focus op systeem gerelateerde problemen, niet “de mens”.
Toen FRE2SH ongesubsidieerd ging experimenteren met de essentie van voedsel ontstond het grootste binnenstedelijk voedselsysteem in Eindhoven met betrokkenheid van allerlei ondernemers, restaurants en vele geïnspireerde bezoekers uit binnen en buitenland. Directe impact op de gezondheid, betrokkenheid van burgers en de luchtkwaliteit kon worden gegarandeerd. Toch reageerden overheid bestuurders met het sturen van ambtenaren om te controleren op niet bestaande regels in plaats van de initiatieven te omarmen en stimuleren. Uiteindelijk moest FRE2SH wijken voor de binnenstedelijke prioriteit van parkeren in plaats van regeneratieve voedselzekerheden. Ondertussen groeien de rijen bij de voedselbank, kan de voedselbank de vraag niet meer aan en stijgen de prijzen in de supermarkten nagenoeg exponentieel. Voedsel is voor FRE2SH een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid, geen commodity dat we zomaar overlaten aan manipulatief en speculerend ondernemerschap.
Op Europees niveau zien we steeds sterkere impulsen om die gelijkwaardige verhoudingen tussen inwoners en lokale overheden te stimuleren (Horizon 2020 publicaties van 6 december 2022). Daar is echter voor steden moed en visie voor nodig maar ook de positieve uitnodiging zoals we die in Sustainocratie formuleren. Zelfstandig kan het systeem deze keuze vaak niet maken omdat ze nu eenmaal vast zit aan historisch ontwikkelde verhoudingen en functies. Maar als ze ingaat op de uitnodiging dan gaat de transformatie vanzelf, in stapjes en vanuit de verschillende prioriteiten die gevoeld en gezien worden. In de Stad van Morgen willen we dan niet meer over mogelijke “incompetentie” praten. Per slot van rekening kun je een blinde niet verwijten dat deze niet kan zien, om maar een metafoor te gebruiken. Wat wel verwijtbaar is wanneer er een onderbouwde keuze aangeboden wordt en men stoïcijns deze blijft negeren om daarna de rekening bij de bevolking neer te leggen in de vorm van ziektelast, onkosten en crisissen. De vraag of dit incompetentie is of een belangenafweging laten we in het midden. Dat er in deze afwijzing gaandeweg een juridische basis ligt om de verwijtbaarheid aan te kaarten via de rechtbank wordt zelfs in bepaalde Europese kringen aangemoedigd.
Ook hier wil de Stad van Morgen het liefst niet verdwalen in dreigementen en rechtszaken maar de uitnodiging blijven herhalen tot het samen nemen van verantwoordelijkheid rondom onze levensessenties, steeds met krachtigere bewoordingen. Tegenwoordig doen we dat het liefst met aantoonbare resultaten vanuit gebieden waar de stap naar deze vorm van niveau 4 samenwerking al wel wordt genomen, inclusief de kracht van het invoeren van ingrijpende veranderingen. Dat deze impactvolle veranderingen vaak vooraf veel onvrede en verzet ontvangen hoort bij de impopulariteit van verandering. Maar als de noodzaak onderbouwd is vanuit de essentie van ons voortbestaan en duurzaam welzijn, dan zal uiteindelijk de verandering met dankbaarheid worden bejubeld, al is het helaas altijd achteraf. Dat hoort bij leiderschap.
Beeld hierboven: samen verantwoordelijk voor onze gezondheid en leefomgeving (AIREAS) met de overheden, ondernemerschap, wetenschap en inwoners samen op gelijkwaardige basis.
Toen ik de doelstelling van de Stichting STIR aankondigde werd dit al snel door deelnemers de “Stad van Morgen” genoemd. Elke andere beeldvorming van een gemeenschap die niet gestoeld was op een stapel stenen werd al snel betiteld als “zweverig”. De werkelijkheid bestond vooral uit tastbare zaken waar financiële belangen aan werden verbonden. Alles wat riekte maar emotie, spiritualiteit, liefde, zingeving of samenhang werd al snel afgewezen als “onrealistisch”. Toch was dat laatste de wereld waarin stichting STIR zich al experimenterend positioneerde, een werkelijkheid van innerlijke waarden, gemeenschap, verbinding en integrale menselijkheid.
Deze week, 13 jaar na de aankondiging van de doelstelling van STIR, vielen enkele gesprekken op. Zij zijn tekenend voor de kentering die plaatsvindt en een weergave van veel meer gesprekken die we voeren vanuit STIR en alle waarden gedreven clusters die erin zijn ontstaan.
1. Jongeren willen wat anders
“Het liefst zou ik in een zelfvoorzienende community willen gaan verblijven waarin we samen zorg dragen voor onze behoeften”, zegt de 22 jarige jongeman. Hij sprak zijn frustratie uit over de laagbetaalde slavernij baantjes waarin hij van 8 uur in de ochtend tot 10 uur ’s avonds actief moest zijn als stage gecombineerd met een baan. Een zinloos en uitzichtloos bestaan waarin uitbuiting zichtbaar en voelbaar is. “Dit is een waanzinnige werkelijkheid waar ik niet mijn hele leven in wil verblijven,” stelde hij. Zijn vriendin beaamde dit volop. Zij werkt in de zorg en maakt dagelijks de eenzaamheid van ouderen mee die zelfstandig wonen in een veel te groot huis zonder contact met familie en een uitgestorven vriendenkring. “Is dit mijn toekomst?” vraagt ze zich af.
2. Jongeren willen anders werken
Een ander gesprek gaat over arbeidsvreugde, beloning en werken voor een baas. “Ik wil niet mijn hele leven een loonslaaf zijn. Ik wil baas zijn van mijn eigen leven. Ik wil reizen, dingen doen die ik leuk vind en nuttig. Ik wil variatie, diversiteit, positiviteit..”, vertellen jongeren tijdens een openhartig gesprek. Ze vertellen hoe ze opgegroeid zijn in een wereld vol onzekerheden. Gescheiden ouders, oorlogen, crisissen, plotselinge werkloosheid van ouders, financiële stress, armoede, noem maar op. Is dat de erfenis waar zij hun toekomst op moeten bouwen? Dat zien ze niet zitten. “Ik wil goed betaald worden voor mijn werk. Want ik wil financiële zekerheid maar ik wil ook mijn vrijheid behouden in plaats van vastroesten in afhankelijkheid die geen enkele garanties blijkt te bieden. Daarom pin ik mij niet vast op een enkele baan.”
We zien de logos´s van de Stad van Morgen, AiREAS, FRE2SH enz steeds vaker tussen de partners staan van leeromgevingen, lokaal, nationaal en internationaal
3. Leiderschap cirkel
Mensen die dagelijks leidinggevende functies bekleden in Parijs komen op bezoek bij de Samenleving van Morgen, zoals ik tegenwoordig de Stad van Morgen noem. Het past beter en wordt nu sneller geaccepteerd. De bezoekers hebben een leiderschap cirkel gevormd om samen op zoek te gaan naar inspiratie. “Op welke basis worden er besluiten genomen?” is de rode draad van hun bezoek. We kijken naar Eindhoven, de ontwikkelingsfasen van de stad, we praten over Sustainocratie, we bezoeken nieuwe creatieve werkplekken en leeromgevingen. Het valt hen op hoe enorm de maatschappij al aan het veranderen is, ook bij hen in Parijs.
Inspiratie opdoen bij Fontys, het High Tech Campus, de Stad Eindhoven en Sustainocratie
Men merkt op dat sinds COVID mensen uit de stad wegtrekken. Opgesloten zitten op een klein kamertje waar je je scheel voor betaald tijdens de lock-downs heeft hen bewust gemaakt van de negatieve kanten van de stedelijke ontwikkeling. Vervuiling, onpersoonlijk, onbetaalbaar. Parijs moet enorm veel moeite doen om mensen te behouden. Investeren in vergroening is daar een van. Maar iemand op het platteland kan wonen in de gezonde natuur, in een betaalbare, ruime woning met toegang tot werk via internet of zelfvoorziening door middel van samenwerking. De stad is een getto van financiële belangen waar niemand meer blij van wordt. De aanwezigheid van een theater, een restaurant of ziekenhuis weegt niet meer op tegen de stress van de stedelijke speculatieve werkelijkheid. Kwaliteit van leven zit toch echt anders in elkaar voor velen die de stap nemen wég uit de stad.
Ook het arbeidsproces verandert. Niemand wil meer werken voor een grote hiërarchische structuur. Dynamische creatieve clusters van ondernemende mensen zijn aantrekkelijker. Oplossingsgericht samenwerken en genoegdoening door eigen inzet en waardering is veel aangenamer dan hersendood een plekje hebben in een onpersoonlijke piramide. Aanwezig zijn wanneer nodig en daarin flexibel nut-gedreven zichzelf mogen zijn. Een totaal nieuw ecosysteem manifesteert zich dat zich ook met plezier richt tot de uitdagingen die wij als Sustainocratie voorschotelen. Ineens wordt de open ruimte van samen leven duidelijk door er samen creatief vorm aan te geven. Een andere menselijke wereld ontstaat waarin de rol van instellingen niet meer sturend is maar kaderend vanuit faciliterende, waarden gedreven cocreatie clusters.
Van hiërarchische sturing naar gekaderde open, creatieve, doelgerichte, samenwerking en cocreatie ruimte
Deze Samenleving van Morgen is er al en verdringt gaandeweg die starre, stressvolle, negatieve, vernietigende vorm van gisteren. De mens pakt haar vrijheid en verantwoordelijkheid terug en dwingt de ghettos van belangen op de knieën van faillissement of ingrijpende aanpassingen. Het is eigenlijk ongekend hoe snel deze ontwikkeling is gegaan en waar Stichting STIR al experimenterend, onderzoekend, uitnodigend en analyserend toe heeft bijgedragen. De recente lijst van gepubliceerde ervaringen is beschikbaar via de internationale site van Sustainocracy. We zijn er nog lang niet maar de transitie lijkt geen weg terug meer te kennen. En, zoals Italiaanse partners wijselijk zeiden: het is evolutie, geen revolutie.
Als je echt een statement wilt maken dan is het omarmen van Groene Vrijdag een mooie vorm van activisme zonder de consumistische agressie van de zwarte variant. Wat te doen op groene vrijdag?
Ga NIET massaal inkopen, hoe misleidend aantrekkelijk de marketing ook is. Al die kortingen vernietigen niet alleen de economische basis maar ook de natuur en intermenselijke relaties.
Werk vanuit huis om op tijd de week af te ronden en van het familie of vriendenleven te gaan genieten. Geen luchtvervuiling vandaag, geen filestress, wel sociale verbinding.
Indien toch verwacht op het werk ga met de fiets, deel vervoer met een ander of ga met het openbaar vervoer. Geen vuiltjes in de lucht op onze Groene Vrijdagen.
Eet lokaal geproduceerd voedsel, liefst samen met familie, vrienden en kennissen
Koop rechtstreeks van de boer, zonder tussenhandel zoals de supermarkt
Je kunt ook besluiten om NIET te gaan werken. Een dagje rust, wandelen in de natuur, aandacht voor jezelf.
Laat je masseren, doe yoga of ga lekker fietsen. Geniet van het nu, de anti-stress en je groene insteek.
Ga wat werken in de tuin, alleen of samen met anderen. Denk eens na over eetbare plantjes in de tuin.
Laat anderen weten dat je kiest voor de Groene Vrijdag. Misschien sluiten zij zich aan.
Misschien vind je knutselen leuk en ga de dag mooie dingen maken van afgedankte materialen?
Of een dagje helpen bij een zorgverlener, een buurtgebouw, of rommel opruimen op straat.
Of stel je de vraag aan je buren. Misschien hebben ze iets nodig maar durven het niet te vragen of weten niet bij wie ze aan mogen kloppen.
Kortom Groene Vrijdag is sociaal verbindend, milieu bewust, iets wat we eigenlijk altijd zouden mogen zijn. Alleen vandaag gaan we er extra aandacht aan besteden omdat er zoveel zijn die dat niet doen. Laten we de groene golf samen vorm geven. Groen is rustgevend, gezond, fijn. Er zijn zelfs bedrijven die dat doen. Die hun eigenwaarde NIET verkwanselen aan een hype en met hun personeel iets groens of sociaals gaan doen.
Erasmus+ is een Europees fonds voor uitwisseling van jongeren uit Europa die zo kennis kunnen maken met andere culturen. Het zou de Stad van Morgen niet zijn als we ze ook niet mee zouden nemen in de denkwijze van menselijke kernwaarden. Er gebeurt veel met die jongeren tijdens deze bezoeken. Rustem Demir vertelt erover tijdens het Stad van Morgen radio programma.
Stad van Morgen 