Op 3e kerstdag 2013 besloten wij, ondanks de geruchten van de aankomende sluiting, het hippisch leercentrum van Helicon Opleidingen in Deurne te bezoeken. Ons 18 jarige in de paardensport getalenteerde nichtje uit Spanje wil graag verder in deze mooie sport en misschien ooit het niveau van haar idool Anky van Grunsven behalen. Het hippisch centrum in Deurne vond zij de beste op dit gebied.

Behalve enkele fietsen en een verloren geparkeerde auto was het indrukwekkende gebied verlaten. Er stonden zelfs geen paarden in de wei. Het was de eerste keer dat wij het terrein bezochten ondanks ons eigen rijke paardrij verleden voordat wij naar Spanje waren vertrokken in de jaren 70. Jarenlang hadden wij thuis een eigen “bak” gehad, pensionpaarden, kleinschalige fokstal en onze eigen deelname aan de vele regionale concoursen waar mijn broer en ik geduchte concurrenten waren die een mooie prijzenkast wisten te verzamelen. Wij hadden een van onze vele paarden desrijds wel meegenomen naar Barcelona maar van topsport kwam aldaar weinig terecht. In Nederland was de hippische sport enorm populair en ontwikkeld maar in Spanje erg elitair. Daarin hadden wij geen positie. Onze paardrij carrière verviel in hobbyisme en onze wegen ontwikkelden zich op andere gebieden. Dat ons nichtje onze voetsporen weer opzocht na al die jaren raakte ons innerlijke paardenbloed. Met de overgebleven o-benen van de vele paardrij uren, de prijzenkast van die tijd nog in ons hoofd en al onze intense ervaringen op de wekelijkse concoursen (dressuur, cross en springen in 1 dag!!) en dagelijkse verzorging thuis, betraden wij de installaties.

De troosteloosheid van  gebrek aan bruisende activiteiten die wij rond paarden altijd hebben meegemaakt compenseerde met de uitgebreide, prachtige installaties op het gebied. Onze gedachten gingen naar de moeite die wij vroeger moesten doen om natuurlijke hindernissen na te bouwen waar onze paarden problemen mee hadden gehad tijdens een military, terwijl al die faciliteiten hier gewoon ter gebruik beschikbaar waren. In onze gedachten zagen we ons weer van de heuvel met bijbehorende trapsgewijze hindernis naar boven en beneden suizen, van licht naar donker en donker naar licht, elke met een eigen moeilijkheid graad voor onszelf én onze combinatie.

De kleine hoeveelheid paarden die wij er aantroffen stonden er keurig verzorgd bij, dik in het stro, mooi in de dekens en een zuivere pluk hooi om te eten. De gebouwen en terreinen zagen er keurig onderhouden uit. Hoe kon dit nu failliet gaan?

Effect van gefragmenteerde belangen

Mijn duurzaam ondernemersbloed gaat dan weer kloppen en kijk ik met de ogen vanuit verschillende werkelijkheden naar de gebiedsdynamiek. Het is dan niet moeilijk het probleem te ontrafelen en ook niet moeilijk om de oplossingen te bedenken.

Dit centrum is in 1969 opgezet als uniek leercentrum binnen de wereld van paardensport. De MBO en HBO beroepsopleiding is nu in handen van Helicon, ook bekend als Groenschool. De jongeren krijgen zowel praktische als theoretische ervaring aangereikt. De aantrekkingskracht van het centrum was jarenlang gewaarborgd door een kwalitatief hoge standaard en de betrokkenheid van grote namen uit de internationale paardenwereld. De selectie van studenten was dan ook van hoog niveau.

Door de crisis vielen de aanmeldingen terug en focuste het beleid op het “aantal studenten” door concessies te doen die de kwaliteit hebben aangetast. De grote namen verdwenen en uiteindelijk ook de financiële stabiliteit. Er moest jaarlijks veel geld bij totdat een faillissement onafwendbaar leek. Een doorstart is misschien mogelijk in 2016 door onderhandeling met nieuwe partijen maar vooralsnog is daar nog onduidelijkheid over.

Sustainocratische kijk op de zaken

In economische groeitijden is gefragmenteerde specialisatie misschien haalbaar en zelfs gebruikelijk. Dan heeft een school zoals deze bestaansrecht binnen het educatieve systeem. Het mag geen verrassing zijn dat als de economische groei in verval raakt het centrum in de problemen komt door de eenzijdige belangen. Het is namelijk opgezet vanuit de gefragmenteerde economische werkelijkheid binnen het educatieve systeem en niet vanuit de essentie waar het in dit centrum om zou moeten gaan: de passie en dynamiek van de sportieve en professionele paardenwereld.

In de wereld van Sustainocratische gebiedsontwikkeling is “leren” inherent aan een levenswijze, geen gefragmenteerde praktijk ernaast. Ook spelen economische belangen een secondaire rol door geld (net als leren) als middel en niet als doel te positioneren. Dat wil zeggen dat een hippisch leercentrum als Deurne nooit uitsluitend als educatief centrum zou zijn gepositioneerd maar als topsport concentratiepunt rond paard en mens waarin hoogwaardige kennis integraal noodzakelijk is, bedacht én toegepast wordt. In deze opzet komen studenten uit de hele wereld op die kennis af en beginnen een leerschool waarin de uitblinkers ter plekke hun CV op kunnen bouwen om daarmee de wereld te kunnen gaan bevolken als ze er rijp voor zijn. Het centrum zou zich kunnen vertakken via eigen hippische netwerken in de hele wereld.

Economie is altijd ondergeschikt aan een hoger doel en “leren” structureel onderdeel van een grotere werkelijkheid. Educatieve onderwijsinstellingen zijn dan samenwerkingspartners maar nooit eigenaar. Zo’n centrum is dan een kloppend hart waarin bijvoorbeeld op tweede kerstdag de tradities van Sint Stefanus hoog worden gehouden en de gehele regio betrokken wordt bij paard en ruiter gerelateerde feestelijkheden, tochten en zegeningen. Aansluitend zou er een driedaags internationaal concours worden gehouden dat onderdeel is van de wereld hiërarchie van vaardigheden en paarden persoonlijkheden. Binnen het leerproces wordt dan niet alleen de rationele kennis overgedragen maar vooral ook de passie en emotie gedeeld die gepaard gaat bij hoogwaardige liefdevolle interactie tussen mens en natuur.

Dat bruisend hart van paardensport zou de kern moeten zijn van de installaties, het gebied, de leiding, medewerkers en bezoekers. Elke minuut zou worden benut voor en door de wereld van specialisatie, ondertussen dit integrale gevoel meegevend aan degenen die er komen leren vanuit onderwijsinstellingen uit de hele wereld. Het hele gebied wordt dan onderhouden door samenwerking en belangenverdeling, niet inkoop en verkoop. Blokeconomie noemen we dat waarin geld ondergeschikt is gemaakt aan de winst op gebied van paardenliefde en sportieve expertise ontwikkeling lokaal en wereldwijd.

Het is daarom treurig voor mensen met een hart voor het paard om zulke unieke en prachtige installaties onbenut te zien door de eenzijdige belangen van een educatieve organisatie, hoe groen ook georiënteerd. Hopelijk wordt de doorstart opgepakt op een manier waarbinnen liefde en passie regeert, de hele regio wordt betrokken en de paardenwereld een ontmoetingsplek heeft van niveau. Waarbij paard een “p” toevoegt aan people, planet, profit door zich harmonieus samen met elkaar te ontwikkelen.

Waarbij de meetlat van prestaties wordt gelegd naast paard en ruiter, verzorger of menner en niet uitsluitend de verlies en winst rekening door aantal leerlingen, eigen bijdragen en overheidsgeld. Dan hoeven de huidige studenten hun heil niet te vinden in het buitenland zoals ze nu helaas voorzien maar tot de top blijven behoren in eigen land waar het ooit al ontstond, bestond en dreigde te verdwijnen door doorgeslagen, koude economische fragmentatie in plaats van integrale menselijkheid en passie voor een van de mooiste interacties tussen mens en natuur in de geschiedenis van de mens: het paard.

Natuurlijk is Helicon dit niet geheel te verwijten. Zij is als organisatie het resultaat van een tijdperk dat eindigt. Helicon heeft een boeiende ontwikkeling op gebied van gedifferentieerd onderwijs toegevoegd, een modern vervolg op de vroeger ambachtschool. Het gaat dan ook niet om het verleden en de  begrijpelijke keuzes die hebben geleid tot de teloorgang. Het gaat nu om de capaciteit van Helicon en de regio om te schakelen en verbanden te scheppen voor de komen jaren door de waarden van dit centrum samen in te schatten en weer op te bouwen volgens de normen van deze tijd. Paardensport is uniek fenomeen dat voor jong en oud opvoedkundige mogelijkheden biedt die niet verloren mogen gaan. De sportieve en professionele relatie tussen mens en paard is er een van vele duizenden jaren dat zeker een centrum van wereldniveau waard is. Of we in staat zijn om dit centrum het gewenste leven in te blazen ligt aan onszelf, zoals zoveel projecten in de regio die door de oude, decennia lange, fragmentatie van belangen in de problemen zijn gekomen en toe zijn aan nieuwe combinaties. Al tijdens het avondcollege met Wiet van Meel  (volhoudbare initiatieven) kwamen de projecten voorbij die de cultuur en waarden van het Brabantse gebied op niveau kunnen tillen vanuit passievolle, waardengedreven samenwerking. Die tendens zal steeds verder aanwakkeren nu de “groei-economie van speculatie” geen zekerheden meer biedt en plaats maakt voor nieuwe ontwikkelingen op gebied van waardecreatie en transitie economie.

De kansen liggen voor het grijpen, ook voor dit centrum. Ook wij (Stad van Morgen) zullen de hand uitreiken.

Jean-Paul Close, sustainocraat en oud wedstrijdruiter.

jp@stadvanmorgen.com