Een van de 5 kernwaarden van een stabiele maatschappelijke ontwikkeling, volgens Sustainocratie, is voedsel.

Dankzij Fransjan van der Waard kreeg STIR Academy een live stream met de Universiteit van Wageningen om de presentatie van Joel Salatin rechtstreeks mee te kunnen maken. De Wasvenboerderij faciliteerde het experiment met ruimte en koffie.

Joel Salatin
Salatin is boer in Amerika die op een natuurlijke manier omgaat met veehouderij. Hij heeft bekendheid gekregen door zijn unieke praktische methodes die hij heeft verwoord in een boeken zoals “Folks, this ain’t normal”.

Salatin start zijn betoog met het vestigen van onze aandacht op de microscopisch kleine wereld in de aarde op het veld. Die microkosmos is veel complexer en geïntegreerd dan wat wij mensen ervan maken in onze activiteiten. Als je deze kosmos uitvergroot dan kom je tot de grotere soorten waaronder de dieren en planten, maar ook de mens.

Het verhaal van Salatin gaat over het houden van een verband tussen de eetbare dier en plantensoorten op zijn farm en de diversiteit van de natuur. Hij laat zijn koeien al trekkend grazen door dagelijks van weiland naar weiland te verhuizen. Ze eten gras, bewerken de natuur met hun gedrag en laten uitwerpselen achter. “Alles draait om poep” zegt Salatin. Een lopend dier trotseert de zwaartekracht en verspreidt zo de poep over het land. En zo zijn er meer voordelen te benoemen met rondtrekkende dieren.

Als de koeien voorbij zijn dan komen er mobiele units met vrije uitloop kippen die gebruik maken van wat de koeien hebben achter gelaten en er op hun beurt weer iets aan toevoegen. En zo creëert Salatin een lokaal circulaire systeem zonder pesticiden, kunstmeststoffen of vaccinaties en een veel hogere productiviteit. De grond, biodiversiteit, planten, insecten, microkosmos, en dieren werken op natuurlijke wijze samen. Het vlees en de groeten zijn gezond en voedzaam voor de mens. “Respectvol omgaan met voedsel is respectvol omgaan met de mens”. Daarnaast is zijn boerenbedrijf een samensmelting van bedrijvigheid in diversiteit.

Publieke discussie
Boeiend is de discussie die volgt met de zaal. Daaruit blijkt dat veel mensen redeneren vanuit verschillende paradigmas. Een greep uit wat reacties.

“Hoe krijgen we meer mensen geïnteresseerd in het boeren bedrijf als ze zoveel andere dingen moeten doen (zoals werken)”.

Het is natuurlijk fascinerend om dit soort vragen te zien en horen. Ook de Stad van Morgen hoort vaak het argument “ja maar, er moet brood op de plank komen” of “ik moet mijn brood verdienen” waarna men hele andere dingen gaat doen dan graan verbouwen of brood bakken. Tussen ons en voedsel hebben wij geld geplaatst dat ons een gefragmenteerde benadering van voedsel oplevert, ook in de voedsel industrie. We kopen voedsel maar zijn niet betrokken bij de oorsprong noch de complexiteit ervan terwijl ons bestaan ervan afhankelijk is.

Salatin reageert met andere woorden maar een soortgelijke betekenis. Als we voedsel niet belangrijk vinden dan staan wij de verarming toe van de bodem en voedselproducten uit bedrijfskundige efficiëntie en winstbejag. De gevolgen zijn niet te overzien, voor de mens niet en ook niet voor onze omgeving. “Koop u wel eens dingen die u niet nodig hebt? Ziet u wel, het gaat niet om het geld maar onze prioriteiten. Dat zit tussen onze oren”, aldus Salatin.

“Wat voor advies geeft u de studenten?”

Deze vraag kwam van een student. Salatin gaf kort antwoord “start een revolutie”.

Dat is inderdaad wat we van onze opkomende nieuwe generaties kunnen verwachten. “De mens verandert pas van gedrag als het niet meer anders kan” stelt Salatin terecht. Het boerenbedrijf biedt veel werkgelegenheid (heerlijk in de natuur, niet op een kantoor) maar dan moet het wel anders functioneren dan wat we in het verleden hebben opgebouwd.

“De overheid reguleert en geeft ons weinig ruimte voor natuurlijke productiviteit”

“Alles wat ik doe op mijn boerderij is in principe illegaal” stelt Salatin. Vee dat niet ingeënt wordt, geen stallen, geen insecticides, geen kunstmest…. Daar ligt de bureaucratie wakker van. Als iedereen zou werken zoals Salatin dan zou de bureaucratie niet meer nodig zijn en de chemische en farmaceutische industrie failliet gaan. We hebben een perverse cultuur van tegenstrijdige belangen geschapen waar de natuur en de cultuur verschillende dingen zijn geworden. Toch komen allerlei instanties en universiteiten onderzoek doen naar de werkwijze van Salatin en zijn resultaten. Salatin toont zijn twijfels over de wetenschap omdat deze de gefragmenteerde belangen van een stukje van de werkelijkheid wil verklaren maar het geheel niet overziet. De aanwezige wetenschappers waren daar niet mee eens en toonden onderling een grappig spanningsveld met Salatin.

“Als poep het belangrijkste is van alles dan heeft Nederland daar een overvloed van”.

Salatin is van mening dat Nederland een industrieel economisch tussenstation is dat veevoer uit Zuid Amerika omzet in grote hoeveelheden vlees voor export met poep als overschot. “Dat is een bijzonder kwetsbaar systeem” zegt Salatin. Het heeft niets te maken met zijn opmerkingen over poep als onderdeel van een ecologisch, levend productiviteit circuit. Nederland maakt zich kwetsbaar door volledig fout met voedsel om te gaan. Een directere circulaire benadering met contact tussen consumptie en natuurlijk vlees op lokale basis levert een veel grotere stabiliteit. Om die transitie voor elkaar te krijgen doet pijn maar pijn is de bron van vernieuwing. Die moet je niet uit de weg gaan maar aanpakken met de inzichten van nu.

2 uur college en debat
Zo ging het college 2 uur lang door met een mooie, serieuze interactie met de aanwezigen. Salatin toonde zich zelfverzekerd, expert, zelfbewust en empathisch geschoold door praktijk en ervaringen. De spanningsvelden tussen paradigmas was steeds duidelijk waarneembaar tussen mensen op het podium, het publiek en Salatin.

Enkele conclusies van dit college

* de vrije loop van de dieren is fundamenteel voor de gezonde ontwikkeling van vlees,
* de interactie van de diversiteit van levensvormen zorgt voor een natuurlijke weerstand zonder kunstmatige hulpmiddelen,
* bureaucratie staat natuurlijke ontwikkeling in de weg. Amerika is net zo erg als Nederland,
* verandering ontstaat door idioten die het “anders” doen dan de (legale) norm. Dit wordt overgenomen door “early adapters” die het uitvergroten. De rest van de wereld (90%) is dan gewoon “volger”.

Eindhoven
Dit avondcollege was een experiment van de STIR Academy. Het gaat niet om de kennis alleen van mensen zoals Salatin maar vooral “wat doen wij lokaal met de inspiratie en inzichten?”.

De reactie van de kleine groep was dat er al veel gebeurt door boeren in de omgeving. Salatin presenteert één methode maar er zijn er meer. Ondanks dat er initiatieven worden genomen is het nog maar een druppel op de gloeiende plaat. Het gros van de bevolking is niet betrokken en voedt zich via de supermarkt. De Wasvenboerderij heeft binnenkort een evenement waar lokale boeren zich presenteren met hun innovaties. Het bereiken van de “early adapters” wordt algemeen als essentieel erkend. STIR Academy kan daar een rol in spelen door samen met de Wasvenboerderij op een vaste dag in de maand de inspiratie te organiseren zoals vandaag.

Wordt vervolgd.