Groene dinsdag

Op 26 Maart 2013 kwam een groepje mensen bij elkaar om de proefwijk Doornakkers verder invulling te geven. De bijeenkomst hoorde bij het living lab van AiREAS (luchtkwaliteit en volksgezondheid) in Eindhoven. Het werd een fijne ontmoeting tussen uiterst betrokken mensen maar tevens een boeiende en herkenbare innerlijke “strijd” tussen twee verschillende werelden, de oude democratie van het polderen over problemen en oplossingen (gevolgen-economie), en de nieuwe democratie van het doelgericht samenwerken (sustainocratie).

De aanloop naar 26 maart

We zijn al enige tijd bezig met AiREAS en burger participatie waar we steeds weer dat dilemma van wereldbeelden tegenkwamen. De grootste uitdaging van het werken aan een gezonde stad blijkt er niet één maar een heleboel. Hoe gaan we om met communicatie bijvoorbeeld? Uit die discussie is uiteindelijk een derde opzet van een website ontstaan www.aireas.com. De eerste twee zijn omgevallen door gebrek aan continuiteit (men benaderde de site als een product ipv een middel in een proces) en beleving in het samenwerkingsproces van AiREAS waarin iedereen in Eindhoven betrokken is, bewust of onbewust. In de nieuwe site kunnen mensen een eerste beetje informatie vinden en zich aanmelden om wat te doen. Het moet nog blijken of dat werkt.

De bijeenkomst van 26 maart was een off-line dialoog die tot stand was gekomen door de interactie van enkele maanden met allerlei mensen. Naast de keuze van AiREAS om Doornakkers aan te wijzen als proeftuin (omdat er al zoveel betrokken mensen actief zijn) was de kennismaking met het Buurtkantoor aan de Bloemfonteinstraat doorslaggevend. Het bleek een mooie open ruimte voor de vele spontane en veelzijdige wijkontmoetingen die wij voor ogen hadden. De eerste contacten met de jonge charmante en uiterst betrokken uitbaatster Simone waren dan ook vol gedreven energie. Maar toen ons enthousiasme zich concretiseerde in een uitdagende dag, week en maandinvulling rond het levend groen seizoen van 2013 in de wijk, toen kwamen er vanzelf allerlei beren op de weg.

Beren in het groen

We leven in een maatschappij waarin een toestemmingscultuur overheerst en waar ik al over heb geblogd. Als er ondernemende initiatieven worden gesuggereerd dan worden ze eerst getoetst aan de vele bestemmingsplannen die ons omringen vanuit een afhankelijkheid van andere mensen en instanties. Zo ontstond de vraag bij het buurtkantoor “Mag ik wel een bijeenkomst faciliteren die niet alleen ondernemers aangaat?” Men had ergens bedacht dat ondernemers lid moesten worden van het Buurtkantoor maar ondertussen wordt niemand lid en is het grotendeels leeg. AiREAS wil wel gebruik maken van de faciliteiten (zoals we dat al overal doen in Eindhoven) op basis van bijvoorbeeld consumpties maar willen geen lid worden want dat is voor ons te beperkend. “Mogen we wel plannen maken voor groen in de wijk?” Want o wee de gemeente……?! Als dan de wethouder openheid geeft door “de burger aan de knoppen van de openbare ruimte” te communiceren dan weten we ineens niet of we dat ene plantje wel uit de grond mogen trekken? Of we wel toestemming moeten vragen aan de buren? En wat we met dat ene plantje moeten doen? Angst, angst, angst.

De lokale ondernemers willen wel meedoen als het hen maar geen tijd kost. De ambtenaren die uitgenodigd worden hebben geen tijd om hun mail te beantwoorden laat staan om deel te nemen aan de bijeenkomst. Wijkcoordinatoren hebben zelf bijeenkomsten georganiseerd die uiteindelijk niet door blijken te gaan maar vooraf wel allerlei agendas opvullen die uiteindelijk leeg blijven als het moment nadert. Samenwerking en verbinden “kan niet”. Mensen die toezeggen komen niet en zij die komen weten de weg niet te vinden omdat de adresaanduiding hen elders heen verwijzen dan naar het buurtkantoor. Beren, beren, beren…..

Effectieve berenhouderij

Uiteindelijk zijn een groep van 8 mensen dan bij elkaar gekomen in het Buurtkantoor. Terugblikkend waren de meeste beren op de weg spinsels van onze eigen angsten om zelf verantwoordelijkheid te nemen. Geen wonder dat het land in crisis verkeert. Wij zijn allemaal berenhouders geworden die de kunst verstaan om effectief onze eigen beren op de weg te verzinnen naast de vele echte beren die wij gecreerd hebben met elkaar door de wereld te bureaucratiseren en vol te plannen met dingen waar niets van terecht komt.

Daar zitten we dan, de 8 die het avontuur en alle beren hebben getrotseerd en overleefd en veilig aan de thee en koffie gaan bij onze Simone. Geen beer meer in beeld. Maar ondertussen was een bijeenkomst die ondernemers, wijkbewoners, kartrekkers in de openbare en private ruimte, moest laten samenwerken tot een eetbare wijkbeleving afgestomd tot een eerste verlegen kennismaking van een aantal ondernemende avonturiers.

Ook goed!

In onze Sustainocratische wereld hebben we al de gewoonte ontwikkeld om altijd door te gaan ongeacht de hoeveelheid deelnemers. Wij nodigen de hele wereld uit. Als er dan maar één persoon deel komt nemen dan vereren wij die ene en gaan er mee aan de slag en we treuren niet om al diegenen die niet die stap hebben gewaagd. Die komen vanzelf wel een keer. Ooit. En vandaag waren we al met zijn 8-ten!

Van polder naar stip

De kennismakingsronde is altijd een gebeurtenis op zich. 8 avonturiers die graag vooruit willen en elk met een eigen beeld van de werkelijkheid. Stuk voor stuk grandioze mensen die een diversiteit aan kennis, ervaringen en vaardigheden vertegenwoordigen waar we meteen al van onder de indruk raken. Elk van de persoonlijke introducties opent een genot aan betrokken vragen en discussies, plannen, oh ja’s, en doen we dit en dat’s, enz. Heerlijk! De een is wat meer inhoudelijk, de ander wat meer vooruitstrevend, weer een ander wil meteen concreet en ga zo maar door. Maar in die ogenschijnlijke chaos zit wel de vooruitgang die wij als Sustainocratie willen boeken maar dan moet er wel een ding even afgestemd worden: de Stip!

Sustainocratie gaat uit van een duidelijke richting die past binnen onze definitie van duurzame menselijke vooruitgang (Samen blijven werken aan een gezonde, vitale, veilige, zelfredzame menselijke maatschappij binnen de context van onze natuurlijke omgeving). AiREAS heeft als stip: gezondheid en een gezonde omgeving. VE2RS heeft als stip: zelfredzaamheid.

Alle deelnemers komen voort uit de huidige gevolgeneconomie. Men is dus gewend om te redeneren in maatschappelijke problemen. In Doornakkers komt al snel het lijstje van drie uitdagende knelpunten: Geweld achter de voordeur, allerlei soorten verslaving en algemene ongezondheid. Dat zijn allemaal gevolgen van een levenswijze en maatschappelijke structuur waar het multiculturele caracter van de wijk ook een rol in speelt.  Aan die gevolgen wordt al veel geld geinvesteerd zodat ze “behandeld” worden vanuit een geldafhankelijke consumptie maatschappij. Het lost niets op maar houdt veel mensen bezig. Daar gaat Sustainocratie niet over en doet er niet aan mee. Wij gaan over levensstijl en overkoepelende menselijkheid. Een nieuwe horizon levert nieuwe ideeen op. Wij kijken niet vanuit een pijnlijk gevolg en plakken een pleister, we bepalen een gewenste situatie en zoeken naar de weg ernaar toe.

Wij nemen een stip zoals gezondheid en gaan er van uit dat dan die oude gevolgen ook gaandeweg aandacht zullen krijgen en wellicht voor een groot deel vanzelf zullen verdwijnen. Mensen die professioneel zijn opgegroeid, opgevoed en afhankelijk gemaakt van die gevolgeneconomie hebben vaak moeite om Sustainocratie te geloven. Zij handelen in pleisters. Men komt al snel in tweestrijd tussen de focus op het oude gevolg en de uitdaging van de stip. In AiREAS polderen we niet over hoe we met een gevolg omgaan maar discussieren over de prioriteiten tussen vele initiatieven die we kunnen nemen op gebied van de ontwikkeling van wijkgezondheid. Soms is dat in een beeldvorming lastig te combineren. Maar wij houden vast aan die stip op die horizon omdat wij ervan overtuigd zijn dat dit juist een oplossing is voor de vele crisissen die wij doorlopen. Als men met ons meedoet in Sustainocratie dan vragen wij minstens om de “benefit of the doubt”, doelgerichte samenwerkingen en inzet vanuit Talent en Gedrevenheid. Als dat niet lukt dan mag men zelf de keuze maken of men meedoet of niet? De 8 deelnemers hadden die keuze alang gemaakt en daarom waren ze erbij.

Een stip op de horizon, honderden stappen

Toen dat eenmaal duidelijk was werd de brainstorm pas helemaal losgelaten op allerlei mogelijke stappen die ons op weg zouden brengen naar die stip. Boeiend in deze is dat elke deelnemer redeneert vanuit het eigen professionele of private beeld van de wereld, veelal genuanceerd door de expertise waarmee men aan tafel zit of de betrokkenheid bij de eigen wijk. Tijdens de bijeenkomst waren er bijvoorbeeld twee personeelsleden van stichting NEOS aanwezig. Deze organisatie houdt zich bezig met daklozen in de stad en schept ruimte om hen weer te helpen aan een positieve toekomst. Er zijn zo’n 400 mensen professioneel bij betrokken voor zo’n 400 daklozen, 1 op 1 dus bijna.

In de Sustainocratie gaat het vooral om het inzetten van gedreven mensen in de waardegedreven processen die wij opstarten binnen de context van duurzame menselijkheid. De daklozen hebben, belemmert door al hun persoonlijke problemen natuurlijk, wel de vrijheid om zich in te zetten. Als wij daar voldoende wederkerigheid voor weten te creeren dan is deze groep  ideaal voor directe betrokkenheid. Het was dan ook helemaal niet vreemd dat elk nieuw voorstel meteen in verband gebracht werd met de daklozen en NEOS als begeleider. Ook dan kwamen allerlei beren aan de orde maar dat wisten we in het groepje wel te nuanceren. Het interessante was het moment dat de mensen van NEOS halverwege weg moesten. Vlak daarvoor kwam iemand binnen die zich met basisscholen bezig hield.

Nadat NEOS was vertrokken werd nog amper over daklozen gesprokken. De oudere en nieuwe ideeen werden aangevuld met de expertise die nog was overgebleven. Ineens ging het over basisscholen, jongeren, fietsreparaties, wijkbladen, een wijkcockpit, enz. Dit geeft aan hoe mooi dit proces is en dat volledig afhankelijk is van de aanwezigheid van de betreffende expertise. Als die expertise er een eigenbelang aan verbindt, bijvoorbeeld het eigen zakelijke succes, dan is afwachten in deze uit den boze. Men komt gewoon niet aan de orde als men er niet zelf bij aanwezig is. Dat geldt voor iedereen. De uitkomst van zulke bijeenkomsten zijn dan ook volledig onvoorspelbaar omdat de stappen door aanwezigen worden gemaakt. De verbindingen ontstaan ter plekke en de commitment om een vervolg stap te maken ook. De sky is letterlijk de limit.

De stad als een ondernemerstuin

Zo kun je de stad vanuit het ondernemende menselijke persectief zien als een dynamische tuin waarin zaadjes rondvliegen en landen waar er ruimte is. Zo ontstaan er allerlei kleuren door elkaar heen als een dynamisch geheel die steeds weer andere verbindingen aangaan om vooruit te komen. Als er een zaadje niet is dan verschijnt dat soort bloempje ook niet. De zaadjes die tot bloei komen kunnen zich uitzaaien en het veld gaan overheersen totdat er weer iets nieuws komt. AiREAS bewaakt het veldje zodat alles wat zich uitzaait ook bijdraagt aan gezondheid bevordering en de ruimte krijgt om zich te ontplooien. Datgene dat niet voldoet krijgt die ruimte niet omdat het niet klopt in het verband.

Uiteindelijk zijn er de volgende vijf acties uitgerold. We hebben ons in moeten houden want de energie ging maar door en door. We hadden wel 20 noten op onze zang maar we waren ook zelfbewust dat sommige van die noten niet haalbaar waren in dit stadium.  Ik had een ieder al op het hart gedrukt dat doelgerichte samenwerking heel eenvoudig waar te maken is op basis van de volgende stappen:

• Kan ik het alleen? Dan heb ik geen samenwerking nodig en doe ik het alleen.
• Wat wil ik bereiken? Iets dat complex genoeg is om de multidisciplinaire structuur van AiREAS of VE2RS te benutten.
• Hoe staat het in verhouding tot AiREAS of VE2RS? Dient het dit hoger doel? Zo ja, hoe en hoeveel?
• Wat heb je nodig? Hoe kunnen we dit als groep faciliteren en organiseren, niet alleen met geld maar met van alles?

We maakten een keuze van een 5 tal thema’s die volgens de aanwezigen samen een eerste kans van slagen hadden:

1. Veldje van 250 m2: Door de gemeente wordt dit veldje nu beheerd en is net beplant met viooltjes.  Toch wil men daar een groentetuin van maken en kijken of de buurt betrokken kan worden bij het proces. Er is een bejaarden tehuis waar misschien wat mensen te vinden zijn die het leuk vinden om mee te doen.  Actie Hans/JPC/Mark
2. Kinderontbijt op weg naar school: het Buurtkantoor kan misschien eens in de week dienst doen om kinderen van gezond  ontbijt te voorzien. Actie: Nicolette/Koen/Simone
3. Gezonde school: Duurzaam Eindhoven is al begonnen in een school. Ook STIR is actief. Kijken of we van elkaar kunnen leren of elkaar versterken. Nicolette/Koen/Hans
4. Cockpit wijkondernemen. Actie Ben/JPC
5. Fietsen reparatie voor schoolkinderen. Actie Hans/Simone

Deze initiatieven zijn een begin en moeten ook daadwerkelijk zichbaar worden gemaakt in de wijk. Ze dagen uit tot meer initiatieven als mensen zien dat het kan en mag. We komen zo steeds meer bij elkaar waar ook een wijkcockpit een faciliterende rol heeft. We gaan het gewoon doen en als er beren zijn die zich dan presenteren dan kooien we ze wel ter plekke. Maar we gaan ze niet meer zoeken vooraf want de echte zijn van de neppe niet te onderscheiden. We nemen gewoon verantwoordelijkheid voor elke stap en voor we het weten zijn wij allemaal samen op reis, met vrolijke beren en al, weg uit de polder en op naar de stip van gezondheid op de horizon.

.