Toen de Stad van Morgen bezig was met het organiseren van een lokale Energie Coöperatie (2010) in Eindhoven volgens het Sustainocratische model werden we teruggefloten door de landelijke overheid. Men kon en wilde ons niet ondersteunen vanuit de toenmalige Green Deal omdat de aanpak “niet belastbaar” was. Toen de landelijke overheid moeilijk deed trokken fundamentele lokale partners zich ook terug. Zij hadden allen een belang om Den Haag tot vriend te behouden. Het initiatief viel uit elkaar. Als zo iets gebeurt dan realiseer je je weer een keer dat het in Den Haag alleen maar om geld en macht gaat.

De aanpak van de Stad van Morgen was georganiseerd vanuit menselijkheid en dat creëert een groot dilemma. Wij presenteerden onze local Energy & Quality of Life (EQoL) als gesloten lokaal systeem waarin energie een betaalmiddel was voor andere participatie zaken op gebied van lokale leefbaarheid. Maar dat zinde de landelijke overheid niet. De nationale overheid inkomsten zijn direct  en indirect bij elkaar opgeteld, grof geschat, voor minstens 50% afhankelijk van ons energiegebruik. Dat is veel zult u zeggen maar als je kijkt naar de manier waarop de consumptie-economie in elkaar zit dan zijn het niet alleen de accijns op brandstoffen die tot die inkomsten behoren. Tel daarbij ook op de logistieke activiteiten van goederendistributie, het gebruik van op olie gebaseerde grondstoffen in de producties, onze verwarming en kookgedrag thuis, de belastingen op al deze producten, de werkgelegenheid van deze productiviteit en retail van consumptie, btw over retail, enz. Haal energie weg en er blijft niets over van de Nederlandse overheid door totaal gebrek aan inkomsten wegens instorting van de dynamiek waar onze economie op is gebaseerd.

Ook de bevolking heeft haar lifestyle gebaseerd op energiegebruik waardoor het ene en het andere een logisch verband heeft van wederzijdse afhankelijkheid. Zolang het gebruik van energie in geld uitgedrukt wordt kan de overheid het belasten en daarmee zichzelf in stand houden. Iedereen happy. Niet dus.

De traditionele bron van deze (op fossiele brandstof gebaseerde) energie is aan het uitputten en de consumptie in de hele wereld neemt toe door de welvaart en consumptiegroei in vele landen. De energiekosten rijzen de pan uit en het gevaar van structurele tekorten in de toekomst vereist een urgente transitie. Voor de overheid is de energie transitie (van fossiel naar iets anders) fundamenteel mits deze hetzelfde geld in het laadje blijft brengen. Voor de consument is het van belang om onze levensstijl te handhaven.

Maar er is nog iets dat misschien veel belangrijker is. De eeuwenlange verbranding van fossiele brandstoffen blijkt een ongeevenaarde vervuiling en structureel ontkende (door de machtsposities rond fossiele energie) klimaatverandering teweeg te hebben gebracht. De bijbehorende gevolgeneconomie groeit schrikbarend en kan alleen bekostigd worden vanuit de primaire consumptieeconomie. De gevolgeneconomie groeit met 7% per jaar en vertegenwoordigt daarmee een verdubbeling elke 10 jaar. Die economie heeft ook nieuwe machtposities gecreerd met een krachtige lobby, een grote bureaucratie van controle en voorzieningen met bijbehorende publieke afhankelijkheden via zorg en verzekeringen. Dit moet allemaal via de belasting van de consument afgedekt worden door meer energiegebruik. Gaf de overheid in 2003 nog 113 Miljard uit, nu anno 2013 is dat 278 miljard. In 2023 ruim 550 Miljard als we op deze weg doorgaan. Maar nog steeds is er die 50% afhankelijkheidsverhouding van energie, of meer. De macht die aan energie gerelateerd wordt in Den Haag staat energie innovaties in de weg die geen geld in het laadje brengen ook al brengen ze wel leefbaarheid en menselijkheid. Maar diezelfde macht brengt onmacht op gebied van menselijkheid omdat men eigenlijk bezig is de mens en misschien wel het leven op Aarde uit te roeien. Dit compenseert men door gezondheid zorg en wetenschappelijk onderzoek naar de gevolgen maar de oorzaak aanpakken kan de macht niet wegens structurele onmacht.

Voor de bevolking zijn er langzaamaan oogkleppen afgevallen en duidelijk geworden dat wij ruim 100 jaar bewust weg zijn gehouden van enig energie alternatief terwijl die wel bestonden. Door gemakzucht hebben wij dat ook toegestaan. Wij dragen onbewust ook onze verantwoordelijkheid.

Verkeerde perceptie

In onze omgeving is energie ruimschoots voor handen. Het is alleen van belang dat we leren hoe we er anders mee om kunnen gaan. De perceptie die over energie is ontstaan is verkeerd en heeft alles te maken met de onze huidige aangeleerde kijk op het leven. Waar gebruiken wij energie voor in ons privéleven?

• Voor verwarming van onze huizen, het water, de douche
• Voor verlichting en elektronische apparatuur
• Om eten te bereiden
• Voor vele vormen van mobiliteit

Dat is het antwoord dat de meeste mensen zouden geven omdat men zo de energie ziet die men inkoopt. Men vergeet echter dat wij zelf in leven blijven door energie. En dat komt niet uit het stopcontact. Als levend wezen nemen wij energie tot ons via voedsel. Daarbij voeden wij ons ook met vitaminen die ontstaan door wisselwerking van onszelf en voedsel met zonlicht. Voedsel, energie en ons leven kan dus niet los van elkaar worden gezien. Wij zijn ooit als soort ontstaan in een geldloze wereld dankzij deze relatie. Het is essentieel in een stabiele maatschappij dat wij daar zelfbewust en zelfredzaam mee omgaan. We kunnen deze essentie niet zomaar uitbesteden aan grote machthebbers en onze perceptie door gemakzucht vertroebelen door andere zaken belangrijker te gaan vinden. Als wij ons bestaan effectief organiseren dan nemen wij energie en voedsel serieus. Dat betekent ook dat wij onze eigen omgeving serieus moeten nemen uit levensbelang, niet geldbelang.

Door de economie vanuit consumptie en geldafhankelijkheid te organiseren ontstaan alle misstanden. Als we de economie organiseren rond gebruik en eigen inzet en verantwoordelijkheid met in acht name van duurzame menselijkheid dan kunnen vele misstanden opgelost worden. Het gaat niet om geldsystemen maar om duurzame menselijke vooruitgang.

De zon is gratis en de planten groeien weelderig zelfs als wij er niet naar omkijken. Als wij een beetje sturen dan geven die planten een overvloed aan voedsel en herbruikbaar afval voor energievoorziening. We hoeven niet eens te reizen hiervoor zoals we nu doen om geld te verdienen.  Energie is van onszelf en dat mogen wij opeisen vanuit een natuurlijk perspectief door er zelfvoorzienend mee om te gaan. We hebben voor onszelf het dilemma geschapen door het uit handen te geven. Misschien wordt het tijd om daar zelf eens goed over na te denken en het weer terug te nemen.

Het dilemma van vervuiling, fossiele brandstoffen, klimaatproblemen lossen de machthebbers niet op want zij hebben hun macht eraan ontleend. Als het opgelost wordt is het omdat wij daar zelf verantwoordelijkheid voor nemen als individu en som der individuen in concrete samenwerking. Wij passen onze levensstijl aan, worden zelfredzaam, gebruiken geen fossiele brandstoffen meer en trachten zoveel mogelijk over te stappen op eigen productiviteit. We accepteren geen blokkerende maatregelen meer die ons leven en leefbaarheid in de weg staan. Wij zijn zelf de overheid die ondergeschikt is aan de mens, niet andersom. Wij hebben onze eigen autoriteit. En dat begint thuis, lokaal en in onze gemeentes. Niet in Den Haag of Brussel. Maar vaak staat gemakzucht ons eigenbelang in de weg en daar ontleent de macht haar macht aan en wij onze onmacht.

Tsja, en dat is voor iedereen nog steeds een gigantisch dilemma.