Er gebeurt veel in en rondom AiREAS Eindhoven en Brabant voor een gezonde stad en regio. Dat is niet voor iedereen even zichtbaar omdat het achter de schermen gebeurd. Vandaar even een beschrijving van de stand van zaken. Positief is natuurlijk dat er overal activiteiten zijn die uiteindelijk moeten leiden tot onze gezondere leefomgeving. Ook zien we de obstakels verschijnen uit de oude macht en sturingscultuur van een politiek economische werkelijkheid die de processen van samenwerking en cocreatie moeilijk maken. Het is allemaal onderdeel van een intense evolutie waar we midden in zitten. Het mooie is dat we het allemaal kunnen beïnvloeden zoals vele burgerbelangenverenigingen ook daadwerkelijk en succesvol doen.

Wat is AiREAS?

Zoals u misschien weet is AiREAS een, door burgers opgezet samenwerkingsverband in Brabant voor gezonde gebiedsontwikkeling vanuit luchtkwaliteit. Ons werk richt zich in eerste instantie op Eindhoven om de complexiteit onder de knie te krijgen van het werken op niveau 4 bewustzijn gedreven gebiedsontwikkeling. Sinds 2010 bestaat AiREAS als ideologie vanuit de Stad van Morgen en vanaf 2011 is het ook praktisch actief. In oktober 2012 werd de samenwerking wereldkundig gemaakt vanuit de raadzaal van Eindhoven.

Meetnetwerk luchtkwaliteit en levensstijl onderzoek

In 2013 is het eerste resultaat zichtbaar gemaakt aan de hand van een fijnmazig meetnetwerk voor luchtkwaliteit in de stad. Daarna heeft AiREAS wetenschappelijk onderzoek gedaan naar onze levensstijl via eHealth research. Twee wereldwijde publicaties beschrijven de processen en resultaten.

Hoe verder?

Sinds 2016 zijn er discussies ontstaan over de voortgang van AiREAS, vooral binnen de overheid die de hoofd!leverancier is in geld (maar niet in expertise, technologie en daadkracht).

Enerzijds is de ervaring positief in Eindhoven om te werken vanuit niveau 4 en willen we uitbreiden naar het Metropoolgebied en de rest van de wereld met deze aanpak. Dat kost geld.

Anderzijds moet men bestuurlijk wennen aan de zeggenschap vanuit dit niveau over het beleid. Als voorbeeld zien we de kritiek vanuit AiREAS op de manier waarop de Vestdijk en binnenstad wordt aangepakt, gewoon omdat het niet Sustainocratisch is.

Kortom, als we allemaal samen een AiREAS beweging opzetten voor de gezonde verstedelijking vanuit luchtkwaliteit dan dient dat commitment niet selectief maar integraal zich te voltrekken. Dat gebeurt nog niet.

Metropoolregio

De ervaring in Eindhoven moet nu geprojecteerd worden op het Metropoolgebied van 21 gemeenten met drie hoofdpijn uitdagingen rond luchtkwaliteit: stedelijk, luchthaven en intensieve veehouderij/landbouw. Deze discussie draait om twee hoofdzaken:

• Financiering van de aanpak op zo’n grote schaal?
• Wie doet wat in de uitvoering en verantwoordelijkheid?

Beide hoofdzaken leveren spanningsvelden op. De overheid zoekt de financiële bronnen in Den Haag of Europa terwijl burgerparticipatie het claimt bij de verschillende gemeenteraden, leefbaarheid fondsen en de eigen ledengroep.

Burgerparticipatie wenst de regie over de aanpak omdat het voor veel mensen gaat om het aanpakken van de overlast die zij ervaren. De AiREAS focus op onze gezondheid en veiligheid levert dan een goede onderhandeling op met het bewind. AiREAS is als onafhankelijke samenwerking en expert de eerste keuze van burgers. Het vertrouwen in de overheid is minimaal omdat de overheid niet aangestuurd wordt vanuit menselijke kernwaarden maar politiek economische maatstaven hanteert waardoor keuzes vaak resultaten opleveren die niet voldoen aan de gezondheid en veiligheid eis van de bevolking.

Organisatorisch kan de overheid op ambtelijk niveau eensgezind zijn door de regie over een meetnetwerk naar zich toe te trekken vanuit eigenbelang. Het is natuurlijk lastig voor macht georiënteerde wethouders als ineens AiREAS meekijkt vanuit menselijke kernwaarden, keuzes beïnvloedt en contacten onderhoud met gemeenteraden, media en bedrijfsleven.

Maar ook omdat het werken met 21 gemeente raden en bestuurders een vak apart is. Gespecialiseerde organisaties zoals de Omgevingsdienst Zuid Oost Brabant (ODZOB)dienen zich aan om dit soort taken op zich te nemen.

AiREAS stuurt aan op het combineren van het beste van de twee werelden (burgers, bestuur en gemeenschappelijk beleid vanuit verantwoordelijkheid naar onze leefbaarheid). Er is enige ergernis ontstaan in de AiREAS community omdat in dit getouwtrek de investering in het bestaande meet en kennis netwerk in Eindhoven is stil komen te liggen. Als een coalitie niet gevoed wordt dan valt het uit elkaar. Dat gebeurt niet snel in AiREAS omdat juist de spanningsvelden vele burgers, wetenschappers en ondernemers aanzetten tot het maken van radicale keuzes. Zij zien dat de politiek zich niet, te weinig, niet snel genoeg of onbetrouwbaar committeert en verhardt hierdoor de eigen stellingname. Onder de huidige omstandigheden willen veel burger belangenpartijen zelfs juridische stappen ondernemen tegen bestuurders, de gemeente, boeren of vliegveld, al na gelang waar de overlast vandaan lijkt te komen.

AiREAS stuurt echter aan op de cocreatie door iedereen innovatief aan elkaar te binden vanuit verantwoordelijkheid voor ons welzijn, kwaliteit van leven en natuurlijke kernwaarden zoals gezondheid en veiligheid.

De komende maanden zullen laten zien hoe de verhoudingen komen te liggen. Er zijn verschillende spelers, elk met eigen toegevoegde waarde en kwaliteiten. Of we in staat zijn om de samenhang optimaal te structureren is afhankelijk van de bereidheid om op niveau 4 elkaar te ontmoeten en breder te denken dan alleen een meetsysteem. AiREAS heeft de onderstaande propositie getekend voor de financiële fondsenwerving en operationele uitvoering op de 4 niveaus van gebiedsontwikkeling.