Deze blogreeks van 20 over de grote omslag wordt u aangeboden door Sustainocraat Jean-Paul Close, initiatiefnemer van de Stad van Morgen. De serie belicht de enorme uitdaging waar de mensheid voor staat om zichzelf als soort in stand te houden.

Blog 11 – denken vanuit het geheel

Deze dagen werden allerlei vernieuwende ideeën geopperd via blogs en politici. Zo redeneert futuroloog Richard Lamb over de “Holistic Age”. Zijn blog laat nogal wat open einden over die we zelf kunnen invullen maar geeft wel een kijk op de evolutie van de mens en haar activiteiten met een boeiende reflectie over de veranderingen die ons in de loop der jaren hebben geraakt en vaak in de vergetelheid zijn verdrongen. Verandering is normaal is de boodschap ook al lijken wij daar mentaal maar moeilijk mee om te gaan. We redeneren nu eenmaal niet over wat was, noch wat komen gaat maar wat is. Ook de mens zelf van vandaag is anders dan die van gisteren of morgen.

Minister Lodewijk Asscher bereikt de media met de boodschap dat de automatisering zoveel arbeid weghaalt bij mensen dat de economie en systeemwerkelijkheid op de schop moet. Gesalarieerde arbeid kan via de inkomstenbelasting de arbeidsloze bevolking niet bekostigen. Ondertussen dreigen de eigenaren van de ontwikkeling van gerobotiseerde systemen eenzijdige materiële rijkdom te ontwikkelen door de afhankelijkheid van de massa van hun producties. Het spanningsveld van geldbelangen groeit. Er wordt daarom openlijk gesproken over een basisinkomen voor iedereen. Waar dat inkomen vandaan moet komen is natuurlijk de vraag als het niet voortkomt uit wederkerigheid. De suggestie wordt geopperd dat deze groot geldverzamelaars belast worden om hun eigen consumerende massa in stand te houden. Boeiende gedachten maar of die in de gemak en hebzucht cultuur een plek krijgen is nog maar de vraag. De mens aan het systeeminfuus van geld en technologie is één van de moderne opvattingen van macht-gedreven culturen die vergelijkbaar is met de beroemde film “de Matrix”. Het lijkt dan net of er niets anders is. Er zijn echter nog 4 werkelijkheden waar men geen aandacht aan lijkt te besteden door economisch getinte blindheid.

5 jaar geleden, in 2009, vroeg ik aan Herman Wijffels, destijds de nummer 1 op de lijst van invloedrijkste verduurzamers, om de kick-off van de Stad van Morgen te steunen met zijn aanwezigheid. Zijn verhaal ging over de omgekeerde “S” van “Systeem”. In essentie vertelde hij over het historische proces van het in kleine stukjes hakken van onze werkelijkheid om het te leren snappen. Descartes (mens staat boven de natuur), Newton (stukjes snappen) en Darwin (de wet van de sterkste) werden als inspiratie genoemd om de huidige maatschappelijke structuur en crisissen te verklaren. Er was een maatschappij ontstaan waarin we de fragmenten op economische manier met elkaar verbinden binnen de context van het fragment, de handelsrelatie en wet van de sterkste. Ieder voor zich heeft het geheel uit het oog verloren en hecht er ook geen individueel belang aan. De overkoepelende (overheid, banken, bedrijven) structuren kijken naar de effectiviteit van de economische banden en ontlenen daar bestaansrecht aan, in plaats van  het redeneren vanuit de universele werkelijkheid. Het omkeren van het systeem is dan ook gerelateerd aan het besef dat wij als mens niet de baas zijn van de natuur maar er onderdeel van zijn, het geheel belangrijk is nu we de stukjes beginnen te snappen en niet de wet van de sterkste maar die van het aanpassingsvermogen duurzaamheid verschaft, zeker als we de symbiotische band met onze omgeving weten te organiseren.

Prof. Paul de Blot was ook aanwezig en beschreef de menselijke holistische basisorganisatie vanuit het gezin, de relatie tussen de partners, hun kinderen en ouders. Deze basisorganisatie is ook gaandeweg door de economische fragmentatie en afhankelijkheidsdrang teniet gedaan waardoor ook de individuele mens het contact met de natuurlijke, spirituele verbintenis is kwijtgeraakt. Daar is geldafhankelijkheid, status en hiërarchie voor in de plaats gekomen die nu ook nog eens verder gerobotiseerd dreigt te worden. De vraag rijst dan wat er overblijft van de zin van het bestaan van de mens zelf?

Mijn eigen holistische kijk is een empirisch en wetenschappelijk bewustzijn evolutie dat alle bovenstaande opvattingen relativeert vanuit de natuurlijke oorsprong van het leven zoals beschreven in de blog over de moleculaire werkelijkheid van ons bestaan en het Godsbesef dat we eraan kunnen ontlenen over dynamische (levende), evolutionaire harmonieuze relaties. Ik heb dit samengebracht in het complexiteiten model waar zowel de mens als de natuurlijke evolutie aan ontleend wordt.

 

In dat model zien we dat in de cyclus dat groei een gefragmenteerde benadering is die eindigt in de chaos (o.a. de dood) om ruimte te scheppen voor nieuwe levensprocessen en evolutionaire aanpassingen boven de lijn (bewustzijn). De collectieve benadering van symbiose verlangt een samenhang besef van de universele, niet de economische, werkelijkheid. Het robotiseren van menselijke activiteiten, zoals we die nu kennen in de vorm van een vaatwasser, koffiezetapparaat, stofzuiger of productierobot hebben bijgedragen aan de bevrijding van de mens van allerlei activiteiten die bewustwording in de weg konden staan. Deze bevrijding heeft gezorgd dat er theoretisch meer menselijke interactie kan ontstaan door een andere invulling van de tijd. De economisering van de maatschappij heeft echter de mens afgezonderd van die energetische verbintenis tussen mensen en omgeving door er een emotieloze band en individualisering voor in de plaats te zetten. De spiritualiteit van de harmonie is weg waardoor de motivatie om zinnige dingen te doen met en voor elkaar vaak is verdwenen, zelfs op gezinsniveau. Veel lichamelijke, emotionele en psychische aandoeningen hebben gezorgd voor een soort genetische antropoceen naast de vernietigende voetafdruk van ons bestaan op onze natuurlijke omgeving.

De grootste crisis van het bestaan van de mens is daarom de teloorgang van de energetische, harmonieuze band met onze evolutionaire werkelijkheid. Als we praten over een holistisch tijdperk dan gaat het vooral om het wederom ontdekken van onze band met het universum, ons milieu en onze medemens. Deze reis langs de as van de morele en spirituele bewustwording gaat door die van chaos, ontkenning, angst en uit elkaar vallen van oude structuren. Dat zien we om ons heen al gebeuren. De wet van de tegenstellingen is zodanig aan het werk dat wij als mensheid op het verst verwijderd zijn op dit moment van een harmonieuze, holistische werkelijkheid. Wetenschappers vragen zich af of wij als soort de evolutionaire stap door de chaos wel overleven? Ikzelf ben optimistisch van aard. Als ikzelf al een basis heb weten te leggen voor een holistische benadering van de maatschappij met pioniersstappen in Sustainocratie dan kan de som van vele holistisch gedreven “ik’s” het verschil wel degelijk maken, los van wat het universum zelf voor ons in petto heeft.

De kern van denken in een holistisch geheel is de doorbraak van het bewustzijn. Net als ikzelf ooit leerde door te doen om daarna via reflectie door te breken in een geheel nieuwe morele “zijn’s fase” van een holistisch zelfbeeld zie ik voor de mensheid ook zo’n doorbraak (zie evolutie plaatje helemaal onderaan). Voor mij was de transitie tussen de bewustzijnsfasen een persoonlijke lijdensweg van intens loslaten met een glorieus gevoel erna van energetische harmonie met een werkelijkheid die de rest van mensheid nog niet ervaart. Het organiseren van de nieuwe werkelijkheid door uit te nodigen werd de basis van de Stad van Morgen. De definitie van “duurzame menselijke vooruitgang” is daarvan een afgeleide als stip op de horizon.

De collectieve maatschappijbeleving zal ook door zo’n proces gaan van intens loslaten, vooral van de economische afhankelijkheden en hiërarchische machtsuitingen. Er zal een nieuwe fase van cocreatie aanbreken waarin we niet individueel alleen, maar ook collectief redeneren vanuit het universele “zijn”besef en doen op die basis. Dit “nieuwe zijn” van de mens is niet meer gefragmenteerd maar holistisch. Het proces voltrekt zich nu al en zal nog geruime tijd de gemoederen bezig houden, zeker omdat de chaos er een is van ongekende intensiteit. Mensen zoals ik, en vele anderen in de wereld, bevolken al die nieuwe “zijnsgedreven” werkelijkheid en nodigen uit om de chaos gefaseerd en geordend te doorlopen, zonder de pijn van oorlog en vernietiging. De vraag is of de oude macht in staat is de oogkleppen te verwijderen en zich open te stellen voor deze transitie? Anders gebeurt het toch maar dan zonder de toepassing van de vreedzame optie. De natuur doet haar evolutionaire werk toch, ook zonder onze rationele doorbraken van zelfbeschouwing en zelfbewustzijn.

Belangrijk voor iedereen die hiermee bezig is, is het besef dat de nieuwe holistische menselijke complexiteit en natuurlijke samenhang al bestaat. Het is enkel een proces van uitvergroting dat zich ontwikkelt. Een ieder heeft nu al een keuze.

Jean-Paul Close – Sustainocraat (iemand die verbindend uitnodigt naar de nieuwe co-creatieve werkelijkheid).