Vrijdagavond was het een gezellige volle bak in het theater van de Bibliotheek van Eindhoven. Aan de hand van twee concrete voorbeelden lieten we zien dat we voor enorme veranderingen staan, of we willen of niet.

Het eerste voorbeeld was de documentaire “plannen voor plaats” van de populaire Belgische filmmaker Nic Balthazar.  De film gaat over de Vlaamse cultuur van individueel wonen in een villa met een tuin en parkeerplaats. Gedurende decennia heeft dit geleid tot een gigantische olievlek van woningen die allemaal kostbare voorzieningen nodig hebben maar ondertussen het Vlaamse landschap hebben vernietigd. Files groeiden tot onhandelbaar formaat en openbaar vervoer en infrastructuur is onhoudbaar duur en door kostenbesparingen inefficiënt.

De documentaire doet een bod op een nieuwe vorm van ruimtelijke organisatie waarin de natuur weer een belangrijke plek inneemt en het sociale contact tussen mensen onderling wordt gestimuleerd door verdichting van woonruimtes enerzijds en prikkelende ontmoetingsplekken anderzijds. De documentaire maakt vergroening inzichtelijk in een ruimtelijke visie die niet uitgaat van postzegelbelangen maar een integraal verbindend beleid dat het kleinschalig met het grootschalige verbindt. De auto in stedelijk gebied wordt vervangen door langzame mobiliteit (lopen en fietsen) en openbaar vervoer. Binnenstedelijke voedselstructuren vermengen zich met uitnodigende samenredzaamheid en sociale interactie.

De Vlaamse bouwmeester Leo van Broeck vraagt zich openlijk af “Waar zijn we mee bezig geweest?”. Allerlei architecten en deskundigen komen in beeld met een roep van de noodzaak om het “allemaal anders” te doen. Hierbij wordt gevisualiseerd da dit “anders” zeker niet “minder of slechter” hoeft te betekenen, integendeel. Zo’n cultuurverandering levert oneindig veel voordelen op en lost veel van de maatschappelijke problemen op. Het enige probleem is de mens zelf die dagelijks functioneert in de bekende culturele comfort zone en oude, vertrouwde werkelijkheid. Men heeft het over verdichten, het dichter bij elkaar en boven elkaar wonen, de natuur de ruimte geven en groen integreren met de leefomgeving. Het sociale interactie aspect wordt goed aangekaart en vooral ook de manier waarop de ruimtelijke gebiedsontwikkeling die ont-moeting kan faciliteren, prikkelen en motiveren.

Het scheppen van precedenten, het zichtbaar maken van het goede voorbeeld en het betrekken van de bevolking in de vernieuwing waar een duidelijke visie aan te grondslag ligt, werd ook door het aanwezige Nederlandse publiek met applaus ontvangen. De film is nog niet publiekelijke beschikbaar. In besloten gemeenschappen mag de Stad van Morgen deze vertonen met dank aan de maker.

De tweede inspiratiesessie werd verzorgd door Sebastian Perez, architect van Argentijnse komaf en betrokken bij het gebied Brandevoort 2 te Helmond waar 1500 woningen moeten komen.

Sebastian pleit voor circulair gebruik van materialen. Hij maakt ons scherp bewust van het feit dat archeologen de menselijke geschiedenis nooit in kaart hebben kunnen brengen door afval.  De moderne tijd laat echter een enorme hoop materialen achter die nergens goed voor zijn en nog vele duizenden jaren de natuur blijven aantasten. Het nieuwe wonen dient derhalve respectvol te zijn met de mens en natuur. Hij verwijst naar de korte periode in het menselijke bestaan dat we samen zo een enorm spanningsveld hebben veroorzaakt met de natuur dat het ons eigen voortbestaan bedreigt.

Ook legt hij een vinger op de plek van culturele ontwikkelingen van de afgelopen generaties. Wat wij nu beleven is nog nooit eerder voorgekomen maar vergt wel een bewustwordingsslag over oude opvattingen. Waar men in de babyboom periode nog vooral stuurde op een baan voor het leven is tegenwoordig de basis verlegd naar betrokkenheid in circulaire processen. Onze oude regelgeving, systeemdenken en belangenpolitiek zijn niet mee-geëvolueerd en leggen een gevaarlijke rem op de vooruitgang. In Brandevoort 2 tracht men een verschil te maken, net zoals destijds met Brandevoort 1 is gebeurd en dat nu alweer ter discussie staat in de snelle evolutie der inzichten.

De Belgische boodschap is ook hier relevant. Durf te dromen, maak je wensen en inzichten zichtbaar en ontwikkel zoveel draagvlak dat het opschorten van de oude werkelijkheid onderbouwd wordt en aanvaard. Dat is ook de boodschap van de Stad van Morgen. De vraag of onze bestuurlijke structuren (verkiezingen, Raad, wethouders, ambtenaren, participatie maatschappij, verschillende helix vormen) de complexiteit wel aankunnen wordt als vraag geaccepteerd maar het antwoord kent vele interpretaties. In de zaal zitten mensen met politieke ambities, kritische werklozen, participanten in Sustainocratische processen, enz. Men is het over het algemeen eens dat intense participatie en het werken van een integrale visie van belang is. Hoe dat in zijn werk dient te gaan kan verschillen per inzicht.

Tijdens de afsluitende borrel gingen de verbindende gesprekken door tot in de late uurtjes. Eerst in de bibliotheek zelf (dank voor de fijne gastvrijheid) en daarna onder genot van live muziek in S-Plaza.