Gisterenavond was ik te gast in het Center of Human Emergence (CHE) op uitnodiging van Helmer van Weelderen. Helmer vond dat  ik met de Stad van Morgen vergelijkbare dingen deed als Marilyn Hamilton uit Canada. Marilyn was uit Canada overgevlogen en zou die avond iets presenteren.

Nu ben ik altijd nieuwsgierig naar de aanpak van andere mensen elders in de wereld maar mij ging het meer die avond om voeling te krijgen over de activiteiten van Helmer. De avond was een wederzijdse investering in het bundelen van energie, Marilyn was een mooi en inspirerend excuus en CHE een fijne, warmhartige setting.

De  locatie bleek een prachtige natuurlijke omgeving in de bossen van Lage Vuursche. Ik had voor Helmer twee boeken over Sustainocratie meegebracht. Een voor hemzelf en de andere om weg te kunnen geven. Het aanwezige gezelschap bleek divers, vooral 50-plus, mooi in balans wat betreft man en vrouw. Men was gretig in het handen schudden terwijl de kennismakings-conversatie opvallend vaak meteen ging over Spiral Dynamics. Zo maakte ik al snel kennis met de positieve energie van CHE en de voorzitster Lisette Schuitemaker, zijns gedreven auteur van verschillende boeken en vrouw met een mooie krachtige uitstraling. Aan tafel ging de conversatie even over op het onderzoeken van de mogelijke band tussen mij en Marilyn waardoor Sustainocratie sprake kwam. Helmer legde snel de twee boeken op tafel die door de aanwezigen met nieuwsgierigheid werden bekeken. Nog steeds had ik geen idee of er werkelijk een band was met de kleine Canadese maar met de aanwezige CHE bezoekers kennelijk wel. Men was hongerig naar praktische invulling van de theorie en bijbehorende resultaten. De enthousiaste aansporing van Helmer was natuurlijk een prachtig bruggetje.

Marilyn bleek een charmante kleine, tengere hittepetit die de mensheid in steden liever ziet als bijenkorf populatie dan als andere, minder natuurlijke vormen van stadsvorming. Daarin kunnen we elkaar zeker vinden ook al komen we die avond niet veel verder dan een korte introductie van haar visie. De rest van de avond staat in het teken van het vormen van een zogeheten `constellation´, een soort opstelling die we kennen uit het bedrijfsleven en familiesituaties, maar dan rondom een complex maatschappelijk thema. In dit geval sprak Marilyn haar zorgen uit over de vluchtelingenstroom in Europa en de manier waarop we ermee omgaan. Ze presenteerde een zin waarin kernwoorden stonden die werden verdeeld door de zaal binnen de context van tijd (verleden, heden en toekomst) en hiërarchie (hoog, laag). De andere kernwoorden waren uit het gevoelsleven (angst, moed, waardigheid) en de maatschappelijke context (vluchtelingen, migranten, stemmers, niet stemmers, regels, politiek). Er was zelfs een `troefkaart` en een briefje dat de `idiote compassie` vertegenwoordigde. Uit de kring van de ruim 25 aanwezigen konden mensen een rol op zich nemen door een keuze te maken uit de  kernwoorden.

De eerste rol die aangeboden werd was `angst`. Deze vond al snel de weg naar een van de aanwezigen. Eigenlijk vond ik dat meteen heel passend. De persoon wist de angst dan ook voorbeeldig uit te beelden, juist door onverschillige, passieve aanwezigheid en middelpunt. Angst werd meteen dominant in de hele setting. Andere mensen namen de verschillende rollen op zich en het issue `vluchtelingen en migranten` kon uitgebeeld worden door gevoelsmatig met de variabelen om te gaan. Zelf had ik verkozen mijn dagelijkse rol van holistisch toeschouwer vast te houden en geen gefragmenteerde rol toe te eigenen. Ik wist dat ik dan te dominant aanwezig zou zijn geweest en angst geen enkele kans had gegeven. Maar die werkelijkheid kan ik in Eindhoven waarmaken maar in deze setting zou het niet meteen geaccepteerd worden daar men mij helemaal niet kent. Dat past ook bij de rest van het land Nederland waar ik geen enkele invloed uitoefen omdat mijn bewijsvoering van de transformatie uit Eindhoven moet komen wegens de intense transformatieve complexiteit  waar we voor staan in Sustainocratie.  Het was voor mij veel interessanter om de ontwikkeling van de opstelling te observeren omdat het hele sterke gelijkenis vertoonde met wat ik dagelijks meemaak in de maatschappij en zeer zelfbewust en doelgericht in wroet en roer (STIR) om tot een gewenste eindresultaat te komen. Daarnaast ben ik zelf vluchteling geweest en ben wat en wie ik ben door de ervaringen die ik door die conditie heb opgedaan, zowel in persoonlijke verlichting als in de ontwikkeling van mijn opvattingen over de kernverantwoordelijkheden van een zichzelf harmoniserende maatschappij. Dat dit erkenning krijgt in Brabant is vooralsnog irrelevant voor de rest van het land. Terughoudendheid was in dit geval mijn beste optie.

De constellatie ontwikkelde zich zoals verwacht in een angst-gedreven Nederland. `Angst´ bleef dominant zonder iets te hoeven doen of zeggen, terwijl de anderen een relatief statische, passieve houding aannamen. De man die `de regels´ voorstelde ging onbewust of bewust (?) boven op zijn regels (een papiertje) staan en kwam daar het eerste half uur niet van af. De dame die `de vluchtelingen´ voorstelde stond in eerste instantie in de toekomst met het gezicht half naar buiten en half naar binnen. De setting was alles behalve uitnodigend. ´Politiek´ stond dominant hiërarchisch maar verplaatste zich na verloop van tijd richting het `verleden`.  Vluchtelingen experimenteerden moedig door verschillende posities aan te nemen maar telkens voelde het niet goed, ofwel door de dominantie van angst die compassie in de weg stond, ofwel door de onverschilligheid van de politiek die zich helemaal afzonderde van de volksvertegenwoordiging door in het verleden te gaan staan. Daar stonden ook de `niet stemmers´ die zich geblokkeerd voelden om op te komen voor de vluchtelingen door het conservatieve standpunt van de politiek. Zelf verantwoordelijkheid nemen zat er niet in aan die kant, vooral kritiek over de onbereikbaarheid van het heden waarin de keuzes gemaakt dienden te worden.

De `idiote compassie´ werd uiteindelijk overtroeft door moed waardoor angst vanzelf naar de onzekere toekomst verschoof en tijdelijk buiten spel werd geplaatst zodat er in het heden ruimte ontstond voor de bundeling waardigheid, regels, stemmers, migranten en in het centrum van alle aandacht: de vluchtelingen.  Deze kwamen in beweging rondom het vluchtelingen thema waardoor er positieve energie ontstond. De troef had er al die tijd passief tussen gestaan en niets gedaan.  Het was dan ook onduidelijk wat die troef geweest had kunnen zijn. Toen de zaak in beweging kwam was de troef dan ook snel verdwenen om zich te scharen achter de politiek en `niet stemmers´.

Overweging

Ondanks het feit dat de groep gevraagd werd de energie van de rollen in de constellatie los te laten bleek deze toch overheersend aanwezig te blijven tijdens de reflectie over wat er gebeurd was. Als observator met veel `roerende` initiatieven in de maatschappij was de uitkomst niet verrassend, en zelfs zeer herkenbaar. De passieve, bijna apathische bevroren beginsituatie rondom angst is typerend voor een maatschappij die zegt bang te zijn voor de ander maar in feite bang is voor zichzelf. Wat zijn de consequenties als ik wat doe? Wat kan ik kwijtraken? De onaangename maar `veilige´ permanente ondertoon en excuus van angst moet overwonnen worden maar waar komt die eerste stap vandaan? De meekijkende rol van regelgeving, het standpunt van conservatief eigenbelang van de politiek ende tweedeling van de maatschappij (stemmers en niet stemmers) zorgt er uiteindelijk voor een deel van de bevolking zich overwint, ondanks een onzekere toekomst en in het hier en nu de oplossingen formuleert.

De reflectie nam vooral een wending van interpretatie van gedrag en individuele keuzes in de rollen maar niet van `wat kan ik hier zelf mee´ in mijn dagelijkse werkelijkheid. De bewustwording dat als we redeneren vanuit rollen deze rollen vaak blokkerend werken totdat de context zich aanpast komt niet uit de verf. Als men vasthoudt aan de rollen dan is men afhankelijk van de bereidheid de onderlinge context aan te passen. Die dynamiek gaat niet zomaar. Meestal is daar een crisis of het goede voorbeeld voor nodig. Als een rol van plek verandert dan veranderen allen. Als men de rollen echter tijdelijk helemaal los laat en als mens met elkaar in het centrum van het heden gaat staan om aansluiting te vinden bij de kernwaarde waar het om gaat, in het geval van de vluchtelingen is dat gezondheid en veiligheid, dan kan ontstaat commitment dat zich terug laat voeren tot de rollen. Uiteindelijk wordt de kernwaarde sturend en worden de rollen faciliterend in plaats van blokkerend.

In de Stad van Morgen initiatieven zijn we constant aan het roeren in de maatschappij zodat de veranderende posities en context aanpassing rondom concrete kernwaarden (zoals veiligheid en gezondheid, maar ook zelfbewustzijn en samen-redzaamheid) leiden tot clusters van actie en innovatie. We zijn zelfs zover gekomen dat politieke standpunten zich hebben verbonden en dat nu de integrale maatschappelijke context van de stad (Eindhoven) is aangepast met alle programma´s en deelnemers van dien. Het is een zelfbewuste techniek om de passieve `bevroren` tendens te doorbreken door een statische  piramide weer vloeibaar te krijgen zoals het leven betaamt. Als elke deelnemer aan de constellatie dat snapt dan kan men het zakelijk of maatschappelijk toepassen om veel sneller tot gewenste resultaten te komen rond de enorme knelpunten van deze tijd in een eigen gebied.  Bewustwording is een kernzaak voor de ontwikkeling van een nieuwe werkelijkheid `zijn´ zonder aangepast ´doen´ leidt tot leuke avonden maar geen maatschappelijke transitie.  Het `doen´ na afloop van de ´zijn´s beleving is een gemis en zou zeker de CHE setting verrijken. Ook de deelnemers zelf zouden middels de praktische verwerking de beleving om kunnen zetten in de spiral dynamics waar men over theoretiseert.