Op 28 februari 2013 mocht ik op uitnodiging van Duurzaam Eindhoven een korte introductie  doen tijdens de eerste MVO Loont bijeenkomst in Eindhoven. Enige maanden daarvoor was ik benaderd door Michael Dawkins van Open Coffee met de vraag of ik de uitleg van mijn zomerse, spontaan gemaakt YouTube filmpje ter plekke in levende lijve zou willen herhalen? Natuurlijk wil ik dat graag want de theorie die ik uiteenzet is nodig voor de medemens om te snappen dat we omringd worden door verschillende wereldbeelden die we pas zien als wij het onderscheid weten te maken. Het ene wereldbeeld is dan wel dominant maar valt om. Het andere (Sustainocratie) is gloednieuw maar vindt wel haar prille oorsprong in Eindhoven. De aanwezigen kunnen altijd helpen het ene uit te vergroten als men met een maatschappelijke verantwoordelijkheid of bewustwordingproces aanwezig is. MVO Loont is een titel met een dubbele interpretatie. “Lonen” kan in geld uitgedrukt worden en ook in meerwaarde. Het is dus een uitnodiging voor beide belangstellenden.

Mijn taak was om het “bredere perspectief” van maatschappelijk verantwoordelijkheid te schetsen aan de 60 a 70 aanwezigen in het Van Abbe Museum. Daar kreeg ik 10 minuten de tijd voor. Persoonlijk hoopte ik dat ik een enkeling voldoende wist te inspireren zodat  men met een frisse kijk op de wereld na afloop weg zou gaan.

Definitie duurzame vooruitgang

Na mijn introductie nam gespreksleidster Tamara Meerman weer over en installeerde een panel van lokale ondernemers:

• Cor van Egdom – Egdom security,
• Frans Liebregts – vastgoed
• Ralph Rijnders – Price Waterhouse

Voordat Tamara een gesprek aanging met deze ondernemers deed zij eerst een introductie over de definitie van “duurzaamheid”. Tot mijn verrassing presenteerde zij de Brundtland definitie uit 1987 van de Verenigde Naties. Met signalen probeerde ik haar duidelijk te maken dat deze definitie al lang is achterhaald en dat wij in Eindhoven een nieuwe hebben gedefinieerd waarop allerlei initiatieven zijn gebaseerd. Toen zij daarna een aantal stellingen presenteerde uit het programma van The Natural Step werd mij duidelijk dat die Brundtland definitie nodig was geweest om daarna de stellingen te kunnen presenteren. Die gingen natuurlijk over ons bewustzijn dat wij goed om moeten gaan met onze Aarde en grondstoffen in onze consumptiepatronen en productiviteit.

Zelf heb ik afstand gedaan van de Brundtland definitie omdat ik in de filosofie van Sustainocratie de mens centraal stel en een definitie nodig had waar ikzelf, bedrijven, overheden  en alle individuen en instellingen verantwoordelijkheid voor kunnen nemen. De definitie van Brundtland is een soort verantwoordelijkheid besef maar geen commitment vanuit het huidige gedrag. Het was boeiend om te zien dat de discussie daarna helemaal ging over voorbeelden van duurzame producten, productiviteit en die vorm van ondernemerschap. Ik maakte de opmerking dat de bedrijven die dit goed doen en vooral vanuit hun eigen authenticiteit langs de zijns – as die ik had gepresenteerd, tot 4 x winstgevender waren dan de andere bedrijven. Zij waren ook veelal de motor achter maatschappelijk verandering, niet door hun producten maar door de manier waarop zij hun producten koppelen aan een maatschappelijk transitie, zoals Sustainocratie dat structureel beoogd. Veel mensen in de zaal benadrukten dat het om de mens gaat en niet de producten.

MVO Loont eindigde met de statement dat men de “keten dient te verduurzamen”. Deze logische opvatting in een geldhankelijke maatschappij wordt ook gedeeld door de andere spelers in verduurzamingsprocessen, zoals Urgenda, Cradle to Cradle en MVO Nederland. Het is een nobel streven dat in Sustainocratie maar deels functioneert omdat wij juist de hele keten ter discussie stellen. De keten wil namelijk in haar geheel geen verantwoordelijkheid nemen voor de mens. De mens zelf is het eindpunt van het consumptienetwerk dus kan zelf gewoon geen verantwoordelijkheid nemen, behalve door te consuminderen. Dat is echter net zo erg als het afkicken van een verslaving en gaat dus niet gebeuren.  Sustainocratie plaatst de mens centraal in het proces en duurzame menselijke vooruitgang als gemeenschappelijk uitgangspunt. Het verandert wezenlijk de onderlinge relaties omdat de mens en haar instanties zelfredzaam moeten trachten het lokale welzijn samen te creeren in plaats van in te kopen.

Zie hier de YouTube film van de hele bijeenkomst: http://youtu.be/AIap6FseuDw

Geen goed of fout

Eer is natuurlijk geen goed of fout in geen enkele aanpak. Zelf geloof ik het meeste in Sustainocratie natuurlijk maar die aanpak ligt het verst bij de huidige beleving van duurzaamheid omdat het om de mens gaat en niet om productie en consumptie.  Het verlangt ook een nieuwe maatschappelijke organisatie die wij misschien in Eindhoven met enige schoorvoetende belangstelling omarmen als experiment (Living Lab) maar waar grotere steden en andere culturen veel meer moeite mee zullen hebben door verschillende machtsverhoudingen. The Natural Step, Cradle to Cradle, MVO Loont, enz past daarom vooralsnog veel beter in de huidige maatschappelijke structuur omdat zij deze van binnenuit trachten aan te pakken zonder ze ter discussie te stellen. Voor de korte termijn zullen deze werkwijzen zeker bij dragen aan het proces. Voor de lange termijn zullen zij de chaos niet kunnen voorkomen en de crisissen ook niet omdat die niet aan de producten of verantwoordelijkheid besef in de fragmenten van de keten ligt. Deze ligt aan de maatschappelijke structuur van onderlinge afhankelijkheden. Sustainocratie kan een chaos voorkomen doordat het de maatschappij op een andere manier samenstelt maar dan moeten alle partijen zich schikken. Dat laatste is vooralsnog een gedeeltelijk  utopie. Voor mij is het werkelijkheid en ook voor steeds meet mensen in mijn omgeving. Als het zich verspreid kan het snel gaan. Gebieden als Eindhoven kunnen doorslaggevende voorbeelden vormen maar of dit voldoende is om de gehele wereld tijdig bewust te maken van de kansen en verantwoordelijkheden is nu nog te betwijfelen. Het is echter het proberen waard want elke stap in de goede richting is er een. Een chaos in de huidige, moderne wereld is zo alles vernietigend dat wij ons zouden doodschamen als we niet alles op alles gezet zouden hebben om betekenisvol elke kans te omarmen waar wij wetenschap van krijgen.

Ik blijf natuurlijk Sustainocratie uitleggen en zelf initiatieven nemen waar ik iedereen toe uitnodig. Alle andere initiatieven plaveien de weg er naar toe en kunnen altijd rekenen op mijn hulp. Er zijn vele wegen naar Rome, en nu ook naar Eindhoven, dat als voorbeeldstad in al haar complexiteit toch een weerspiegeling is van de hele wereld. Als wij het kunnen op kleine schaal en samen stappen maken dan kan de hele mensenwereld het ook. Het goede voorbeeld doet altijd volgen en daarom, ondanks alles, ben ik blij om hier te wonen en mij te omringen met mensen die er toe doen.

Dank MVO loont. Voor mij heeft dit ook weer geloond. We gaan door tot het loont voor de hele mensheid.